مشکل تاریخی میان آذربایجان و ایران و نیز آذربایجان و ارمنستان و نیز میان روسیه و گرجستان وجود دارد. در سایه این داده‌ها بعید است در آینده نزدیک شدت تنش‌ها میان باکو و تهران کم شود و همچنین بعید است شدت رقابت‌های منطقهای میان تهران و آنکارا در قفقاز و نیز در میدان‌های دیگر کاهش یابد.
ادامه مطلب
صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: امروز ایران به عنوان ام القرای تشیع و فرهنگ ایرانی متکی بر عاشورا و نوروز در حیات تاریخی خویش با جدی ترین خطرات مواجه است. در حالی که در شرق آن فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی با خطر مواجه شده در شمال غربی آن تشیع، این مهمترین ابزار نفوذ و حضور، به حاشیه رانده شده و تکیه بر قومیت به ابزار پیروزی بر ارمنستان و تهدید برای ایران تبدیل شده است.
ادامه مطلب
اسرائیل در کل تاریخ خود، تا این حد روابط دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی – اطلاعاتی با کشورهای هم مرز با ایران نداشته است. این مساله به معنای نفوذ اسرائیل است و تهران از این تحولات خشمگین شده است.
ادامه مطلب
جعفر خاشع در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: قبل از این در طول سالهای گذشته بعد از فروپاشی شوروی ارتباط جمهوری آذربایجان با نخجوان از طریق خاک جمهوری اسلامی بدون کوچکترین مشکل و با کمترین هزینه انجام می‌شد و در حقیقت ایجاد خط ارتباطی جدید بین جمهوری آذربایجان و نخجوان از طریق جنوب ارمنستان به لحاظ اقتصادی از هیچ منطق محکمی برخوردار نیست. (البته ناگفته نماند بسیاری از کالاهای مورد نیاز مردم نخجوان به صورت مستقیم از طریق شهرهای مرزی ایران تامین می‌شود. روزانه شاهد سفرهای متعدد مردم نخجوان به شهرهای ایران و تامین و خرید مایحتاج خود از ایران هستیم که این مساله بعد از کاهش ارزش پول ایران چندین برابر شده است) بنابراین با بررسی همه این موارد به این نتیجه می‌رسیم که هدف جمهوری آذربایجان و ترکیه در حقیقت رفع نیازها و تامین مایحتاج مردم نخجوان نیست بلکه اهداف پشت پرده این اقدامات سیاسی و مانورهای نظامی چیز دیگری است که در چند سطح تحلیل می توان به آن ها اشاره کرد.
ادامه مطلب
ماندانا تیشه یار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پس از فروپاشی اتحاد شوروی نیز اگرچه سازمان های بین المللی و منطقه ای پرشماری در میان جمهوری های تازه استقلال یافته پا گرفتند و کشورهای قفقاز جنوبی نیز به اغلب آنها پیوستند، اما از آن هنگام تاکنون شاهد شکل گیری یک نهاد مستقل منطقه ای و سازوکاری برای گفت‌وگوهای منطقه ای در این بخش از جهان نبوده ایم. از این رو، آنچه بیش از هر چیز در سال های پس از استقلال در این منطقه به گوش رسیده، تاکید بر واگرایی های سیاسی و رقابت های امنیتی بوده است. کوشش برای فراهم آوردن زمینه های همکاری اقتصادی میان کشورهای این منطقه با همسایگان و یا با دیگر کشورهای جهان نیز به شکل گیری اتحادیه های اقتصادی کارآمد و همگرایی اقتصادی در سطح منطقه ای نیانجامیده است. این امر سبب شده که ارتباط میان جوامع مدنی در این کشورها نیز تحت تاثیر رویکردهای سیاسی و امنیتی قرار گرفته و فاصله ای عمیق میان مردمان این مناطق پدید آمده و سد راه افزایش شناخت و درک بهتر جوامع از یکدیگر شود. نهادهای علمی و فرهنگی نیز بیش از آنکه راهگشای همکاری میان این کشورها باشند، گاه خود زمینه ساز نظریه پردازی هایی با تاکید بر عوامل واگرایی بوده اند.
ادامه مطلب
بدیهی است که جانبداری واشنگتن از آذربایجان در مناقشه با ایران به نفع ایالات متحده نیست. آذربایجان متحد رسمی آمریکا نیست. واشنگتن تعهدی برای دفاع از آذربایجان ندارد و این کشور هم نامزد پیوستن به ناتو نیست. همچنین، باکو در گسترش بحران تازه چندان بی تقصیر نیست. ادعاهای جاهلانه آذربایجان درباره سرزمین های ارمنستان، از جمله مسیر ترانزیت مرزی، و همچنین گسترش آشکار روابط راهبردی با اسرائیل – دشمن تمام‌عیار ایران – و با ترکیه – رقیب منطقهای تهران – از جمله عوامل اصلی منازعه اخیر بین تهران و باکو است.
ادامه مطلب
شاهو جعفری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بطور کلی در یک رویکرد نوین کارکرد بین المللی مرزها را می توان در دو طیف امنیتی – دفاعی و ارتباطی – تجاری طبقه بندی کرد. مرز زمینی ایران و ارمنستان به لحاظ آنکه راه ارتباطی ایران و اروپاست به قطع اهمیت تجاری بسیار زیادی برای ایران دارد و از آنجا که حفظ ثبات منطقه قفقاز مستلزم ارتباط زمینی ایران با کشورهای حوزه قفقاز است این مرز از لحاظ امنیتی نیز اهمیت بسزایی برای ایران دارد.
ادامه مطلب
ایران امیدوار بود که حمایتش از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ، همکاری دوستانه بیشتر با این کشور را به همراه داشته باشد. ایران می خواست، سهمی در احیای سرزمین های پس از جنگ داشته باشد. اخیرا، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه آذربایجان و ایران با یکدیگر دیدار کردند، اما تاثیری بر حل و فصل این درگیری نداشته است. احتمال دارد، دیدار سه جانبه با مشارکت ترکیه تاثیرگذارتر باشد.
ادامه مطلب
صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می رسد مسکو و واشنگتن در توافقی نانوشته تدارک جنگی نیابتی دیگری را در قفقاز دیده اند که قرار است در ظاهر جنگ آذربایجان و ارمنستان باشد اما به نیابت از آنان این جنگ ایران و ترکیه خواهد بود که هزینه آن ویرانی برای تهران و آنکارا خواهد داشت.
ادامه مطلب
سنخنگوی وزارت امور خارجه در مورد سفر اخیر وزیر امور خارجه ارمنستان به تهران و اینکه آیا این سفر در واکنش به تحولات اخیر در روابط ایران و آذربایجان صورت گرفته است، تصریح کرد: سفر وزیر خارجه ارمنستان به تهران از پیش تعیین شده بود. تهران روابط خوبی با باکو و ایروان دارد و روابط ایران با هیچ کشوری در برابر هیچ کشور دیگری نیست.
ادامه مطلب
صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نظامیگری باکو ظاهرا از دو محرک مهم ناشی می شود: غرور ناشی از پیروزی برق آسا و قاطع بر ارمنستان و دوم ساختار سیاسی غیردمکراتیک کشور و سودای رهبری آن برای خرج کردن مابه ازای این پیروزی در عرصه سیاست داخلی و تحکیم قدرت از طریق تثبیت و گسترش دستاوردهای اخیر. پاشنه آشیل این سیاست اما، اتکای صرف و مطلق به متحدان خارجی و ورود به بازی های ژئوپولتیک در مقیاسی بزرگتر از ظرفیت و توانایی های کشور است.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیر تحولات پس از پایان جنگ ۴۴ روزه ارمنستان و آذربایجان و نحوه نقش آفرینی برخی کشورهای همسایه به خصوص ترکیه، روسیه و رژیم صهیونیستی نشان می دهد همه این کشورها برای تامین منافع خود طرح های بلندمدتی را در دست اجرا دارند که برخی از آنها با منافع امنیتی، سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران تضاد جدی داشته و برای کشور مشکلات طولانی مدتی را ایجاد خواهند کرد.
ادامه مطلب
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال دیپلماسی ایرانی درباره مانور نظامی سه جانبه پاکستان، آذربایجان و ترکیه در خاک آذربایجان گفت: همان طور که هفته گذشته هم گفتم این موضوع در دست بررسی است و در زمان مقتضی تصمیم خود را اعلام خواهیم کرد. آنچه مسلم است کشورهای همسایه دریای خزر باید به تعهدات خود ذیل کنوانسیون کشورهای ساحلی دریای خزر پایبند باشند و اجازه ندهند نیروی نظامی کشورهایی که همسایه دریای خزر نیستند در خاکشان حضور یابند. این یک تعهد است که باید همه کشورهای همسایه دریای خزر به آن پایبند باشند.
ادامه مطلب
گقارد منصوریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عدم حضور پررنگ ایران در این حوضه جغرافیایی موجب باز شدن عرصه برای بازیگرانی چون رژیم صهیونیستی که تهدیدی جدی برای امنیت ملی ایران محسوب می شود و ترکیه عضوی از ناتو که حامی و همسوی سیاست های غرب بشمار می رود شده است. به نظر می آید روسیه در سال های اخیر با حضور بازیگری سوم در حیاط خلوت خود چندان واهمه ای ندارد و ایران را همسو و از سیاست عدم حضور و نفوذ کاسته است.
ادامه مطلب
سالار سیف الدینی در یادداشتی می نویسد: از نقطه‌نظر منطقهای، جنگ اخیر دارای یک پیوست مشخص ضدّایرانی نیز بود. پیوستی که در اتاق‌های فکر ترکیه با هدف فشار و تحت تأثیر قراردادن سیاست‌های تهران از دو جنبهٔ مذهبی و قومی تدوین شده بود. می‌توان ادعاکرد که بر خلاف معمول در طول درگیری چهل روزه، خبر یا مقاله‌ای با بار منفی علیه ایران در رسانه‌های باکو منتشر نشد. برعکس گویی این رسانه‌های دولتی ترکیه بودند که به طور هماهنگ مالیخولیایی به نام «آذربایجان جنوبی» را به‌صورت سازمان‌یافته برجسته‌کرده و حتی مدیران رسانه‌ای نزدیک به اردوغان ساعت و روز تظاهرات میدانی عوامل نزدیک به خود را در شهرهای ایران اعلام می‌کردند.کمال اوزتورک، مشاور رسانه‌ای اردوغان و مدیرعامل سابق خبرگزاری آناتولی یکی از این چهره‌ها بود./این یادداشت در نشریه «گفتگو» منتشر شده و مدیرمسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است.
ادامه مطلب
از دیدگاه آذربایجان، ادامه مسیر کنونی که با دولت حسن روحانی آغاز شده روش بهتری است. الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان در پیام تبریک خود به رئیسی بر همکاری های راهبردی دو کشور تاکید کرد. برخی از تحلیلگران در باکو این پیام را به عنوان دعوت از ایران برای تبدیل شدن به سهامدار نظم بعد از جنگ در قفقاز جنوبی تفسیر کردند.
ادامه مطلب
کاوه بیات در یادداشتی درباره تحولات قفقاز و جنگ دوم آن پرداخته و برندگان و بازندگان این جنگ را بررسی کرده است. وی در این یادداشت می نویسد: جنگ دوّم قراباغ برخلاف جنگ اوّل یک جنگ کوتاه و قاطع بود؛ در عرض شش هفته ـ ۲۷ سپتامبر تا ۹ نوامبر ۲۰۲۰ ـ تمامی دستاوردهای ارمنی‌ها در جنگ پیشین از دست رفت و باکو به یک پیروزی اساسی دست یافت.
ادامه مطلب
ارمنستان اکنون در بحبوحه بحران شدید سیاسی قرار دارد و خود را برای انتخابات پارلمانی ژوئن ۲۰۲۱ آماده می کند. در فضای فعلی، روابط با ایران از مهمترین موضوعات مورد بحث در ارمنستان نیست. با این وجود، صرف نظر از نتایج، دولت جدید باید به طور جدی سیاست منطقه ای ارمنستان را برای مقابله با چالش ها و جلوگیری از از دست دادن حاکمیت ارمنستان بر منطقه سیونیک ارزیابی مجدد کند.
ادامه مطلب
سفر اخیر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه به دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در روزهای ۲۵ و ۲۶ می ۲۰۲۱ میلادی (۴ و ۵ خرداد ۱۳۹۹) صرف نظر از شرایط حساس کنونی حاکم بر مناسبات دو کشور به ویژه تنشهای مرزی و اختلاف در تفسیر بند نهم موافقتنامه موافقتنامه آتش بس قره‌باغ (کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان یا دالان زنگه زور) از نظر رویکرد متوازن ایران در منطقه قفقاز بسیار شایان توجه بود. این سفر که در ادامه سفر سال گذشته سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف به منطقه قفقاز صورت گرفت را باید «شکسته شدن تابوی سفر هم زمان به جمهوری آذربایجان و ارمنستان» دانست. متاسفانه پس از ناکامی ایران در عرصه میانجی‌گری در جنگ اول قره‌باغ و کنارگذاشتن کشورمان از ترکیب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، رویکرد نسبتاً متوازن ایران در منطقه قفقاز کنار گذاشته شد. در نتیجه به تدریج سنتی نانوشته و البته غلط در عرصه سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز شکل گرفت که بین سفر مقامات ارشد کشورمان به ارمنستان و جمهوری آذربایجان باید فاصله زمانی معناداری ایجاد شود تا باعث ایجاد حساسیت و مخالفت احتمالی در این دو کشور نشود. این قاعده نانوشته که تقریباً به مدت سه دهه در سفر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، وزیران و سایر مقامات ارشد کشورمان به منطقه دنبال می‌شد، در واقعیت امر ملاحظاتی بود که با دست خودمان به سیاست خارجی ایران تحمیل شد و قدرت مانور و تحرک موثر را در بسیاری از مقاطع از کشورمان سلب کرد و حتی بعضاً فضایی را ایجاد کرد که برخی از کارشناسان، مقامات و به ویژه نمایندگان مجلس جمهوری آذربایجان و ارمنستان به انتقاد از سفر مقامات کشورمان به ایروان یا باکو برآیند. در راستای این رویکرد نامتوازن بود که با وجود مناسبات دیپلماتیک ایران با هر سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان که روسیه و ترکیه از این ظرفیت دیپلماتیک محروم هستند، هنوز هیچ رئیس جمهوری از ایران در سه دهه گذشته به طور هم زمان از باکو، تفلیس و ایروان دیدار نکرده است و بعد از سفر مرحوم هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور وقت ایران به تفلیس در آوریل ۱۹۹۵ میلادی و سفر میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان به تهران در اوت ۲۰۰۴ میلادی، تا کنون دیداری میان روسای جمهور ایران و گرجستان در پایتخت‌‌‌های دو کشور صورت نگرفته است و در دولت حسن روحانی نیز، گرجستان در منطقه قفقاز جنوبی تنها کشوری است که رئیس جمهور ایران در هشت سال گذشته دیدار دو جانبه‌‌ای با رئیس جمهور این کشور (گئورگی مارگولاشویلی، رئیس جمهور سابق و خانم سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور کنونی) در تهران یا تفلیس نداشته است. در حالی ایران از این ظرفیت بالقوه جغرافیایی و دیپلماتیک خود به صورت موثری بهره برداری نکرده است که کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل عدم توانایی روسیه (قطع ارتباط با گرجستان) و ترکیه (قطع ارتباط با ارمنستان) در سه دهه گذشته در عرصه مدیریت مناسبات دیپلماتیک، رویکرد متوازنی را در پیش گرفته‌اند و تقریباً تمامی رهبران و مقامات اروپایی و آمریکایی در سفر به منطقه قفقاز به صورت هم زمان به باکو، ایروان و تفلیس سفر می‌کنند که سفرهای منطقهای آنگلا مرکل (صدراعظم آلمان)، فرانسوا اولاند، سارکوزی و امانوئل ماکرون (روسای جمهور سابق و کنونی فرانسه)، سرجو ماتارلا (رئیس جمهوری ایتالیا)، جان بولتون (مشاور سابق امنیت ملی آمریکا) و حتی پاپ فرانسیس رهبر مسیحیان کاتولیک جهان به روشنی گویای این امر است. لذا اگر ایران درصدد اجرایی نمودن الگوی ۳+۳ (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان + روسیه، ترکیه و ایران) در منطقه قفقاز است، مقدمه و پیش شرط آن حرکت به سمت الگوی ۱+۳ (ایران + جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) خواهد بود. بنابراین، روندی که با سفر سید عباس عراقچی و محمد جواد ظریف در چند ماه اخیر در پیش گرفته شده است، مسیر عقلانی، درست و منطبق با رویکرد متوازن سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز است که باید از سوی سایر مقامات کشورمان ادامه پیدا کند. این امر باید تبدیل به یک سنت و رویه در رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز تبدیل شود و با تغییر دولت ها در ایران نیز نباید تغییری در آن ایجاد شود که اگر این گونه شود، بازگشت به رویکرد غیر منطقی و نامتوازن گذشته خواهد بود. با عنایت به نکات و ملاحظات یاد شده، در یادداشت تحلیلی پیش رو کوشش خواهد شد شناخت و درک بهتری از الزامات و ضرورت‌‌‌های رویکرد متوازن ایران در قبال سه کشور منطقه قفقاز جنوبی حاصل شود.
ادامه مطلب
احسان رستگار در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در کنار مسائل مختلف و اشتراکاتی که ایران و جمهوری آذربایجان با یکدیگر دارند که زمینه را برای گفت وگو و تبادل نظر بین دو کشور در سفر وزیر خارجه فراهم می کند، ظاهراً بالا گرفتن بحث ها درمورد تسریع در ایجاد راهرو زنگزور، بدون در نظر گرفتن منافع حیاتی ایران، از دیگر مسائل حساس و مورد نگرانی ایران است که در سفر ظریف به باکو و ایروان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ادامه مطلب
احسان موحدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: این بار نیروهای جمهوری آذربایجان تا عمق ۳.۵ کیلومتری خاک ارمنستان پیشروی کرده اند و تلاش دارند تا دریاچه سوان (سیاه) را نیز محاصره کنند، اما ارتش ارمنستان مانع از این پیشروی شده است. این تحرک نظامی تازه جمهوری آذربایجان در شرایطی که جهان اسلام تمام تمرکز خود را متوجه تحولات فلسطین اشغالی و حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه کرده، معنادار است و نشان می دهد دولت باکو قصد دارد با سوءاستفاده از شرایط مذکور با تنش آفرینی در نوار مرزی با ارمنستان روند توسعه طلبی ارضی خود را ادامه دهد.
ادامه مطلب
ولی کالجی در یادداشتی می نویسد: پنج ماه از امضای موافقتنامه ۹ ماده‌‌ای آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی می‌گذرد و در این فاصله زمانی، هفت ماده این موافقتنامه یعنی آتش‌بس کامل و پایان دادن به همه درگیری‌‌ها (بند ۱)، بازگشت ناحیه آغدام به جمهوری آذربایجان (بند ۲)، استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین (بند ۳)، خروج نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ کوهستانی و استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین به مدت پنج سال (بند ۴)، ایجاد یک پست فرماندهی صلح به منظور اجرای آتش‌بس (بند ۵)، بازگشت مناطق کلبجر و لاچین به جمهوری آذربایجان و تعریف مشخصات کریدور لاچین (بند ۶) و بازگشت آوارگان و پناهندگان داخلی به مناطق قره باغ و مناطق مجاور تحت کنترل دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (بند ۷) اجرایی شده است. اما تبادل اسرای جنگی، گروگان‌ها و سایر زندانیان و همچنین بقایای تلفات (بند ۸) و فراهم ساختن امکان ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان (بند ۹) هنوز اجرایی و عملیاتی نشده است. طی پنج ماه گذشته، چگونگی اجرایی شدن بند ۹ موافقتنامه آتش‌بس قره باغ که جمهوری آذربایجان از آن با عنوان «کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان» یا «دالان زنگه زور» یاد می‌کند، از جمله مباحث مهم چالشی و اختلافی بین باکو و ایروان بوده است. اختلاف در تفسیر مفاد ماده نهم این موافقتنامه از سوی دو طرف‌های ارمنی و آذری به واسطه عدم اشاره مستقیم و روشن به کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (برخلاف اشاره صریح موافقتنامه آتش‌بس به کریدور لاچین در بندهای ۳ و ۶)، نامشخص بودن فضای سیاسی و تصمیم گیری در ارمنستان پس از استعفای نیکول پاشینیان و قبل از انتخابات پارلمانی زودهنگام در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱ میلادی (۳۰ خرداد ۱۴۰۰) و حملات لفظی و کلامی الهام علی اف برای تحقق کریدور نخجوان به جمهوری آذربایجان (دالان زنگه زور) از طریق نظامی از جمله ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ است که حتی در برخی از محافل کارشناسی و تحلیلی کشورمان، امکان وقوع جنگ جدید از سوی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران (۲۸ خرداد)، انتخابات پارلمانی ارمنستان (۳۰ خرداد) به موازات تنش و درگیری هم زمان بین روسیه و اوکراین (با هدف پیشگیری از واکنش موثر و به هنگام روسیه) مطرح شده است. اما واقعیت آن است که هرچند احتمال برخوردها و تنشهای محدود مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان وجود دارد، اما وقوع یک جنگ فراگیر در مقطع کنونی در استان سیونیک ارمنستان، به دلیل واکنش نظامی روسیه (از طریق یگان‌های ارتش روسیه مستقر در قفقاز شمالی، دو پایگاه نظامی روسیه در ایروان و گیومری، نیروهای مرزبانی روسیه مستقر در مرزهای مشترک ارمنستان با ایران و ترکیه و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی)، قطعی شدن شکست نیکول پاشینیان و به قدرت رسیدن جریانات ملی‌گرا و مخالف موافقتنامه آتش‌بس قره باغ، غیر محتمل است و این امر به ضرر جمهوری آذربایجان و نیز فدراسیون روسیه خواهد بود. لذا برخی تحرکات نظامی و تهدیدات لفظی رهبران جمهوری آذربایجان در مقطع کنونی بیشتر با هدف تحت فشار قراردادن دولت ارمنستان برای اجرای بند نهم موافقتنامه آتش‌بس و اجرایی شدن دالان زنگه زور تا قبل از انتخابات پارلمانی این کشور در ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ صورت می‌گیرد. هرچند بسیار بعید به نظر می‌رسد تا آن زمان و استقرار دولت جدید در ارمنستان، اتفاقی نیز در اجرای بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ روی دهد. آنچه مسلم است اجرای کامل موافقتنامه آتش‌بس قره باغ از طریق تهدید و جنگ از طرف جمهوری آذربایجان و بی اعتمادی از طرف ارمنستان امکانپذیر نیست و اگر به هر ترتیبی هم امکانپذیر شود، پایدار نخواهد بود. راه حل منطقی و اصولی، حل و فصل اختلافات از طریق تداوم مذاکرات رهبران جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه به عنوان سه کشور امضاء کننده موافقتنامه آتش‌بس قره باغ در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ میلادی و نیز انعقاد یک موافقنامه تکمیلی برای ابهام‌زدایی از موارد اختلافی و تفسیری به ویژه بند نهم موافقتنامه آتش‌بس سال گذشته است. با عنایت به نکات و ملاحظات یادشده، در این یادداشت تحلیلی کوشش می‌شود شناخت و درک بهتری از چالش‌ها و ابهامات حقوقی و اجرایی بند نهم موافقتنامه آتش‌بس قره باغ حاصل شود.
ادامه مطلب
رئیس جمهوری آذربایجان گفت: اما در مورد نگرانی های مرزی، من فکر می کنم این نگرانی ها کاملاً بی اساس است. آنهایی که چنین نگرانی هایی داشتند، بیشتر در اوایل مقطع زمانی پس از جنگ (منظور جنگ سال گذشته قره باغ) بود. اما شما می دانید که هیئت های نمایندگی سطح بالای ایرانی از آذربایجان دیدار کردند. از جمله وزیر امور خارجه (دکتر جواد ظریف) و معاون وزیر خارجه (دکتر عباس عراقچی) و ما به طور مفصل بحث و مذاکره کردیم. من شخصاً با هر دوی آن ها یعنی آقای ظریف و آقای عراقچی مفصل مذاکره کردم. دیدگاه ما این بود و توانستیم یک زمینه مشترک برای همکاری پیدا کنیم. آنها بعد از این ملاقات ها، از روسیه دیدار کردند و موضوعات مشابهی را در ترکیه دنبال کردند. ما اجماع کاملی داشتیم که ایران از این پروژه حمایت می کند.
ادامه مطلب
عباس خمارباغی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پیوستن جمهوری اسلامی ایران به "اتحادیه اقتصادی اوراسیا" در شرایطی که ایالات متحده آمریکا محدودیت های یک جانبه بسیاری علیه ایران اعمال کرده که به کاهش صادرات نفت ایران منجر شده است، می تواند برای کشورمان در حوزه تعاملات اقتصادی فرصت حائز اهمیتی را به وجود آورد.
ادامه مطلب
علیرضا علیزاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دلایل مختلفی وجود دارد که اتهام حضور سلفی- تکفیری ها در جنگ ۴ ماه گذشته قره باغ با واقعیت های صحنه جنگ سازگاری نداشته و از طرفی آذربایجان نیز به علت برتری راهبردی نسبت به ارمنستان هیچ ضرورتی مبنی بر آوردن چند صد سلفی برای مخدوش کردن اقدامات راهبردی خود را نمی دید. این موضوع صرف یک اقدام عملیات روانی وسیع و گسترده برای توجیح شکست ارمنستان در مقابل آذربایجان، نامشروع سازی حمایت ترکیه از آذربایجان و همچنین ابزاری برای اعمال فشار بر جمهوری آذربایجان برای گرفتن امتیاز است.
ادامه مطلب
لیلا فقیه لو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: حضور مزدوران از کشورهای مختلف از جمله سوریه می تواند در مناقشه قره باغ منجربه پیچیده شدن اوضاع، بین المللی شدن آن و تبدیل شدن آن از درگیری قومی-سرزمینی به قومی-مذهبی بشود، که این امر منطقه را با بحران مواجه خواهد ساخت و زمینه رشد سلفی گری در منطقه را فراهم خواهد ساخت، که با توجه به ماهیت ضد شیعی این گروه ها تهدیدی برای ایران باشد اما نکته حائز اهمیت آن است که با توجه به اهداف ورود این مزدوران به منطقه که عمدتا مالی هستند، حضور این نیروها در کوتاه مدت نمی تواند تهدیدی برای ایران باشد لکن با توجه به فعالیت گروه های وهابی در آذربایجان در بلندمدت می تواند به آسیب پذیری جمهوری اسلامی ایران منجر شود.
ادامه مطلب
الیاس واحدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اینکه بگوییم: این یک بازی بین ترکیه و روسیه است. می خواهند پای ایران را به مناقشه قره باغ بکشند. آذربایجان در جنگ به طور واقعی پیروز نشده و مناقشه هنوز پابرجاست. آذربایجان متحد اسرائیل در برابر ایران است. حضور تروریست ها و سیاست های پان ترکیستی ترکیه در منطقه تهدید علیه ایران است و .... در واقع کلاهی است که ما آگاهانه سر خودمان می گذاریم. زیرا فرآیند تحولات اساسی در این منطقه آغاز شده و ارمنستان به مثابه عنصر ناراضی از شرایط کنونی نیز به دلایل نظامی و اقتصادی، چاره ای جز همراهی با بقیه بازیگران ندارد.
ادامه مطلب
پولینا واسیلنکو معتقد است: «در پی پایان جنگ قره باغ، ایران با تشدید نفوذ و حضور نظامی ترکیه در مرزش و رشد تمایلات پانترک ها و همچنین، رقابت بر سر گاز مواجه شده است. تمامی این عوامل می توانند بر روابط میان ایران و آذربایجان تاثیر گذار باشند. ایران تلاش می کند تا همکاری سودآور خود با باکو و ایروان را حفظ کند.»
ادامه مطلب
مریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در این صلح روسیه و ترکیه بیش از هر کشور دیگر حضور داشته اند که نه تنها برای آرامش در این منطقه بلکه برای برخی منافع استراتژیک آینده در منطقه نقش آفرینی می کنند. اما پس از آنکه این دو کشور به صلح دست یافته اند بی تردید قدم به قدم جای پای خود را در این منطقه محکم خواهند کرد و چه بسا بخواهند از تاثیرگذاری کشورهای قدرتمند منطقه مانند ایران کاسته و استراتژی های خود را پیش ببرند که یکی از مهمترین اهداف آنها نیز در بُعد اقتصادی و نفوذ به قفقاز است. به همین علت است که به نظر می رسد ایران باید از وضعیت کنونی ناشی از صلح قره باغ به مثابه فرصتی برای دیپلماسی و دیپلماسی اقتصادی و سپس افزایش روابط مختلف به خصوص بهبود مبادلات بازرگانی و ترانزیتی استفاده کند. بنابراین مساله این نوشتار آن است که چه عواملی وجود دارد که به افزایش نقش ایران در قره باغ کمک کند و تاثیر بگذارد؟
ادامه مطلب
احسان شاکری خوئی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از قدیم الایام حضور ایران در هستی و تار و پودِ قفقاز، چنان درآمیخته بود که حتی بعد از درد و جراحتِ جنگ‌های ایران و روس و جدایی آن مناطق از ایران، به حضور معنوی فرهنگی و تاریخی مان تداوم داده بودیم. اما بر اساس غفلت، بی‌تدبیری و مشکله راهبرد روشن و عقلانی، حضورمان به غیاب و یا در خوشبینانه ترین صورت، به حاشیه رانده می شود.
ادامه مطلب