ایران

سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی به ریاض و ابعاد تازه‌ای از راهبرد امنیت چندلایه ایران

ریاض؛ ضلع سوم پازل امنیتی تهران جدید

سفر علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، به ریاض در بحبوحه تحولات پرشتاب خاورمیانه نه صرفاً یک رویداد دیپلماتیک، بلکه حلقه‌ای از زنجیره‌ای بزرگ‌تر در راهبرد امنیت چندلایه تهران است. این سفر پس از حضور لاریجانی در بیروت و بغداد، نشان می‌دهد ایران در حال معماری جدیدی از روابط منطقه‌ای است که در آن سیاست، اقتصاد و امنیت به‌صورت هم‌زمان دنبال می‌شوند. 

ادامه مطلب

راهبردهای ایران چه می‌تواند باشد

پیامدهای همگرایی اقتصادی آذربایجان، ترکیه و اسرائیل جدید

کیوان محله‌ای در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در سال‌های اخیر، شاهد شکل‌گیری نوعی همگرایی اقتصادی و امنیتی میان جمهوری آذربایجان، ترکیه و اسرائیل بوده‌ایم؛ روندی که ریشه در همکاری‌های انرژی، تجارت منطقه‌ای و پیوندهای نظامی – فناورانه دارد. این اتحاد سه‌جانبه نه تنها ساختار قدرت در قفقاز جنوبی را دگرگون ساخته، بلکه پیامدهای راهبردی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته است. مقاله حاضر با تکیه بر چارچوب نظری «وابستگی متقابل پیچیده» و رویکرد اقتصاد سیاسی بین‌الملل، به تحلیل ابعاد این همگرایی پرداخته و راهبردهای پیشنهادی ایران برای مدیریت و بهره‌برداری از تحولات جدید منطقه‌ای را بررسی می‌کند.

ادامه مطلب

ادعاهای رسانه‌ای درباره میانجیگری برخی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در مذاکرات هسته‌ای

‌میانجیگری در روند میانجی‌ناپذیر‌ جدید

در میانه بن‌بست دیپلماتیک و تداوم فشارهای غرب علیه ایران و در شرایطی که کمتر از دو هفته تا بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران باقی مانده، بار دیگر بحث میانجیگری کشورهای ثالث در پرونده هسته‌ای ایران به صدر اخبار باز گشته است.

ادامه مطلب

باید این توافق و توافق‌های مشابه را جدی گرفت

نگاهی واقع بینانه به توافق راهبردی ایران و چین جدید

محمد بیدگلی دریادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تحلیل‌های مختلفی از قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین وجود دارد که اکثراً دارای حالت صفر و صدی است اما نکته اساسی این است که ارزیابی واقع‌بینانه از این سند ارائه دهیم.

ادامه مطلب

فرصتی برای بازنگری در دکترین دفاعی ایران؛ اصلاح دکترین دریایی (قسمت سوم)

زیردریایی‌‌ها، ستون فقرات بازدارندگی جدید

محمد مونسان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: اصولا در همه کشورها حتی کشورهای ابرقدرت، زیردریایی‌‌ها ستون فقرات بازدارندگی دفاعی هستند چراکه این زیردریایی‌‌ها حامل انواع تسلیحات بخصوص موشک‌‌های بالستیک قاره پیمای اتمی هستند که می‌‌توانند به‌صورت ناشناس و مخفی به اقیانوس‌‌ها و دریاهای مختلف سفر کنند و به‌طور غافلگیر کننده‌‌ای به دشمنان خود حمله کنند.

ادامه مطلب

اختلافات دائمی نیست؛ آغاز بازتعریف روابط دمشق و تهران؟!

بازگشت به مدار ایران؛ ضرورت یا انتخاب؟ جدید

احمد الشرع  در گفت‌وگویی با تلویزیون «الاخباریه» این کشور که روز جمعه ۲۱ شهریور منتشر شد، گفت که «اختلاف و شکاف دمشق با تهران دائمی نیست.» این اظهارات رئیس‌جمهور موقت سوریه نقطه عطفی در گفتمان سیاسی سوریه پسااسد تلقی می‌شود. ادعای مذکور در صورت صحت، نه‌تنها حامل پیام آشکاری برای تهران است، بلکه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نیز نشانه‌ای از بازتعریف احتمالی سیاست خارجی سوریه در دوران جدید است. 

ادامه مطلب

از روایت بمب تا سیاست هسته‌ای

توهم جمعی اروپا درباره ایران

فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پرونده هسته‌ای ایران نشان داد حتی دموکراسی‌های مدعی واقع‌گرایی هم می‌توانند در دام توهم جمعی بیفتند. این توهمات بیشتر محصول فرایندهای اجتماعی، روانی، فشار رسانه‌ای و منافع سیاسی است تا سوءنیت مستقیم. اروپا برای نقش‌آفرینی مستقل و مؤثر، ناچار است سازوکارهای شناسایی و خنثی‌سازی این چرخه‌ها را در سیاست خارجی و رسانه‌هایش نهادینه کند.

ادامه مطلب

جاپای محکم تر صهیونیسم در آذربایجان

باکو زیر پای خاخام ها

اخبار اخیر حاکی از آن است که جمهوری آذربایجان برای اواخر آبان سال جاری میزبان هفتادمین سالگرد تجمع خاخام‌های اروپایی خواهد بود و انتظار می‌رود نمایندگانی از اسرائیل در این اجلاس حضور داشته باشند. این نخستین بار است که چنین رویدادی در یک کشور مسلمان شیعه برگزار می‌شود. با توجه به گزارش سایت‌های یهودی، برگزاری این اجلاس در باکو نه تنها یک نقطه عطف مذهبی، بلکه گامی فراتر در راستای تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان باکو و تل‌آویو محسوب می‌شود. افزایش پروازهای مستقیم بین باکو و تل‌آویو و همکاری‌های شرکت‌های هواپیمایی دو کشور، نشانه‌ای آشکار از عادی‌سازی روابط است که پیامدهای امنیتی قابل توجهی برای منطقه دارد.

ادامه مطلب

تداوم خط و نشان ها بعد از توافق ایران و آژانس

روی گسل هسته ای

به‌رغم لحن نسبتا مثبت گروسی و امضای توافق چارچوبی تهران-آژانس، شکاف میان ایران و غرب همچنان پابرجاست. بیانیه چهار جانبه (آمریکا، آلمان، فرانسه و بریتانیا) نشان می‌دهد که توافق جدید قادر به توقف مکانیسم اسنپ‌بک یا بازگشت قطعنامه‌ها نیست و فشارهای سیاسی و زیاده‌خواهانه غرب می‌تواند اعتبار این توافق را به خطر اندازد.

ادامه مطلب

گامی مهم اما شکننده

تفاهم قاهره: امیدی موقت یا توقف بحران؟

معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تفاهم قاهره را می‌توان گامی مهم اما شکننده دانست؛ گامی که اگرچه توانست در کوتاه‌مدت از فعال شدن مکانیسم ماشه جلوگیری کند، اما هنوز در سایه‌ی تردیدهای جدی داخلی و فشارهای خارجی قرار دارد.

ادامه مطلب

حملات پایداری ها به توافق تهران - آژانس

نبرد دو جبهه؛ از وین تا تهران

واقعیت این است که تهران در حال حاضر با چند معادله هم‌زمان مواجه است؛ از یک سو، زیاده‌خواهی تروئیکای اروپایی و آمریکا در شورای حکام و تهدید بازگشت تحریم‌ها در دو هفته آینده، و از سوی دیگر، فشار جریان‌های داخلی که هر توافقی را به‌سرعت با برچسب «واگذاری امتیاز» می‌کوبند. حملات رسایی و نبویان به توافق اخیر، در حالی صورت گرفت که عراقچی تأکید کرد این مذاکرات با هماهنگی کامل نهادهای عالی امنیتی و با هدف تثبیت حقوق هسته‌ای ایران و کاهش نگرانی‌های بین‌المللی انجام شده است.

ادامه مطلب

تاثیرات توافق تازه ایران و آژانس بر مناسبات تهران و تروئیکا

پیام روشن از قاهره

در حالی که تنها سه هفته تا مهلت بازگشت تحریم‌های شش‌گانه شورای امنیت علیه ایران باقی مانده، امضای توافقنامه جدید میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره نگاه‌ها را متوجه تحولات دیپلماتیک تازه‌ای کرده است. این توافق که چارچوبی برای ازسرگیری بازرسی‌های فنی و تدوین شیوه‌نامه همکاری‌های جدید میان تهران و آژانس فراهم می‌کند، به‌سرعت با واکنش کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مواجه شد. او این توافق را «گامی سرنوشت‌ساز برای دیپلماسی هسته‌ای» توصیف و تاکید کرد اجرای سریع آن از سوی ایران می‌تواند مسیر گفت‌وگوهای گسترده‌تر را باز کند.

ادامه مطلب

می‌اندیشم،‌ پس هستم

نامه‌ای به جان اسکیلز ایوری، دانشمند خردمند و ایران‌دوست

حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: جان اسکیلز ایوری متولد ۱۹۳۳ در لبنان از والدین آمریکایی ، یک شیمی دان نظری است که به دلیل تحقیقاتش در زمینه شیمی کوانتوم ، ترمودینامیک ، تکامل و تاریخ علم مورد توجه قرار گرفته است. از اوایل دهه ۱۹۹۰، ایوری یک فعال صلح جهانی بوده است. در طول این سال ها، او بخشی از گروهی بود که با کنفرانس های Pugwash در زمینه علوم و امور جهانی مرتبط بود. در سال ۱۹۹۵، این گروه به دلیل تلاش های خود جایزه صلح نوبل را دریافت کردند.

ادامه مطلب

اعتمادی که کم‌رنگ شده است

ضربه جنگ ۱۲ روزه به روابط ایران و روسیه

مسکو پیش از این با سقوط بشار اسد در سوریه در دسامبر ۲۰۲۴، یکی از حیاتی‌ترین مشتریان استراتژیک خود را از دست داده است. مسکو با همکاری ایران ضعیف، می‌تواند با چالش بسیار بزرگتری در توانایی خود برای تأثیرگذاری بر تحولات خاورمیانه روبه‌رو شود.

ادامه مطلب

پادکستی با یکی از طراحان تحریم ایران و تحلیلگر ارشد امور خاورمیانه سرویس تحقیقات کنگره امریکا

کنت کاتزمن: جمهوری اسلامی جایگزین ندارد/ترامپ نمی‌تواند بمباران و دیپلماسی را با هم داشته باشد

با کنت کاتزمن به پیچیدگی‌های انرژی هسته‌ای ایران و بمباران اخیر اسرائیل و امریکا علیه آن می‌پردازیم. همچنین به نقش روسیه در عرصه جهانی می‌پردازیم و این‌که انگیزه‌های استراتژیک ایران چه می‌تواند باشد. در این گفت‌وگو همچنین به پیامدها و عواقب اقدامات نظامی ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران وضعیت سیاسی ایران پرداخته می‌شود.

ادامه مطلب

چشم‌اندازها، چالش‌ها و فرصت‌ها

چرا روابط ایران و اتیوپی مهم است؟

علیرضا محمدی نیگجه در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: روابط ایران و اتیوپی به‌عنوان دو کشور مهم در خاورمیانه و شاخ آفریقا، طی دهه‌های اخیر روندی پر فراز و نشیب داشته است. موقعیت ژئوپلیتیک اتیوپی در شاخ آفریقا، نزدیکی به دریای سرخ و باب‌المندب، و جمعیت بالای این کشور، آن را به یک بازیگر مهم منطقه‌ای تبدیل کرده است. از سوی دیگر، ایران به‌دلیل جایگاه ژئواستراتژیک در خلیج فارس و غرب آسیا، همواره به دنبال گسترش روابط خود با کشورهای آفریقایی، به‌ویژه اتیوپی، بوده است.

ادامه مطلب

تحلیل ریچارد نفیو در واشینگتن اینستیتیوت

ایران تاسیسات هسته‌ای خود را بازسازی می‌کند؟

بلافاصله پس از توقف درگیری‌ها بین اسرائیل، ایالات متحده و ایران در ماه ژوئن، بحث‌هایی در مورد توانایی تهران برای بازسازی برنامه هسته‌ای خود آغاز شد. با این حال، توجه عمومی کمتری به معنای واقعی بازسازی برنامه هسته‌ای ایران شده است. ایران حدود بیست سال برای ساخت این برنامه وقت صرف کرد؛ آیا قصد دارد دوباره از آن طرح پیروی کند یا چیز متفاوتی بسازد؟

ادامه مطلب

پیشنهادهایی به ایران، اروپا، چین، روسیه و ایالات متحد آمریکا

راهبردهای عملی برای خروج از بن‌بست مذاکرات هسته‌ای

فریدون علی‌مازندرانی، احسان دستغیب، حسن فتاحی و مصطفی روستایی در یادداشت مشترکی می‌نویسند: این یادداشت کوششی است در راستای کمک فکری به نهاد دیپلماسی کشور و مبتنی بر صحبت‌های رئیس‌جمهور محترم، جناب آقای دکتر پزشکیان است که از متخصصان خواستند تا به دولت کمک فکری و عملی کنند. در این یادداشت نویسندگان راهکار پیشنهادی خود را ارائه داده و از هیچ‌گونه کمک برای متوقف ساختن و کاهش تنش‌ها دریغ نخواهند کرد. 

ادامه مطلب

اظهارات دبیر شعام درباره مذاکره با آمریکا

پیام تهران به واشنگتن!

‌با وجود فضای پر از تردید فعلی، برخی تحلیلگران معتقدند همچنان امکان احیای مذاکرات وجود دارد، به‌ویژه اگر آمریکا در مواضع خود تجدیدنظر کند و به‌جای طرح خواسته‌های غیرواقع‌بینانه، به ‌دنبال یک توافق برد-برد باشد. ایران نیز بارها نشان داده که در صورت احترام به منافع ملی و امنیتی‌اش، آمادگی دارد راه‌حل‌های دیپلماتیک را بررسی کند.

ادامه مطلب

راهبردهای پنهان و اهرم‌های آشکار

قوهای سیاه بر میز مذاکره

فاطمه خادم‌شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: قوی سیاه یعنی اتفاق یا اطلاعاتی که یا هیچ‌کس تصورش را نمی‌کند، یا نشانه‌هایش نامعلوم است، یا آنقدر کنار گذاشته شده که در تصمیم‌گیری‌ها جدی گرفته نمی‌شود.

ادامه مطلب

رقابت‌ها و چالش‌های موجود

آیا آسیای میانه، جای خاورمیانه را برای ایران می‌گیرد؟

علی‌رغم چالش‌های پیش روی ایران در آسیای مرکزی، اهمیت نقش آن در آن منطقه را نمی‌توان دست کم گرفت. سیاست «چرخش به شرق» آن، به ویژه با توجه به تحولات صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی که گزینه‌های کمی در دوره آینده ارائه می‌دهند، همچنان سنگ بنای استراتژی خارجی آن است.

ادامه مطلب

در عصر چانه‌زنی‌های پنهان و خستگی ژئوپلیتیکی

در آخر روسیه ایران را معامله می‌کند؟

دیگر پرسش این نیست که آیا مسکو ممکن است ایران را رها کند یا نه، بلکه این است که آیا ایران می‌تواند از تبدیل شدن به کشوری که رها می‌شود، فرار کند.

ادامه مطلب

دور جدید تحرکات دیپلماتیک درباره پرونده هسته‌ای ایران

قطعنامه‌ای تازه روی میز!

پرونده هسته‌ای ایران و بحث بر سر مکانیسم «اسنپ‌بک» یا بازگشت خودکار تحریم‌ها، بار دیگر به نقطه‌ای رسیده که منازعات دیپلماتیک قدرت‌های جهانی را تشدید کرده است. در شرایطی که سه کشور اروپایی به همراه آمریکا بر حفظ فشار حداکثری علیه تهران تاکید دارند، روسیه و چین با ارائه قطعنامه‌ای جدید سعی دارند معادله قدرت را تغییر دهند. خبرنگار وال‌استریت ژورنال از توزیع پیش‌نویس تازه قطعنامه‌ای از سوی روسیه خبر داده که در ظاهر اندکی به مواضع غرب نزدیک‌تر است، اما ابهامات متعددی درباره فعال‌سازی مکانیسم تحریم‌ها و مطالبات از ایران در آن باقی مانده است.

ادامه مطلب

امریکا برای عملیاتی کردن تهدیدات خود از زمین‌های عربی استفاده می‌کند

پایگاه‌های امریکا در منطقه، تهدیدی برای امنیت ملی ایران

برای اطلاع، غرب آسیا (معروف به خاورمیانه) تقریباً ۱۰هزار کیلومتر از سرزمین اصلی ایالات متحده فاصله دارد. ایالات متحده هیچ علاقه‌ای به نگهداری پایگاه‌های نظامی در داخل و اطراف ایران ندارد. حضور نظامی آمریکا عامل اصلی بی‌ثباتی در منطقه است. از این پایگاه‌ها برای انجام حملات علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده شده است.

ادامه مطلب

اصلاح دکترین دریایی (قسمت اول)

قایق‌های تندرو عامل پیشرفت یا پسرفت؟

محمد مونسان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تهاجم گسترده ۱۲ روزه دشمنان علیه خاک کشورمان با خسارت مالی حدود ۵۰۰ میلیارد دلاری به ایران به‌وضوح از «عدم بازدارندگی» در برابر ابرقدرت‌ها نشان داشت و نشان داد که کم‌کاری و تعارفات و ملاحظات بی‌دلیل در تامین تجهیزات موثر دفاعی و تهاجمی چقدر می‌تواند خسارت‌بار باشد. علت اصلی این عدم بازدارندگی، اشکالات اساسی در مبانی دکترین دفاعی ایران بوده است که دکترین دریایی را نیز شامل می‌شود. دشمن از این پس باید باور کند که تجاوز به ایران، یک فاجعه جهانی علیه دشمنان را در پی خواهد داشت نه صرفا یکسری عکس العمل‌های نمایشی و بی‌اثر تبلیغاتی برای حفظ آبرو. در این نوشتار در چند قسمت به اشکالاتی از دکترین دریایی ایران اشاره می‌شود. 

ادامه مطلب

تکرار خرداد؟ آزمون وین؛ دیپلماسی در تله

تکرار خرداد؟

اکنون معادلات هسته ای پیش رو پیچیده‌تر از هر زمان دیگری شده است؛ زیرا ایران باید ضمن حفظ خطوط قرمز، تعادل میان همکاری محدود با آژانس و مقابله با فشارها را برقرار کند. حضور فعال گروسی در رایزنی‌های اروپایی و تاکید بر شفافیت ایران، در کنار تلاش اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در آستانه نشست فصلی جدید شورای حکام، می‌تواند تهران را در موقعیتی قرار دهد که مدیریت آن نیازمند دیپلماسی هوشمندانه، حفظ حقوق و آماده‌سازی پاسخ‌های حقوقی دقیق است. مقامات ایران هشدار داده‌اند که هر گونه اقدام گزینشی علیه کشور، نه تنها صلح و امنیت منطقه و بین‌الملل را تهدید می‌کند، بلکه اعتبار توافقات بین‌المللی و شورای امنیت را نیز زیر سوال می‌برد.

ادامه مطلب

وقتی آلمان بر سر دو راهی تهران و واشنگتن قرار گرفت

مکانیسم ماشه یا میلیاردها یورو تجارت

سیاوش قدوسی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: موقعیت ویژه آلمان نه صرفاً به‌دلیل جایگاه آن در اتحادیه اروپا، بلکه به واسطه‌ی پیوندهای سنتی اقتصادی با ایران و نیز نقش تاریخی این کشور در ترتیبات امنیتی فراآتلانتیک اهمیت یافته است.

ادامه مطلب

پیامدهای آن برای ایران چه خواهد بود

نگاهی جامعه‌شناختی به فعال سازی مکانیسم ماشه

عاطفه شهسوار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در این نوشته قصد داریم با نگاهی جامعه‌شناختی به بررسی پیامدهای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در ایران بپردازیم و ببینیم این موضوع چگونه روی جامعه ایران، از اقتصاد و سیاست گرفته تا روان و رفتار مردم، تأثیر می‌گذارد.

ادامه مطلب

برای جلوگیری از جنگی مجدد

سیاست گفت و گوهای منطقه ای باید از سرگرفته شود

محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در مقطع کنونی، منافع ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان، در یک راستا قرار گرفته است؛ امنیت و ثبات در خلیج فارس! در این راستا لازم است تا رایزنی ها و گفت و گوهای منطقه ای بار دیگر برای ساختن تاب‌آوری و کمک به ایجاد نظم منطقه‌ای پایدارتر از سر گرفته شده و از عربستان سعودی و سایر قدرت‌های متوسط نوظهور این منطقه خواسته شود که نفوذ خود را به ابتکار عمل برای صلح و امنیت تبدیل کنند و در کنار ایران، مانع درگرفتن جنگی دیگر در خلیج فارس شوند.

ادامه مطلب

پرونده هسته ای و معادلات گسترده

اسنپ بک روی میز شانگهای

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای با تأکید بر اینکه موضوع هسته‌ای ایران، مذاکرات آینده و تهدیدات غربی به‌ویژه فعال‌سازی مکانیسم ماشه، محور گفت‌وگوها خواهد بود، نشان داد تهران قصد دارد معادله هسته‌ای را فراتر از چارچوب غربی پیش ببرد. در همین راستا موضوع اسنپ بک در بیانیه شانگهای کنجانده شد که این اقدام، پیامی روشن به اروپا و آمریکا بود که تهران دیگر مذاکرات را محدود به تعامل با غرب نمی‌داند و کشورهای شرقی مانند چین و روسیه نیز در معادله هسته‌ای نقش دارند. به بیان دیگر حضور فعال ایران در شانگهای فرصتی برای موازنه سازی دیپلماتیک با هدف برجسته کردن حق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و جلب حمایت سیاسی و اقتصادی کشورهای عضو فراهم کرد. این نشان می‌دهد تهران با هدف کاهش فشار غرب و تقویت پشتوانه حقوقی خود، درصدد جهانی‌سازی پرونده هسته‌ای است.

ادامه مطلب