در پی چندین سال سیاست از هم گسیخته دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، توافق هسته ای ایران یا همان برجام که می توان آن را جامع ترین رژیم بازرسی هسته ای تحمیل شده به هر ملتی دانست، در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. اگرچه هم دولت ایران و هم دولت جدید جو بایدن مشتاق نجات و دوام توافق هستند، اما به نظر نمی رسد هیچ یک از طرفین حاضر باشند گام اول را برای بقای آن بردارند.
ادامه مطلب
در میانه درخواست امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، برای وارد کردن عربستان به مذاکرات و تایید این ایده از سوی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، فشارها برای یک رویکرد چندجانبه در واشنگتن ریشه دوانده؛ اما چنین رویکردی به ضرر سیاست ایالات متحده است. موافقت با اینکه بازیگران منطقه ای مفاد توافق جدید را دیکته کنند، احتمالا به شرایطی حداکثری خواهد انجامید که ایران به سادگی آنها را رد خواهد کرد. منافع ایالات متحده با منافع کشورهای حاشیه خلیج فارس متفاوت است و تنش زدایی با ایران باید هدف اصلی باشد.
ادامه مطلب
پرستو بهرامی راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بایدن از بازگشت دیپلماسی، برگرداندن آمریکا به میان متحدان خود و حتی پایان جنگ یمن سخن گفت، اما در ارتباط با ایران و بازگشت به برجام لب به سخن نگشود. با این حال تیم سیاست خارجی او بار‌ها در مورد برجام و ایران اظهار نظر کردند، اما هنوز با قطعیت از بازگشت به برجام پرده برنداشته اند. به نظر نمی‌رسد روز‌های پر باری در انتظار برجام باشد.
ادامه مطلب
بسیاری از طرفداران تغییر نظام در ایران و جنگ با این کشور و همچنین یک شاهزاده سعودی و یک رئیس اطلاعاتی نامه ای را امضا کردند که از رئیس جمهوری جو بایدن می خواست با ادامه کارزار اعمال فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ علیه ایران رویکرد «دو حزبی» را ادامه دهد. این نامه گروه فشار «متحد علیه ایران هسته ای» تنظیم شده که بودجه خود را از شلدون آدلسون، بزرگ ترین حامی مالی حزب جمهوری خواه که به تازگی درگذشته، و توماس کاپلان، یک سرمایه گذار که شرکت های او به دنبال کسب منافع از ناآرامی های خاورمیانه بودند، دریافت می کرد. این نامه خواستار «انزوای اقتصادی و دیپلماتیک ایران» است و به عنوان آگهی تمام صفحه در روز جمعه در نیویورک تایمز چاپ شد.
ادامه مطلب
حشمت الله فلاحت پیشه در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید براین نکته که هیچ واسطه و میانجیگر دیپلماتیکی نمی تواند به احیای برجام کمک کند، بر این مسئله اذعان داشت که احیای برجام تنها در سایه درک درست و واقع بینانه ایران و آمریکا از انتظارات همدیگر و تعریف منافع ملی شان در عمل به تعهدات برجامی، آن هم ذیل یک پروسه و مکانیسم همزمان قابل حصول است و لاغیر.
ادامه مطلب
رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی در سالروز بیعت تاریخی همافران با امام خمینی(ره) در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ عنوان داشتند: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها حق هیچ‌گونه شرط‌گذاری ندارند زیرا تعهدات برجامی خود را نقض کردند و آن طرفی که باید شرط بگذارد جمهوری اسلامی است زیرا به تعهدات خود پایبند بود. بنابراین ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد. این، سیاست قطعی و غیرقابل برگشت جمهوری اسلامی و مورد اتفاق همه مسئولان است و هیچکس از آن عدول نخواهد کرد.
ادامه مطلب
برجام مخالفت های منطقه ای با خود به همراه داشت و اسرائیل جزء اولین مخالفان بود، اما متاسفانه طرف های منطقه ای هیچ پیشنهاد و طرح جایگزینی که بتواند مورد مناقشه جدی قرار بگیرد را به ایالات متحده ارائه ندادند، این برای وقتی است که بخواهیم در پیشنهاد منصف باشیم، و در مورد استفاده بهینه از فرصتی جدید با دولتی جدید برای تجدید نظر درخصوص این موضوع جدی باشیم.
ادامه مطلب
علی بیگدلی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اکنون با عادی سازی مناسبات دیپلماتیک اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس، جبهه امنیتی تل آویو تا پشت مرزهای آبی ایران در خلیج فارس کشیده شده است. لذا تهران برای جلوگیری از بغرنج تر شدن و پیچیده تر شدن شرایط و نیز دامن نزدن به جنگ و ناامنی بیشتر در منطقه باید به سمت کاهش تنش با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و برقراری روابط دیپلماتیک با آنها گام بردارد و این مسئله تنها و تنها منوط به پایان دادن به جنگ یمن است. از این رو قطعاً باید در راستای تلاش های جو بایدن برای پایان دادن به جنگ یمن، جمهوری اسلامی ایران و گروه های نیابتی مانند انصارالله و حوثی ها هم تلاش جدی برای پایان دادن به جنگ خانمان سوز در این کشور داشته باشند.
ادامه مطلب
بسیاری از ایرانی ها اینطور استدلال می کنند که از آنجایی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا توافق هسته ای را نقض کرده اند، پس باید اکنون چشم انداز تقاضای ایران برای یک توافق متعادل و دوام آوردنی تر را در نظر بگیرند. به رغم تردیدها درباره احتمال وجود یک توافق متعادل، جامعه استراتژیک ایران بر سر این مساله اتفاق نظر دارد که در رابطه با تعهدات قدرت های غربی، شرایط دیگر مثل قبل نیست چون آنها تعهدات خود را زیر پا گذاشته اند.
ادامه مطلب
در رابطه با برجام، یک مساله مهم وجود دارد و آن این است که اکنون همه طرفین آن، از آمریکا که از توافق خارج شده، تا طرف های اروپایی و روسیه و چین و همچنین ایران، به این نتیجه رسیده اند که توافق حقیقتا نقص هایی داشته و همین نقص ها بوده که به دردسر های کنونی انجامیده است و اکنون، همه امضاکنندگان باید با یکدیگر برای احیای توافق هسته ای تلاش کنند.
ادامه مطلب
بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر اسرائیل، اندکی پس از انتخابات نوامبر در ایالات متحده گفت: «هرگز نباید به توافق هسته ای قبلی بازگشت. ما باید به سیاست خودداری از سازش ادامه دهیم و اطمینان حاصل کنیم که ایران سلاح هسته ای تولید نمی کند.» به نظر می رسد اسرائیل سعی دارد با تهدید ضمنی اقدام نظامی علیه ایران در صورت پیوستن مجدد دولت جدید جو بایدن به توافق هسته ای، آن را بیشتر تحت فشار بگذارد.
ادامه مطلب
علی موسوی خلخالی می نویسد: اظهارات روز پنج شنبه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا و همچنین صحبت هایش در روز دوشنبه و همچنین اظهارات جیک سالیوان، مشاور عالی امنیت ملی امریکا، هیچ کدام نشانه ای از تمایل فوری امریکا برای بازگشت به برجام ندارد. این بدبینی زمانی بیشتر تقویت می شود که مشاهده می کنیم بعضی از طرف های امریکایی به صراحت از موثر بودن فشار حداکثری امریکا سخن می گویند و نسبت به تداوم آن ابراز تمایل می کنند. بنابراین این سوال به وجود می آید چرا باید بایدن برای بازگشت به برجام تمایل داشته باشد و حتی به زعم عده ای در ایران، برای بازگشت به آن عجله کند؟
ادامه مطلب
خاورمیانه در حال تجربه یک دوره دیپلماتیک و تعدیل استراتژیک هستند که برای دولت جدید جو بایدن در ایالات متحده هم چالش ایجاد می کند و هم فرصت. این تحولات تا اندازه ای نتیجه ابتکارعمل های دیپلماتیکی است که به عنوان مهم ترین آنها می توان به توافق ابراهیم بین اسرائیل و بحرین و امارات متحده عربی اشاره کرد. مایک پومپئو و جرد کوشنر، وزیر خارجه و فرستاده ویژه پیشین تصور می کردند که این توافق ها تلاش کاخ سفید بایدن برای احیای دیپلماسی با ایران را مشکل می سازند. اما بعید است چنین اتفاقی روی دهد. در حقیقت، به رغم بی اعتمادی مشترک اسرائیل، امارات و عربستان به ایران، هر یک از آنها برای سازگاری با دیپلماسی نوظهور بایدن، مواضع متفاوتی اتخاذ خواهند کرد.
ادامه مطلب
جو بایدن اندکی بیش از یک هفته است که رئیس جمهوری آمریکا شده، اما هیچ شواهدی دال بر عمل او به وعده بازگشت به توافق هسته ای ۲۰۱۵ با ایران مشاهده نمی شود. در حالی که ایالات متحده و ایران هر دو علنا از بازگشت به برجام حمایت کرده اند، اما هر دوی آنها اصرار دارند که طرف دیگر باید گام اول را بردارد. در حالی که لفاظی ها بین دو طرف گرم گرفته، مشکل «چه کسی گام اول را برمی دارد» در دیپلماسی برنامه هسته ای ایران پررنگ تر شده است.
ادامه مطلب
از دیدگاه دولت ایران، برجام ابزار و چارچوبی برای غلبه بر بی اعتمادی چندین ساله ایران و غرب به ویژه ایالات متحده بوده است. با این حال، سرنوشت توافق هسته ای دقیقا عکی این نتیجه را در پی داشته و به کاهش اعتماد به سطحی بی سابقه منجر شده است. مباحثات در ایران حاکی از آن است که آینده توافق تا اندازه زیادی تحت تاثیر گذشته و چگونگی و دلیل نقض آن توسط ایالات متحده و اروپا منوط است. در همین حال، روی کار آمدن دولت بایدن سبب شده چشم انداز دیپلماسی تجدید شده وجود دارد.
ادامه مطلب
عبدالرضا فرجی راد در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که اکنون دولت جو بایدن به سمت بدل شدن به پلیس خوب در قبال برجام و جمهوری اسلامی ایران در حال گذار است، فرانسه نقش پلیس بد را بازی کند، بر این باور است که نمی توان به صرف همزمانی آزمایش این ماهواره بر با تحولات دیپلماتیک برجامی این تلقی را داشت که تهران سعی کرده است با آزمایشی ماهواره بر یک پالس و هشداری به اروپایی‌ها و ایالات متحده آمریکا داده باشد و یا به دنبال افزایش برگ برنده و توان چانه‌زنی دیپلماتیک خود بوده است. کما اینکه در زمان مذاکرات برجامی هم مشابه همین آزمایش‌ها انجام شد.
ادامه مطلب
در روند بازگشت ایالات متحده و ایران به تعهدات برجامی، اروپایی ها مهم ترین نقش را ایفا می کنند و اهمیت دارد که به مثابه چهار سال گذشته، برای حفظ هرچه بیشتر گزینه ها از طریق تعامل با دو طرف درگیر توافق تلاش کنند. تلاش های اروپا تا این لحظه نتایج متفاوتی داشته چرا که تاثیرات تحریم های ثانویه ایالات متحده در بخش خصوصی اروپا مانع از عمل به تعهدات به ایران در ارائه منافع واقعی اقتصادی شده است. تنها حمایت سیاسی ای ۳- فرانسه، آلمان و بریتانیا- و اتحادیه اروپا بود که تفاوت معنی داری در کاهش روند تنش ها ایجاد کرد و مانع از فروپاشی نهایی توافق شد. بهترین گزینه این بود که اروپایی ها پیش از روی کار آمدن بایدن مراحل اولیه را برای گفت و گوها آغاز کنند.
ادامه مطلب
علیرضا عنایتی در این مصاحبه می گوید: اساسا برجام ایجاد شد که به قول برخی، به نگرانی‌ها خاتمه دهد. من معتقدم برخی کشورهای منطقه و مشخصا یک کشور در تناقض زندگی می‌کند. بالاخره این کشورها قبل از برجام نگران بودند یا بعد از برجام؟ یا اینکه همیشه نگران هستند؟ به‌هر‌صورت می‌توان گفت این نگرانی عمومیت ندارد بلکه ما با عموم کشورهای منطقه رابطه خوبی داریم و آنها از برجام استقبال کردند. اگر قرار باشد فضای منطقه‌ای را بین ایران و سایر کشورهای منطقه ترسیم کنیم، ما رابطه خوبی با عمان، کویت، قطر و عراق داریم؛ به‌گونه‌ای که می‌توانیم از فضای همکاری‌محور در منطقه صحبت کنیم.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تشریح این واقعیت که برای رفع تنش کنونی و پر شدن گسل دیپلماتیک، هم ایران، هم ایالات متحده آمریکا و هم طرف‌های برجامی به سهم خود تلاش های جدی برای آغاز مذاکرات را در دستور کار قرار دهند، پیرو نگاه بایدن به تحولات داخلی ایران بر این باور است که بهترین و ایده آل ترین سناریو برای جو بایدن آغاز مذاکرات با دولت حسن روحانی و روی کار آمدن دولتی از همین جنس در انتخابات ۱۴۰۰ برای تداوم مذاکرات است که البته با توجه به فضای سیاسی کنونی در داخل کشور احتمال روی کار آمدن دولتی میانه‌رو و یا اصلاح طلب بسیار کم است.
ادامه مطلب
امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که نگرانی بایدن نسبت به ایران به مراتب بیشتر از دوران ترامپ و اوباما است، پیرامون تبعات عملیاتی شدن مصوبه مجلس بر این باور است که چون توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی حساسیت جدی را در طرف های برجامی، ایالات متحده آمریکا و مهمتر از آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حکام بر خواهد انگیخت بنابراین جمهوری اسلامی ایران با هوشمندی سیاسی و دیپلماتیک به صورت تدریجی این مسئله را در دستور کار قرار خواهد داد.
ادامه مطلب
دولت بایدن مجبور است در تعاملات مجدد با ایران نظرات سایر بازیگران بین المللی از جمله اسرائیل، کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای هم پیمان شامل ۱+۵ و البته ایران را در نظر بگیرد. اعضای دائمی شورای امنیت به علاوه آلمان به ویژه نزدیک ترین متحدان اروپایی آمریکا از پیوستن مجدد آن به برجام حمایت می کنند. در حقیقت، بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای ایران می تواند یک مولفه اصلی در تلاش برای اعتمادسازی مجدد با اروپا تلقی شود که بی شک یک اولویت برای دولت بایدن است. با این حال، پیوستن مجدد ایالات متحده به برجام در خاورمیانه با اعتراضات شدیدی روبرو خواهد شد.
ادامه مطلب
رضا رسالت در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می رسد سیاست منطقی و اصولی جمهوری اسلامی ایران حاکی از آن است که آمریکا به عنوان ناقض تعهد ابتدا باید به تعهدات خود ذیل برجام برگردد و خسارات ناشی از ترک تعهدات خود را به طور کامل جبران کند. این سیاست اعلامی که مورد اتفاق و اجماع مقامات جمهوری اسلامی ایران است فرصت هرگونه بهانه جویی و فرافکنی را از ایالات متحده امریکا سلب می کند و می تواند تعادل از دست رفته در مکانیسم تعهدات برجامی را تا حدودی بازیابی کند.
ادامه مطلب
پرستو بهرامی راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایران غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم را بعد از خروج دونالد ترامپ از برجام و عمل نکردن اروپا به تعهدات برجامی خود، شروع کرده است و سخنان مکرون و رویکرد دولت بایدن از این خبر می دهد که آنها به خوبی می دانند باید با ایران وارد توافق شوند؛ با این حال سعی دارند با جنگ لفظی موارد دیگری را روی میز مذاکره با ایران قرار دهند.
ادامه مطلب
حرکت ایران در مسیری یک طرفه بوده است. به این ترتیب که ساخت تجهیزات نظامی بزرگ و نزدیک شدن به تولید اورانیوم فلزی را اعلام کرد و این به معنای نزدیک شدن به دستیابی به سلاح هسته ای است. این امر خشم کشورهای اتحادیه اروپایی را برانگیخت. اما آنها در نهایت به سمت همان راهی که ایران می خواهد، حرکت می‌کنند.
ادامه مطلب
همگی می دانیم که آمریکا از وابستگی به نفت منطقه خاورمیانه رها می شود و در ضمن تلاش می کند تا حضور خود در این منطقه را کاهش دهد. افزون بر مساله نفت و گاز، پایتخت های غربی در ساله های پیش رو تصمیم خواهند گرفت که آیا باید به حضور تقریبا تمام عیار خود نه تنها در خاورمیانه بلکه در دفاع از ارزش های حاکم بر جوامع خود ادامه دهد یا خیر.
ادامه مطلب
جو بایدن در مبارزات انتخابات ریاست جمهوری ابراز تمایل کرد که در صورت بازگشت ایران به تعهدات هسته ای، ایالات متحده را به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بازگرداند. او همچنین درباره اهمیت دیپلماسی و لزوم بازسازی روابط با متحدان اروپایی برای ایالات متحده صحبت کرده است. به علاوه، بایدن گفته فراتر از بازگشت به برجام، به دنبال استفاده از دیپلماسی سخت گیرانه برای تقویت و گسترش توافق است که احتمالا به معنای تقویت برجام با توافق های اضافی برای رفع چالش های مهمی از جمله برنامه موشک بالستیک ایران، پشتیبانی آن از گروه های مختلف در منطقه و نگرانی ها درباره بندهای مربوط به غروب برجام خواهد بود. بایدن از همکاری با شرکای خاورمیانه برای وادار کردن ایران به عقب نشینی از فعالیت ها در منطقه نیز صحبت کرده است. دستیابی به این اهداف شاید عملی باشد، اما آسان نخواهد بود و نیازمند استراتژی و دیپلماسی ماهرانه است.
ادامه مطلب
محمدصادق کوشکی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که جریان سیاسی حامی روحانی تصورات و توهمات برجامی خود را به جو بایدن نسبت می دهند، پیرامون نگاه غایی دولت جدید ایالات متحده آمریکا به برجام، توان موشکی و نفوذ منطقه ای ایران بر این باور است که چه جو بایدن از اساس بازگشت آمریکا به برجام را منوط به پیش شرط هایی در خصوص محدودیت های بیشتر هسته‌ای و مذاکره در خصوص توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران کند یا این که در یک برنامه ریزی گام به گام ابتدا با حل و فصل برجام فعلی به دنبال اعتماد سازی برای مذاکره در خصوص توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران است، فرقی نمی‌کند. نکته اینجاست که در هر دو صورت منظور جو بایدن و وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا از برجام، نهایتا برجام دوره باراک اوباما نیست، بلکه برجامی است که نقایص و اصلاحات مد نظر ایالات متحده آمریکا را مرتفع کند.
ادامه مطلب
احتمالا غیر از ایالات متحده هیچ کشوری بیشتر از ایران تحت تاثیر انتخابات ماه نوامبر قرار نگرفته است. انتظار می رفت پیروزی و ورود رئیس جمهوری بایدن به کاخ سفید تغییر اساسی در استراتژی ایالات متحده در قبال ایران ایجاد کند. مقامات ایران پس از تحمل کارزار «اعمال فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ و تحریم های خفه کننده آن، امیدوار به تغییر در فضای ژئوپلیتیک و کاهش درد اقتصادی بودند. بایدن و متحدانش می گویند که می خواهند آسیب دیپلماتیک ناشی از اعمال مجدد یک جانبه تحریم های ایران توسط دولت ترامپ، را جبران کنند. دولت بایدن همزمان با پیوستن دوباره به توافق آب و هوایی پاریس، سعی دارد با تلاش برای نجات توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایران، تعهد خود به دیپلماسی چندجانبه با متحدان دیرینه خود را نشان دهد. گروه بایدن همچنین معتقد است تاکتیک های تند و تیز ترامپ تاثیری در رسیدن به هدف های اعلام شده در مهار فعالیت های منطقه ای ایران نخواهد داشت و حتی این کشور را به سمت گسترش فعالیت های غنی سازی اورانیوم سوق داده است.
ادامه مطلب
۱۶ ژانویه ۲۰۲۱ پنجمین سالگرد اجرای توافق هسته ای ایران بود. توافق تا کنون دوام آورده، اما مشخص نیست که برای مدت طولانی دیگری پابرجا بماند یا خیر. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، حتی پیش از تصدی سمت خود در سال ۲۰۱۷، توافق منعقد شده توسط دولت باراک اوباما را «بدترین توافق امضا شده در تاریخ» خوانده بود. دولت ترامپ سپس یک کارزار همه جانبه علیه این توافق آغاز کرد و سنگ تمام گذاشت. ایالات متحده پس از خروج یک جانبه از برجام در سال ۲۰۱۸، تحریم های قبلی را مجددا اعمال و تحریم های جدیدی وضع و حتی در پاییز سال ۲۰۲۰ سعی کرد با یک اقدام قانونی بحث برانگیز که تقریبا به اتفاق آرا رد شد، توافق را به کلی در شورای امنیت سازمان ملل متحد نابود کند.
ادامه مطلب
احتمال واگذاری سمت های سطح بالا به رابرت مالی و وندی شرمن و ویلیام برنز (نامزد ریاست سازمان سیا) موجب نگرانی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل شده است زیرا همه این افراد به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مذاکراتی که به امضای توافق هسته ای با ایران در سال ۲۰۱۵ انجامید و اسرائیل به شدت با آن مخالفت کرد، نقش داشته اند.
ادامه مطلب