نشست امروز وین را دریابیم

دیپلماسی ایرانی - نشست کمیسیون مشترک برجام امروز سه شنبه در وین پایتخت اتریش برگزار می شود که در حقیقت ادامه ای بر نشست جمعه گذشته است. این دور از نشست کمیسیون مشترک برجام اقدام و تحولی مثبت در احیای توافق هسته ای به شمار می رود و می‌تواند گامی موثر در حل اختلافات موجود باشد. لذا باید نشست امروز به مثابه یک فرصت دیپلماتیک در نظر گرفت تا به تامین منافع کشور و رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا بینجامد. اما در این بین چند نکته لازم به ذکر است:

اول اینکه برخلاف گفته دیروز دوشنبه سعید خطیب زاده که نشست امروز وین همانند دیگر نشست های کمیسیون مشترک برجام در ادوار پیشین تلقی کرده است باید عنوان داشت که اتفاقاً نشست امروز بر خلاف دیگر دوره های پیشین از حساسیت بالایی برخوردار است. به هر حال دولت بایدن بعد از سه ماه واکنش عملی در خصوص احیای برجام از خود نشان داده است و حضور رابرت مالی نماینده آمریکا در وین می تواند موید این مسئله باشد. لذا گفته ها و مواضع سخنگوی دستگاه دیپلماسی با هر هدفی که مطرح شده باشد اشتباه است و باعث گمراهی افکار عمومی خواهد شد.

نکته دوم به هجمه ها، توهین ها و حتی تهدید های جریان های سیاسی داخلی علیه مقامات دستگاه سیاست خارجی باز می گردد. یعنی در حد فاصل نشست روز جمعه تا به امروز جریان اصولگرا با انواع القاب، عناوین و تهدیدها هر گونه تلاش مذاکره کنندگان در نشست وین را خلاف منافع ملی تلقی کرده اند و با ادعای محاکمه آنها عملاً سبب شدند که مقامات مذاکره کننده ایران با دست باز، پشتوانه قوی و روحیه بالا در نشست حضور پیدا نکنند. یعنی تهدید تیم مذاکره کننده به پایین آمدن توان چانه زنی دیپلماتیک می انجامد. این در حالی است که با روی کار آمدن جو بایدن اکنون مواضع سه کشور اروپایی و حتی روسیه و چین به عنوان اعضای حاضر در برجام با واشنگتن تطبیق پیدا کرده است. لذا ما هم باید به تقویت و حمایت همه جانبه و پررنگ از تیم مذاکره کننده پیش رویم، آن هم در شرایطی که اکنون آمریکایی ها هم در وین حضور دارند. اما متاسفانه در شرایط کنونی جریان اصولگرا نه تنها با فرصت‌سوزی عملاً کشور را در یک شرایط پیچیده و بغرنج قرار داده، بلکه با تخریت و تهدید تیم مذاکره کننده راه را هم بر دیپلماسی بسته است. چرا که منافع فردی، جناحی و حزبی این جریان اصولگرا در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ سبب شده است که هرگونه تلاش برای احیای برجام و لغو تحریم ها به عنوان خیانت به کشور تلقی شود. پیرو این جریان با انواع اتهامات، توهین ها و تخریب ها سعی دارد تا قبل از انتخابات ۱۴۰۰ و به دست گرفتن کرسی پاستور شرایط کنونی تداوم پیدا کند. چرا که در بستر این وضعیت است که منافع این جریان تامین خواهد شد.

نکته سوم ناظر به برخی از تحلیل های چند روز اخیر است که اعتقاد دارد تحرکات دیپلماتیک اخیر غربی‌ها برای احیای برجام به دلیل نگرانی از امضای سند جامع همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین است. چنانی که در نوشتار پیشین برای دیپلماسی ایرانی پیرامون امضای این سند تاکید داشتم امضای سند ۲۵ ساله ایران و چین نه یک تحول دیپلماتیک جدی برای کشور به همراه دارد و نه می توان آن را ترکمنچای تلقی کرد. چون در شرایط کنونی امضای این سند نمی تواند منافعی برای ایران و چین به همراه داشته باشد. به عباترت دیگر مادامی که تحریم‌های آمریکا و سیاست فشار حداکثری علیه ایران به قوت خود باقی باشد اهداف این سند تحقق پیدا نمی کند. 

از این رو اتفاقا جریان اصولگرای و حامی نگاه به شرق و طرفدار امضای سند باید حمایت بیشتری از تیم مذاکره کننده در نشست امروز وین داشته باشند تا درهای دیپلماسی برای احیای توافق هسته ای و در نهایت لغو تحریم ها باز شود. زیرا تنها در این صورت است که می توان به عملیاتی کردن مفاد این سند امیدوار بود. به هر حال در این شرایط تحریمی، نه چین و نه هیچ کشور دیگری نمی‌تواند اقدام جدی برای افزایش سطح مناسبات تجاری و اقتصادی با ایران داشته باشد.

نکته چهارم به خروجی نشست امروز ارتباط دارد. نشست کمیسیون مشترک برجام در وین هر خروجی که داشته باشد می‌تواند بستر را برای بازگشت آمریکا به برجام، لغو تحریم ها و احیای توافق هسته‌ای باز کند. به هر حال در طول تقریبا سه ماهی که جو بایدن روی کار آمده پیام های مثبتی از آمریکا ارسال شده است از تمدید معافیت های تحریمی عراق گرفته تا عدم فشار به چین برای خرید نفت از ایران، احتمال آزاد شدن پول های بلوکه شده و غیره. لذا اگرچه همه این اقدامات هنوز به لغو تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و کنار گذاشتن سیاست فشار تکثری نینجامیده است، اما به هر حال می تواند فضای مثبتی را برای تعدیل تنش بین دو طرف شکل دهد. بنابراین تیم مذاکره‌کننده ما که تجربه بسیار خوبی در رایزنی با اعضای ۱+۵ دارد باید بتواند از منافع کشور ذیل احیای برجام دفاع کند. با این وصف نباید تیم مذاکره کننده به فشارها، تهدیدها، تخریب ها و توهین های داخلی توجه کند. وقتی پای منافع ملی و کاهش فشار اقتصادی و معیشتی بر مردم به واسطه لغو تحریم‌ها در میان باشد و راه دیپلماسی راه درست و در عین حال کم هزینه ای برای ارتقای جایگاه کشور در جهان باشد باید با گام‌های استوار در این مسیر پیش رفت.