عربستان سعودی دریای سرخ را به خلیج فارس متصل می‌کند. این طرح که در رسانه‌های عربی با عنوان پل زمینی توصیف شده است، از سوی برخی تحلیلگران به عنوان راهی برای دور‌زدن تنگه هرمز تلقی می‌شود. این دسته از تحلیلگران می‌گویند که در ادامه سایر کشورهای عربی به این کریدور ترانزیتی می‌پیوندند و تجارت از تنگه هرمز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
ادامه مطلب
در شرایطی که فضای بی‌اعتمادی میان اسلام‌آباد و کابل در حال گسترش است، ایران می‌تواند نقش «میانجی واقع‌گرا» را ایفا کند؛ نقشی که نه از سر مداخله، بلکه از منظر مسئولیت امنیتی و منطقه‌ای تعریف می‌شود. آینده صلح و ثبات در شرق ایران، به موفقیت چنین ابتکاراتی وابسته است؛ ابتکاراتی که اگر با تدبیر و هماهنگی نهادهای منطقه‌ای همراه شود، می‌تواند از شعله‌ور شدن دوباره جنگی جلوگیری کند که تبعاتش به‌سرعت از مرزها فراتر می‌رود.
ادامه مطلب
هیچ‌کدام از بازیگران کلیدی علاقه‌ای به از سرگیری مذاکرات نشان نمی‌دهند، زیرا شرط می‌بندند که اهرم فشار آنها در نهایت دیگران را به تسلیم مجبور خواهد کرد. ایران اکنون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سه کشور اروپایی را به عنوان نمایندگان دورو و متخاصم آمریکا و اسرائیل به تصویر می‌کشد.
ادامه مطلب
ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از مزیت نسبی ژئوپلیتیکی برخوردار است؛ زیرا در نقطه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده و می‌تواند حلقه ارتباطی میان شرق و غرب (از چین و هند تا اروپا) و شمال و جنوب (از روسیه و آسیای مرکزی تا خلیج فارس و اقیانوس هند) باشد. این موقعیت، ایران را در جایگاهی قرار می‌دهد که بالقوه می‌تواند به «گره ژئواکونومیک» در شبکه‌های تجاری جهانی تبدیل شود. در واقع، مزیت نسبی ایران نه فقط در منابع انرژی یا نیروی انسانی، بلکه در امکان ایفای نقش به‌عنوان کریدور ترانزیتی و پل ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نهفته است.
ادامه مطلب
تجربه مناقشه جدید نشان می‌دهد که تعریف سیاست خارجی ایران در چارچوبی وابسته و مبهم، همان خطری است که از دل روابط نامتوازن با روسیه سر برمی‌آورد. واقعیت آن است که بحران از بیرون آغاز شد، اما در داخل تداوم یافت و تندروهایی که باید مخاطب هشدارهای اخیر باشند، همچنان بر آتش اختلاف می‌دمند.
ادامه مطلب
در تازه‌ترین تحولات خاورمیانه و به نقل از منابع عراق، رجب طیب اردوغان اعلام کرده است که در ازای صادرات روزانه نیم‌میلیون بشکه نفت از اقلیم کردستان عراق، یک میلیارد مترمکعب آب از سدهای ترکیه به سوی عراق رها خواهد شد. این توافق، در ظاهر معامله‌ای اقتصادی بین اربیل و آنکارا است اما در عمق خود، بخشی از استراتژی کلان ترکیه برای استفاده از آب به عنوان ابزار فشار ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود که شاید بیشترین و جدی‌ترین آثار مخربش بر ایران بوده است که متأسفانه کماکان ادامه دارد.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: تبلیغات غرب از مفهومی به مراتب متفاوت از شکل آرامش انجمادی کنونی با تهران دارد. همین مهٌم لازم می‌کند که تهران هوش حسگر خود را فعالانه به کار گیرد و مغلوب تصاویر فریبنده نشود. هشیاری با داشتن هوش لازم مرز طولانی دارد. به هرحال پرسش به قوٌت خود باقی است: باید منتظر چه اتفاقی بود؟
ادامه مطلب
تجربه‌های اخیر نشان داده است هرگاه ایران بیش از حد به نقش واسطه‌ها دل بسته، نتیجه آن تضعیف موقعیت چانه‌زنی و اتلاف انرژی سیاسی بوده است. میانجیگری، اگر بدون محاسبه دقیق از اهداف طرف مقابل انجام شود، نه‌تنها منجر به توافق نمی‌شود، بلکه به ابزار نفوذ بیگانگان تبدیل خواهد شد. در نتیجه، راهبرد هوشمندانه آن است که دستگاه دیپلماسی کشور ضمن بهره‌گیری از ظرفیت میانجی‌ها، استقلال تصمیم‌گیری و ابتکار عمل در مذاکرات را حفظ کند. بازگشت به تحلیل‌های واقع‌گرایانه، شناخت انگیزه‌های بازیگران خارجی و پرهیز از اشتباهات تاکتیکی، تنها مسیری است که می‌تواند از منافع ملی ایران در برابر رقابت‌های پنهان منطقه‌ای و جهانی صیانت کند.
ادامه مطلب
بهاءالدین بازرگانی گیلانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در حالی که اکثر جوامع، مخصوصا در دنیاهای غربی، کنش‌های آزادی‌خواهانه و اعتراض‌های بی‌سابقه علیه جنایات رژیم صهیونیستی را شاهد بود، بخشی از ایرانیان داخل و خارج، به‌صورت آشکار، برداشت و احساس متفاوت از تمام دنیا در این عرصه از خود نشان دادند. بسیاری از اقشار جوان، تحصیلکرده و نخبگانی، با بی‌میلی تمام، از قافله یکپارچۀ بین‌المللی عقب ماند و گسست و بی‌عملی تاریخی را دچار شد.
ادامه مطلب
آسیای مرکزی امروز در میانه نقشه‌ای از منافع متقاطع ایران، روسیه، چین، غرب و اسرائیل ایستاده است. تداوم آرامش در این سرزمین نه تنها به تصمیمات تهران و تل‌آویو، بلکه به درایت رهبران این پنج جمهوری در حفظ تعادل میان منافع اقتصادی و ملاحظات ژئوپلیتیکی بستگی دارد.
ادامه مطلب
سعیدرضا طاهرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در سال‌های ۲۰۲۴–۲۰۲۵ روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به فازی وارد شد که در آن پیام‌های سیاسی – رسمی و گام‌های عملی (از جمله تمرین‌های دریایی مشترک، پیمان راهبردی جامع و گزارش‌های رسانه‌ای دربارهٔ نقل‌و‌انتقال تسلیحاتی) برجسته شد. این مقاله با تکیه بر منابع روسی، ایرانی و چند منبع بین‌المللی، ادعاها دربارهٔ «ارتقای سطح روابط» را بررسی می‌کند، انگیزه‌های مسکو را از منظر ژئوپلیتیک تبیین می‌کند و سناریوهای ممکن برای نظم منطقه‌ای را ترسیم می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که گرچه پیام‌رسانی سیاسی روسیه به سمت «همسویی راهبردی» با ایران تقویت شده، اما برای اثبات نهادسازیِ الزام‌آور (پیمان دفاعی الزام‌آور یا انتقال سیستم‌های حساسِ در مقیاس گسترده) هنوز شواهد علنی و مستند کافی نیست.
ادامه مطلب
فرهاد قادری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شکل‌گیری دولت موسوم به «دولت نجات ملی» به رهبری ابو محمد الجولانی در ادلب، که اکنون با چراغ سبز ترکیه و پذیرش تلویحی روسیه به قدرت رسیده، توازن شکننده‌ای را میان سه بازیگر اصلی شکل داده است.
ادامه مطلب
محمود عباس‌زاده مشکینی می نویسد: در فضای رقابت داخلی و خارجی «پیش‌بینی اهداف و استراتژی و تاکتیک رقیب» اصل بسیار مهم و کارسازی است، به‌ویژه وقتی فضای موجود بین رقبا خاکستری یا خصمانه بوده و حریف هم از قدرت و ظرفیت بیشتری برخوردار باشد.
ادامه مطلب
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی، در گفت‌وگو با روزنامه سوئیسی «ژنو سولوشن» و در پاسخ به این پرسش که «چرا ایران دوباره بازرسی‌های بین‌المللی را می‌پذیرد؟»، جملات معناداری به کار برد و در همین راستا عنوان کرد: «پس از جنگ ۱۲روزه، ایران می‌توانست روابط خود با جامعه بین‌المللی را قطع کند، از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شود و مانند کره شمالی به یک کشور طردشده تبدیل شود، اما این کار را نکرد.
ادامه مطلب
نویسندگان: الکساندر پالمر (Alexander Palmer)، عضو برنامه جنگ، تهدیدات نامنظم و تروریسم در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن دی سی است. کندال وارد (Kendall Ward) ، کارآموز برنامه جنگ، تهدیدات نامنظم و تروریسم در CSIS بوده و یک افسر فعال ارتش است. منبع:مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) تهیه و ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
ادامه مطلب
در صورت تحقق تبادل میان تهران و پاریس، این رخداد می‌تواند نخستین نشانه از شکستن سکوت و یخ روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از دوره‌ای از تنش و بی‌اعتمادی باشد. از زمان فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط تروئیکای اروپایی و بازگشت قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت علیه ایران، مناسبات دو طرف در وضعیت انجماد سیاسی قرار گرفته است.
ادامه مطلب
محسن شریف‌خدائی می نویسد: استفاده از اقتصاد به عنوان ابزار قدرت، پدیده‌ای تازه نیست. در گذشته‌های دور، امپراتوری‌ها از کنترل مسیرهای تجاری، اعمال تعرفه‌های سنگین یا محروم‌سازی اقتصادی برای تضعیف رقبای خود بهره می‌بردند. یونان باستان، روم و بعدها قدرت‌های استعماری اروپایی، همگی از ابزارهای اقتصادی برای تحمیل اراده سیاسی خود استفاده می‌کردند.
ادامه مطلب
انعطاف‌پذیری برای مهاجمان نیز مهم است. استفاده اسرائیل از بسته‌های حمله ترکیبی نشان‌دهنده تمایل به انعطاف‌پذیری بود. در مقابل، VKS انعطاف‌پذیری عملیاتی کمی نشان داد. عملکرد آشکار روسیه در حمله به اهداف به ترتیب دریافت شده و عدم هدف‌گیری پویا، اثربخشی تاکتیک‌های پاپ‌آپ پراکنده اوکراین را افزایش داد. خلبانان VKS نشان ندادند که می‌توانند در حین پرواز به طور مؤثر به ظهور ناگهانی یک تهدید یا فرصت جدید واکنش نشان دهند.
ادامه مطلب
ترامپ تلاش کرده است تا مسئولیت بیشتری را برای حفظ امنیت به متحدان ایالات متحده در منطقه منتقل کند، تا حد امکان از دخالت مستقیم نظامی در درگیری‌های منطقه اجتناب کند و از تبدیل آنها به جنگ‌های منطقه‌ای که نیروهای آمریکایی در آن دخیل باشند، جلوگیری کند.
ادامه مطلب
دیدار اخیر نماینده ویژه روسیه در امور سوریه با وزیر امور خارجه ایران نشانگر ادامه سیاست «تعمیق روابط استراتژیک ایران و روسیه» در حوزه امنیت و دیپلماسی منطقه‌ای است و همزمان بیانگر رویکرد متوازن مسکو در مدیریت رابطه ایران و سوریه پس از اسد است؛ رویکردی که می‌تواند در تعیین معادلات منطقه‌ای و کنترل تنش‌ها در غرب آسیا نقش کلیدی ایفا کند.
ادامه مطلب
هر چند دولت ترامپ بار دیگر از واژگان «روابط خوب» و «دیپلماسی مداوم» استفاده می‌کند، اما تهران این‌بار آماده است و فضای تصمیم‌گیری خود را بر مبنای سناریوی مقابله، نه مصالحه زودهنگام تنظیم کرده است. به بیان دیگر، احتمال غافلگیری ایران در برابر طرح‌های واشنگتن یا تل‌آویو تقریبا غیرممکن است و ساختار سیاسی کشور به‌طور کامل نسبت به این نوع ادبیات هشداردهنده، حساس و آماده عمل است.
ادامه مطلب
همان‌طور که قبلاً مورد بحث قرار گرفت، احتمالاً تفاوت‌های عمده‌ای بین آموزش نیروی هوایی اسرائیل و نیروی هوایی اسرائیل وجود دارد که زیربنای بسیاری از این تفاوت‌ها در به‌کارگیری نیروهاست. خلبانان روسی آموزش بسیار کمتری نسبت به همتایان اسرائیلی خود دریافت می‌کنند. خلبانان VKS کمتر از ۱۰۰ ساعت آموزشی در سال پرواز می‌کنند، در حالی که خلبانان اسرائیلی احتمالاً در حداقل ۱۸۰ ساعت پرواز ناتو در سال یا بالاتر پرواز می‌کنند. آموزش روسیه نیز کمتر از اسرائیل واقع‌بینانه است و بر وظایف ساده تمرکز دارد تا عملیات پیچیده.
ادامه مطلب
فاطمه نوری‌راد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ررسی زمینه‌های سیاسی، موضع گیری مسئولان سیاست خارجی و محتوای اجلاس شرم‌الشیخ نشان می‌دهد که تصمیم تهران بر پایه‌ی تحلیل دقیق از ساختار و اهداف نشست گرفته شده است.
ادامه مطلب
راهبرد واقعی اروپا، نه پیگیری حقوقی در شورای امنیت، بلکه تداوم فشار سیاسی از طریق رسانه‌ها و نهادهای بین‌المللی است؛ تلاشی برای حفظ اهرم‌های باقی‌مانده از برجام در قالبی جدید. اما واقعیت این است که با پایان رسمی قطعنامه ۲۲۳۱، اروپا و آمریکا ناگزیر باید با این حقیقت کنار بیایند که دوران استفاده از ابزارهای حقوقی برجام برای اعمال فشار بر ایران به سر آمده است و موازنه جدید قدرت در شورای امنیت به گونه‌ای رقم خورده که دیگر اجازه بازسازی آن گذشته را نمی‌دهد.
ادامه مطلب
عراق با پیامدهای جدی، از جمله خطر رویارویی‌های احتمالی – چه بین سازمان‌های رسمی دولتی و جناح‌های مسلح، و چه در میان خود شبه‌نظامیان، روبه‌روست، زیرا آنها تحت فشارهای متضاد آمریکا و ایران برای قدرت، نفوذ و بقا رقابت می‌کنند.
ادامه مطلب
امیر مقدمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تلفیق نظریه بازی‌ها با منطق فازی، امکان مدل‌سازی تصمیم‌گیری در شرایط تعارض، ابهام و ترجیحات نسبی را فراهم می‌سازد. این مقاله تلاش دارد با این رویکرد، بهترین ترکیب استراتژیک برای عبور ایران از تهدیدات خارجی را استخراج کند.
ادامه مطلب
تداوم فشارهای حداکثری و بی‌اعتمادی متقابل میان واشنگتن و تهران، فضای سیاسی خاورمیانه را در آستانه یک بحران جدید قرار داده است. اندیشکده بریتانیایی چتم‌هاوس در تازه‌ترین گزارش خود هشدار می‌دهد که بدون تدوین یک استراتژی جامع‌تر در قبال ایران که ترکیبی از بازدارندگی، دیپلماسی و همکاری منطقه‌ای باشد هر گونه صلحی در غزه و فراتر از آن ناپایدار و شکننده خواهد بود.
ادامه مطلب
اظهارات گروسی در شرایطی منتشر شده که تنها چند هفته تا برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس باقی مانده است. در این فاصله، مدیرکل آژانس با اتخاذ لحن هشداردهنده، درصدد آن است که پیش از آغاز نشست، زمینه‌سازی رسانه‌ای و سیاسی برای جهت‌دهی به تصمیم‌های شورا را فراهم کند؛ رویکردی که در دوره هایگذشته نیز سابقه داشته است.
ادامه مطلب
بازگشت به بگرام تنها یک تصمیم نظامی نیست؛ نمادی از بازگشت ژئوپلیتیکی آمریکا به صحنه‌ای است که تصور می‌شد از آن خارج شده است. اگر این طرح عملی شود، برای ایران نه‌تنها چالشی امنیتی، بلکه هشداری راهبردی خواهد بود؛ نشانه‌ای از اینکه در بازی جدید قدرت در اوراسیا، شرق کشور نیز دیگر حاشیه امن نخواهد بود.
ادامه مطلب
اگر چه تماس‌های اخیر بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر نشانه‌ای از تکاپوی تازه قاهره برای بازگشت به مرکز دیپلماسی منطقه‌ای است، اما در عمل بعید به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها بتواند نتیجه ملموسی در کوتاه‌مدت به همراه داشته باشد. روزی که می‌توانست به احیای یک مسیر گفت‌وگوی سازنده میان تهران و غرب منجر شود، فعلاً در تقویم سیاسی منطقه، به عنوان فرصتی که از دست رفت ثبت شده است.
ادامه مطلب