تنش های آبی ایران و مذاکرات هسته ای

دیپلماسی ایرانی: تنش های آبی ناشی از دگرش آب و هوا، ایران را بر آن می دارد که در پی توافقی بر سر برنامه هسته ای اش باشد و با دیگر کشورهای خاورمیانه به همکاری در زمینه آب بپردازد. شرایط پیرامونی دور تازه گفت وگوهای هسته ای که قرار است 29 نوامبر در وین از سرگرفته شود، چیزی بیش از ویژگی های یک دولت محافظه کار در تهران است که شاید تمایل کمتری به احیای توافق 2015 با آمریکا داشته باشد.

از ماه ژوئن امسال تا به اینجا، ایران شاهد یکی از خشک ترین دوران خود در نیم قرن گذشته بوده است. ذخیره آبی سدها سی درصد از پارسال کمتر است که خاموشی های برق را هم با خود آورده است. ده ها شهر ایران با قطع دسترسی به آب روبه رو شدند. بین سال های 2003 تا 2017، پایتخت ایران به دلیل افت ذخایر زیرزمینی آب، بیش از دوازده فوت نشست داشته است. قاسم تقی زاده کاظمی، معاون آبِ وزیر نیروی ایران می نویسد که "سالی دشوار پیش روی ماست."

آنچه خطر بیشتری را متوجه حاکمیت می کند، اعتراضات ادامه دار بر سر آب است. در این ماه ها، دست کم هشت معترض، کشته شده اند. این اعتراضات به سخنان رهبر ایران انجامید: "مردم ناخرسندی خود را نشان دادند اما ما واقعا نمی توانیم آنان را سرزنش کنیم، باید به مشکلاتشان رسیدگی شود."

در کنار دیگر بحران های پیش روی حاکمیت ایران – از جمله تورم، بیکاری جوانان، تحریم های سخت آمریکا – ایران همچنین مستاصلِ کمک های بین المللی برای کاستن از شدت بحران آب است. اگر شرایط این کمک ها فراهم شود، ایران به چندین کشور دیگر خاورمیانه می پیوندد که این اواخر همکاری های خود در زمینه مسائل آب را آغاز کرده اند تا یک روند چند دهه ای از منازعه بر سر منابع آب در منطقه را وارونه کنند.

یک نمونه از این همکاری، نشستی بود که در حاشیه کنفرانس اخیر آب و هوایی سازمان ملل در گلاسگو – اسکاتلند – برگزار شد. گروهی به نام "ابتکار دگرش های آب و هوایی شرق مدیترانه و خاورمیانه"، که در سال 2019 شکل گرفت، نشستی برگزار کرد تا کار روی یک برنامه ده ساله همکاری در مسائل آب را کلید بزند. در این گروه، کشورهای مختلفی از عمان گرفته تا دولت اسرائیل و قبرس عضویت دارند. اسرائیل همچنین همکاری هایی را با اردن در زمینه شراکت آب و صدور فن آوری های پیچیده اش در زمینه آب به کشورهای خلیج فارس و مراکش آغاز کرده است. این برنامه بخشی از همگرایی فزاینده میان اسرائیل و کشورهای عربی به شمار می رود.

گیدون بِهار، نماینده ویژه اسرائیل در زمینه دگرش های آب و هوایی و توسعه پایدار، به تایمز اسرائیل گفت: "پیامدهای دگرش آب و هوا در خاورمیانه، چنان سخت و فاجعه بار است که تنها از گذر همکاری منطقه ای می توان جان سالم به در برد و آسایش جامعه را فراهم کرد."

اگر چنین همکاری ای به احیای زمین های سوخته خاورمیانه کمک کند، این منطقه می تواند به پرچمدار دیگر نقاط جهان در رویارویی با دگرش آب و هوایی تبدیل شود. وقتی با یک دشمن مشترک روبه رو هستید، دشمنان دیرین هم ناچارند به چشم دوست به هم نگاه کنند.

منبع: کریستین ساینس مانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11