اقتصاد و انرژی

تهدید امنیت غذایی، شوری زمین و فرونشست
فعالیت های انسانی عامل کاهش آب های زیرزمینی در ایران (بخش چهارم)

تهدید امنیت غذایی، شوری زمین و فرونشست

ایران در ارتباط با ناکارآمدی شبکه توزیع آب خود، به ویژه در بخش کشاورزی، مشکلات دیرینه دارد. استدلال این است که توجه به تولید غذا بدون بهبود بهره وری آبیاری دلیل اصلی افزایش بیش از حد خشکی ذخایر آب زیرزمینی در ایران بوده است. در اینجا، اضافه برداشت بیش از حد آبخوان شرایطی قلمداد شده که در آن کل آب برداشت شده توسط انسان از میزان شارژ طبیعی در یک دوره معین بیشتر بوده است. اضافه برداشت آب های زیرزمینی وضعیتی را نشان می دهد که در آن ذخایر آب زیرزمینی حتی در سال های مرطوب هیدرولوژیکی قادر به بازیابی کامل نیستند. شکل ۵ به وضوح نشان می دهد که حدود ۷۶درصد از سطح آبخوان ایران (۷۷درصد از کل سطح کشور) با اضافه برداشت مواجه بوده اند. اگر این روند معکوس نشود، شرایط موجود و ادامه اضافه برداشت می تواند عواقب عمده ای داشته باشد و امنیت اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی کل ایران را به خطر اندازد.

ادامه مطلب
«خشکسالی انسانی» ایران نتیجه مدیریت کوته بینانه آب های زیرزمینی است
فعالیت های انسانی عامل کاهش آب های زیرزمینی در ایران (بخش سوم)

«خشکسالی انسانی» ایران نتیجه مدیریت کوته بینانه آب های زیرزمینی است

آب های زیرزمینی با تامین ۳۶درصد از آب آشامیدنی و ۴۲درصد از آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی به شمار می روند. در شرایط کنونی «آنتروپوسِن (دوره تاثیرگذاری عمده فعالیت های انسان بر اکوسیستم و ساختار زمین شناختی)»، ذخایر آب زیرزمینی به دلیل تغییرات طبیعی و فعالیت های انسانی به شدت تحت فشار قرار گرفته اند. در ایران، داده های متوسط ماهانه سطح آب زیرزمینی در ۴۷۸ زیر حوضه و ۳۰ حوضه در ایران و بررسی عناصر طبیعی و انسانی تاثیرگذار بر پویایی ذخیره آب های زیرزمینی در سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ نشان می دهد که کل تخلیه آب های زیرزمینی در این دوره ۷۴ کیلومتر مکعب و تاثیرات آن بر سطح زمین، افزایش شوری خاک در کل کشور و افزایش فرکانس و میزان فرونشست زمین در ارتفاعات هویدا بوده است.

ادامه مطلب
کاهش شارژ طبیعی و افزایش جذب خالص انسانی، دو عامل اصلی کاهش ذخیره آب زیرزمینی
فعالیت های انسانی عامل کاهش آب های زیرزمینی در ایران (بخش دوم)

کاهش شارژ طبیعی و افزایش جذب خالص انسانی، دو عامل اصلی کاهش ذخیره آب زیرزمینی

آب های زیرزمینی با تامین ۳۶درصد از آب آشامیدنی و ۴۲درصد از آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی به شمار می روند. در شرایط کنونی «آنتروپوسِن (دوره تاثیرگذاری عمده فعالیت های انسان بر اکوسیستم و ساختار زمین شناختی)»، ذخایر آب زیرزمینی به دلیل تغییرات طبیعی و فعالیت های انسانی به شدت تحت فشار قرار گرفته اند. در ایران، داده های متوسط ماهانه سطح آب زیرزمینی در ۴۷۸ زیر حوضه و ۳۰ حوضه در ایران و بررسی عناصر طبیعی و انسانی تاثیرگذار بر پویایی ذخیره آب های زیرزمینی در سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ نشان می دهد که کل تخلیه آب های زیرزمینی در این دوره ۷۴ کیلومتر مکعب و تاثیرات آن بر سطح زمین، افزایش شوری خاک در کل کشور و افزایش فرکانس و میزان فرونشست زمین در ارتفاعات هویدا بوده است. 

ادامه مطلب
مدیریت ناپایدار آب های زیرزمینی ادامه یابد، امنیت آب و غذا نخواهیم داشت
فعالیت های انسانی عامل کاهش آب های زیرزمینی در ایران (بخش اول)

مدیریت ناپایدار آب های زیرزمینی ادامه یابد، امنیت آب و غذا نخواهیم داشت

در ایران، داده های متوسط ماهانه سطح آب زیرزمینی در ۴۷۸ زیر حوضه و ۳۰ حوضه در ایران ئ بررسی عناصر طبیعی و انسانی تاثیرگذار بر پویایی ذخیره آب های زیرزمینی در سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ نشان می دهد که کل تخلیه آب های زیرزمینی در این دوره ۷۴ کیلومتر مکعب و تاثیرات آن بر سطح زمین، افزایش شوری خاک در کل کشور و افزایش فرکانس و میزان فرونشست زمین در ارتفاعات هویدا بوده است. 

ادامه مطلب
تاثیرات عمیق تحریم ها بر رفاه و اشتغال ایران
دوره انزوای اقتصادی

تاثیرات عمیق تحریم ها بر رفاه و اشتغال ایران

هدف از تحریم های شدید علیه ایران ایجاد فشار بر رهبران این کشور از طریق دشوار کردن زندگی برای شهروندان آن است. این تحریم ها تاکنون در ایجاد بحران اقتصادی و آسیب رساندن به رفاه ایرانی های عادی موفق عمل کرده اند. در این مقاله به تاثیر تحریم ها از سال ۲۰۱۰ بر مصرف خانوار و اشتغال پرداخته شده و طبق نتایج آن، در حالی که درآمد و مصرف خانوار متحمل به شدت آسیب دیده، اما وضعیت اشتغال انعطاف بیشتری داشته است.

ادامه مطلب
اشتغال در تحریم ها آسیب ندید، در کرونا چرا
ایران تحت تحریم (بخش دهم و پایانی)

اشتغال در تحریم ها آسیب ندید، در کرونا چرا

تحریم های شدید از سال ۲۰۱۱ بی شک ضربه بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرده است. این تحریم ها صادرات نفت را به شدت کاهش داده و تجارت بین المللی ایران را مختل کرده اند. با این حال، عوامل دیگر داخلی و خارجی نیز بی شک در رشد اقتصادی کند یک دهه گذشته نقش داشته اند. پایین آمدن قیمت نفت از سال ۲۰۱۴ درآمدهای دولت را بیشتر کاهش داده و سوء مدیریت و فساد اقتصادی مانع از واکنش مناسب در سیاست گذاری در برابر شوک های خارجی شده است. با توجه به شدت شوک خارجی ناشی از تحریم ها، هیچ سیاست گذاری نمی توانست مانع از بروز یک بحران اقتصادی شود یا مردم عادی ایران را کاملا در برابر سقوط سطح زندگی محافظت کند.

ادامه مطلب
تحریم ها بیشترین آسیب را به بخش عمرانی وارد آوردند
ایران تحت تحریم (بخش نهم)

تحریم ها بیشترین آسیب را به بخش عمرانی وارد آوردند

کمترین درصد کارگران بیمه شده در بخش کشاورزی (۸ درصد در سال ۲۰۱۸ در جدول ۱۰) و پس از آن ساخت و ساز (۲۵ درصد) است. در سال ۲۰۱۸ این بخش ها ۳۰ درصد از نیروی کار را به خود اختصاص داده بودند. بحران اقتصادی پس از اعمال تحریم ها در چند سال گذشته بیشترین ضربه را به بخش عمرانی وارد آورد اما حداقل تاکنون، تاثیر چندانی بر بخش کشاورزی نداشته است.

ادامه مطلب
افزایش نرخ اشتغال به کاهش فقر معنی نشد
ایران تحت تحریم (بخش هشتم)

افزایش نرخ اشتغال به کاهش فقر معنی نشد

به رغم اهمیت انتقال پول نقد، اشتغال همچنان برای اکثر ایرانی ها منبع اصلی درآمد به شمار می رود. سهم درآمد حاصل از حقوق و دستمزد کار ثابت و درآمد خود اشتغالی در سال ۲۰۱۹ در یان روستایی ها ۵۳.۳ درصد و در میان خانواده های شهری ۴۷ درصد بود. منابع اصلی درآمد بدون اشتغال هم حقوق بازنشستگی، انتقال نقدی از راه های مختلف و اجاره بها هستند. درآمد حاصل از مشاغل با درآمد ثابت نیز اهمیت بیشتری از خود اشتغالی داشته و ۶۳ درصد از کل موارد درآمدی را تشکیل داده است. این مساله نشان می دهد که هرگونه افت در وضعیت اشتغال یا دستمزدها تاثیر قابل توجه منفی بر متوسط درآمد خانوار خواهد داشت. بنابراین، برای درک بهتر چگونگی انتقال شوک منفی تحریم ها به بودجه خانوار درک اینکه چه اتفاقی برای اشتغال رخ داده مهم است. بررسی روندهای زیر نشان می دهد اشتغال نسبت به درآمد و مصرف نسبتا پایدار بوده است.

ادامه مطلب
تهرانی ها بیشتر از شهرستانی ها در خطر فقیر شدن هستند
ایران تحت تحریم (بخش هفتم)

تهرانی ها بیشتر از شهرستانی ها در خطر فقیر شدن هستند

در صورت مساوی بودن همه دیگر شاخصه ها، یک ساکن تهران که پیشرفته ترین استان در ایران است، در برابر یک ساکن سیستان و بلوچستان که محروم ترین استان ایران قلمداد می شود، سه برابر بیشتر با خطر سقوط به ورطه فقر مواجه بوده است. با وجود پایین بودن نرخ فقر در مناطق مرفه تر مانند تهران، اما ساکنان این استان ها بیشتر در خطر فقیر شدن هستند. به زبان ساده تر، محل اقامت یک عامل مناسب برای پیش بینی درست آسیب پذیری در برابر بحران اقتصادی نیست.

ادامه مطلب
ایران در کاهش فقر موفق بوده اما در کاهش نابرابری نه
ایران تحت تحریم (بخش ششم)

ایران در کاهش فقر موفق بوده اما در کاهش نابرابری نه

ارزیابی تاثیر تحریم ها بر نابرابری درآمد به اندازه فقر ساده نیست. ایران به طور کلی در کاهش فقر، و نه در کاهش نابرابری موفق بوده است. جای تعجب هم ندارد چون توزیع سرمایه انسانی و در نتیجه درآمد کار نابرابر است. به علاوه، ایرانی ها درآمد حاصل از رانت نفت- برخی از طریق انتقال نقدی و یارانه و برخی از طریق دسترسی به قراردادهای دولتی و اعتبار یارانه ای- دارند. سازوکارهای توزیع پیچیده هستند، اما دست کم در دو مورد آخر، افراد با ارتباطات سیاسی از مزیت برخوردار هستند. این شرایط قبل از انقلاب وجود داشت و امروز هم ادامه دارد. نابرابری در دسترسی سیاسی، نابرابری در درآمد حاصل از رانت نفت ایجاد می کند.

ادامه مطلب