معرفی کتاب
رویکردهای اصلاح‌طلبانه اسلام معاصر: پژوهشی در ساختار عقلانیت جنبش های اسلامی
نویسنده: بلال التلیدی ناشر: مرکز مطالعات الجزیره سال نشر: مه ۲۰۲۳
ادامه مطلبجهان عرب
خاندان سالاری و تقدس خاندان‌های سلطنتی موروثی
دولت‌های عربی، بت‌های جاهلی ژئوپلیتیک آشوبناک جهان!
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در قرن بیست و یکم که برخی آن را عصر پسامدرن و اوج شکوفایی دانش و فرهنگ بشری می‌دانند، همچنان با رویکردهای اسطوره‌ای برخی بازیگران روبه‌رو می‌شویم. رویکرد اسطوره‌ای دولت اسرائیل در پاکسازی قومی دشمنان، رویکرد اسطوره‌ای ایرانیان در دفاع از مظلوم، رویکرد اسطوره‌ای اعراب در پرستش بت‌ها و تلاش برای کسب جایگاه بتواره‌گی در نظام جهانی!
ادامه مطلب
چالش‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه
تحلیلی بر موضع‌گیری عربستان در قبال حمله اسرائیل به ایران
حسن حمزه در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عربستان سعودی به عنوان یکی از بازیگران کلیدی این منطقه، در سال‌های اخیر استراتژی چندوجهی را در پیش گرفته است. از یک سو، این کشور تلاش می‌کند تا موقعیت خود را به عنوان رهبر جهان عرب و اسلام تقویت کند، و از سوی دیگر، به دنبال ایفای نقشی سازنده در معادلات منطقه‌ای است. در این میان، روابط با اسرائیل و ایران، دو محور اصلی سیاست خارجی عربستان را تشکیل می‌دهند.
ادامه مطلب
فلسطین آرمان جهان غیر عرب است
بهانه عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل!
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حالی که آرمان آزادی فلسطین و حمایت از قدس در جهان عرب از دستورکار دولت‌ها و حتی امت عربی خارج شده و کم رنگ می‌شود، برخی دولت‌ها و شهروندان غیر غرب و غیر مسلمان بر آزادی فلسطین و محکومیت اسرائیل اصرار دارند و به مقابله سیاسی، حقوقی و دیپلماتیک علیه دولت اسرائیل متعهد هستند. اقدام حقوقی دولت آفریقای جنوبی در تلاش برای محکومیت اسرائیل در دیوان دادگستری بین المللی با اتهام نسل کشی در غزه، اقدام دولت نیکاراگوئه در شکایت از دولت آلمان به دلیل کمک‌های مالی و نظامی آلمان به اسرائیل و نقش آن در کشتار شهروندان غزه، قطع روابط برخی دولت‌های آمریکایی با اسرائیل و... را می‌توان ازجمله تبدیل آزادی فلسطین به آرمان جهان غیر عرب دانست.
ادامه مطلب
گفت وگوی اختصاصی دیپلماسی ایرانی با رئیس سابق دیوان پادشاهی اردن
ایرانی‌ها باخونسردی مذاکره می‌کنند/ازفرصت تنش غرب و روسیه باید استفاده کنیم که نمی‌کنیم/هیچ فرد عاقلی نمی‌خواهد ایران ناآرام شود
از جواد العنانی درباره کودتای ناکام شاهزاده حمزه بن الحسین پرسیدم، در حالی که بدون تشریفات و القاب نام شاه و شاهزاده های اردن را بر زبان می راند، گفت: کودتا، ماجرایی زنانه بود. مادر حمزه که مادری غیر از مادر عبدالله است، با مالک روزنامه واشینگتن پست ارتباطات نزدیکی دارد، زمانی که جف بزوس، واشینگتن پست را خرید، این ارتباط با مالکان جدید بیشتر و عمیقتر شد، او تلاش کرد با بهره برداری از این ارتباطات در اردن علیه عبدالله کودتا کند. عبدالله فهمید و تلاش ها فورا متوقف و خنثی شدند.
ادامه مطلب
سایه جنگی که سنگینی می کند
جهان عرب و جنگ اوکراین
حامد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: أثیر این بحران سیاسی-نظامی اروپا از مرزهای اروپا فراتر رفته و بر جهان عرب و کشورهای خاورمیانه سایه افکنده است. این امر پیامدهای جدی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به همراه داشته است، تا جایی که بسیاری از مقامات عربی به اظهارنظر در مورد بحران و اتخاذ مواضع رسمی در مجمع عمومی سازمان ملل ترغیب شده‌اند.
ادامه مطلب
دلایل و پیامدها
چرا روابط ایران و عربستان سعودی به سمت واگرایی میل کرده است؟
رامین فخاری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ا زمانی که کشورهای منطقه در روابط بین خود عامل یا کشور سوم را لحاظ نکنند و اقتصاد ایران و عربستان سعودی از وابستگی به نفت نجات نیابد این عوامل واگرا وجود خواهند داشت و بر روابط بین دو کشور تاثیر منفی خواهد گذاشت. هر چند ممکن است در مقاطعی روابط بین دو کشور تا اندازه ای بهبود یابد اما این عوامل همواره روابط بین دو کشور را به سمت واگرایی میل خواهند داد که مهمترین این مسئله در درجه اول عامل اقتصاد و در درجه دوم عامل ژئوپلتیک و رقابت های منطقه ای است.
ادامه مطلب
اختلافات ریاض و ابوظبی برسر چیست؟
اختلافات عربستان و امارات و تاثیر بر هویت عربی کشورهای عرب خلیج فارس
مریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: گروهی ریشه اختلافات میان دو کشور را دیرینه می دانند و آن را به قرارداد جده در خصوص مساله مرزی باز می گردانند اما اگر بخواهیم خیلی به سراغ مسائل تاریخی نرویم به مسائل چند سال اخیر باید رجوع کنیم که آشکارترین مساله ای که به آغاز اختلافات میان دو کشور منجر شده، از یمن سرچشمه گرفته و به مسائل روزهای اخیر منجر شده است و محتملا به همین موارد ختم نخواهد شد.
ادامه مطلب
اروپا و ایران در خاورمیانه ای در حال تغییر (بخش شانزدهم)
نظم قدیمی منطقه ای فروپاشیده است
از زمان خیزش های عربی در سال ۲۰۱۱، جنگ داخلی سوریه و ظهور داعش، آینده عرب در خاورمیانه روند نامشخصی پیدا کرده است. نظام عربی غرق در بحران شده و به سخت ترین شیوه در تاریخ معاصر مورد آزمایش قرار گرفته است. نهادها در جریان طغیان و درگیری سیاسی اهمیت خود را از دست دادند یا به کلی فروپاشیدند و در نتیجه این امر، رابطه میان شهروندان و دولت نیز کاهش یافت و بازیگران قدرتمند غیر دولتی با سرمایه گذاری روی شکایت های اقتصادی-اجتماعی، آشفتگی امنیت و سقوط نظم نهاد محور سیاسی، ظهور یافتند.
ادامه مطلب
تغییر معادلات بعد از شوک غزه
موشک‌های فلسطینی که همه را غافلگیر کرد
مقاومت دوستان و دشمنان خود را با توانمندی های چشم‌گیر نظامی و موشکی خود غافلگیر کرده و جریان های مقاومت توانستند موشک های خود را به شهرهای دور و نزدیک پرتاب کنند. فراتر از همه استفاده از پهپادها برای نخستین بار و هدف قرار دادن تاسیسات گازی و نفتی است.
ادامه مطلب
دو همسایه‌ای که حدود منافع یکدیگر را درک می‌کنند
رقابت بی‌صدای ایران و ترکیه در جهان عرب
ترکیه و ایران برای توسعه نفوذ خود در سرزمین های عربی از ابزارهای متفاوتی استفاده کرده اند. نفوذ ایران با گرایشی ایدئولوژیک همراه بوده در حالی که چشمداشت های ترکیه با رویکردی اقتصادی همراه بوده است. ترکیه و ایران به رغم رقابت بیصدا، با یکدیگر هماهنگ هستند هرچند تفاوت چشمگیری در موضع گیری ظاهری هر یک از آنها در قبال اسرائیل وجود دارد.
ادامه مطلب
بازیگران بهره مند از توافقنامه آبراهام
باید جلوی خیانت‌ها را گرفت
علی عبدالهی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نتایج ابتکار عمل امارات علاوه بر ضربه به آرمان فلسطین، عواقب خسارت باری را بر مردم منطقه خلیج فارس، کشورهای عربی و جهان اسلام خواهد داشت و مردم مسلمان جهان لازم است که بصورت جدی در جهت جلوگیری از این خسارات، به وحدت رویه رسیده و مانع از گسترش این گونه خیانت ها شوند.
ادامه مطلب
لزوم تعریف دوباره روابط واشنگتن با پایتخت های عربی
امریکا باید به جنگ های نیابتی پایان دهد
شرکای امنیتی آمریکا در منطقه، بویژه پادشاهی های خلیج فارس، کاستی های رویکرد خودشان در جنگ نیابتی را دریافته اند. در پی سرنگونی برخی دولت های منطقه در بهار عربی، قطر، امارات و عربستان سعودی، ناپایداری منطقه را فرصتی دیدند تا به نفوذ بیشتری دست یابند و رژیم های مخالف خود را با رژیم های دلخواه جایگزین کنند. اما آنچه (از رویکرد نیابتی این دولت ها) حاصل شد، نه یک پیروزی سریع در سوریه و لیبی بلکه گیر افتادن دولت های عربی خلیج فارس در باتلاق هایی پیچیده بود بی آنکه امیدی به پیروزی باشد.
ادامه مطلب
جهان عرب میان جمهوریخواهان ودموکرات ها
ترامپ یا بایدن، مساله این نیست؟
مهمترین مساله این است که کشورهای عربی چگونه باید در این برهه زمانی حساس که جهان با خلاء راهبردی وحشتناکی روبه رو است، خود را به عنوان یک بازیگر مهم جهانی معرفی کنند. بایدن و ترامپ مساله نیستند، طرح مسائل باید توسط خود ما صورت گیرد نه دیگران.
ادامه مطلب
جهان عرب و بحران های خاورمیانه
اعراب نسبت به آینده خود بی تفاوتند
اکنون زمان آن است که جهان عرب بیدار شود و با چالش ها برخوردی سریع و جدی داشته باشد پیش از آن که از یک نقش آفرین اصلی به طرفی حاشیه ای در صحنه ای تبدیل شود که در آن اکثریت با عرب هاست.
ادامه مطلب
«راهبرد واحد عربی»، بیانگر تعارضات هویتی در خاورمیانه است
دشمن سازی پارلمان عربی علیه ایران و ترکیه
مصطفی مطهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پارلمان عربی و سازمان های عربی دیگر، از طریق دشمن سازی از تهران و آنکارا درصدند تا روند مشروعیت سازی و هویت بخشی جمعی را از خود در عرصه منطقه ای و فرامنطقه ای به منصه ظهور برسانند و از وضعیت صرفاً اسمی و تشریفاتی موجود که افت اصلی و ویژگی عمده این نهاده است، خارج شوند.
ادامه مطلب
تحولات به معنای عقب نشینی ایران نیست
ایران فعلا در برابر طوفان جهان عرب بادبان ها را پایین آورده
بسیاری از ناظران تحولات در کشورهای متحد ایران را نشانه کاهش نفوذ آن و عقب نشینی از فعالیت های منطقه ای در نتیجه فشارهای ایالات متحده می دانند؛ اما تهران بادبان ها را پایین آورده تا از طوفان در جهان عرب گذر کند.
ادامه مطلب
کارشناسان موسسه کارنگی پیش بینی می کنند
آینده خاورمیانه با شیوع ویروس کرونا
ارشناسان موسسه کارنگی درباره چگونگی تاثیر کروناویروس بر مسائل سیاسی و امنیتی خاورمیانه در ماه‌های پیش‌رو اظهار نظر کرده اند.
ادامه مطلب
بسترهای اجتماعی- سیاسی خاورمیانه تکفیری گری تولید می کنند
«داعش بازخواهد گشت»
نعمت اله مظفرپور، پژوهشگر حوزه اندیشه سیاسی و دیپلماسی؛ در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد که تحولات جامعه شناسانه، روان شناسانه و سیاسی در خاورمیانه نشان می دهد که این منطقه آتیه تاریکی دارد و تکفیری گری و داعشی گری رشد فزاینده خواهند داشت. اساسا ریلهای کنونی سیاست داخلی و خارجی کشورهای منطقه؛ مولد رادیکالیسم است. گرچه جمهوری اسلامی ایران متعاقب مجاهدت های فراوان؛ دستاوردهای ارزشمندی داشته و به صلح و ثبات منطقه خدمت کرده است؛ اما این برای مبارزه با افراط گرایی کافی نیست و نیازمند ریل گذاری نوین جامع نگر در سیاست منطقه ای خود هستیم. این ریل حتما از تحول در سیاست داخلی ایران شروع شده تا به سیاست خارجی ما برسد وگرنه راه حلی فرمالیته و گذرا بیش نخواهد بود.
ادامه مطلب
موسسه مطالعات امنیتی اتحادیه اروپا منتشر کرد
آینده جهان عرب؛ نقشه راه ۲۰۳۰+دانلود کتاب
مهمترین بخش این گزارش سه سناریویی است که بر اساس تحولات منطقه، داده ها و تحلیل رفتار تصمیم گیران جهان عرب ترسیم می شود. اگرچه ایران جزء کشورهای مورد مطالعه این پژوهش نیست، اما در ترسیم سناریوهای آن نقش نسبتا مهمی دارد.
ادامه مطلب
رواداری به مثابه سیاست
علل ناخرسندی مسلمانان از غرب
وجود حاکمیت های اقتدارگرا و بدون مدارا و ناروادار در کشورهای مسلمان و سیاست خارجی دول غربی که غالبا عاری از ارزشها و هنجارهای دموکراتیک است، از مسببان اصلی این وضعیت است.
ادامه مطلب
ایالات متحده همچنان به بازبینی معاهده سایکس – پیکو فکر می کند
توطئه تازه امریکا در بهره برداری از دوگانگی های منطقه ای
باقر بیان جبر الزبیدی می نویسد: واشنگتن سرمایه گذاری دوباره ای روی دوگانگی های نژادی و طایفه ای در این کشورها با هدف ایجاد درگیری های جدید آغاز کرده است با این هدف که از این دوگانگی سوء استفاده کند تا بتواند طرح های متعدد خود را در منطقه پیاده و محقق کند.
ادامه مطلب
استبداد مفرط حکومت های عربی فروپاشی داخلیشان را سرعت بخشیده است
خودویرانگری دولت پنهان
به لحاظ خارجی، نیز جامعه بین الملل باید دریابد که بهار عربی صرفا یک لحظه تکرارناشدنی نیست. بهار عربی با تصور و فهم تازه ای که ایجاد کرد تحولی در صحنه سیاسی و اجتماعی جهان عرب ساخت که در نتیجه آن نظام های استبدادی شکننده تر و هراسان تر از هر زمان دیگرند.
ادامه مطلب
وزارت امور خارجه بهبود روابط با جهان عرب را در اولویت قرار دهد
عراق حلقه وصل ایران به کشورهای عربی
مرتضی موسوی خلخالی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی پیرامون راهکار وزارت امور خارجه برای ازسرگیری و تعدیل مناسبات تهران با جهان عرب در مدت باقی مانده از وزارت امور خارجه محمد جواد ظریف بر این نکته تاکید داشت: اگرچه تنها نزدیک به دو سال از وزارت امور خارجه دوران ظریف باقی مانده است، اما با یک برنامه‌ریزی دقیق و به کارگیری افرادی ماهر و آشنا به شرایط منطقه ای و مسلط به زبان عربی می‌توان شرایط را بهبود بخشید، چون اکنون کشورهای عربی می توانند به عنوان اهرم و برگ‌های برنده ما در شرایط فعلی اقتصادی ما عمل کنند.
ادامه مطلب
اردوغان با فیلم و سریال تفکر عثمانی گری را احیا می کند
نفوذ ترکیه از طریق سریال های ترکی بر افکار عمومی جهان عرب
در این رابطه، پروفسور چنگیز تومار، رئیس دانشگاه بین المللی خواجه احمد ترکیه می گوید که تاثیر ترکیه در جهان عرب از زمانی شروع شد که این کشور کمک های انسانی خود را آغاز کرد و نهادهای آموزشی خود در خارج از کشور را فعال کرد و دانشگاه ها و سینما و سریال خود را در کنار رسانه های دیگر و صنعت گردشگری خود به فعالیت هدفدار واداشت.
ادامه مطلب
گره های بازنشده جهان عرب
جهان پوست می اندازد، در حالی که منطقه همچنان می جنگد
منطقه عربی به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود همواره در معرض دست اندازی قدرت های بزرگ قرار داشته و دارد، این امر موجب تحت الشعاع قرار گرفتن این منطقه از توازن قدرت در عرصه جهانی شده است.
ادامه مطلب
بی سوادی شاید در سال ۲۰۵۰ بتواند ریشه کن شود
نسل سرگردان عرب؛ ۱۰۰ میلیون بی سواد
در کشورهای عربی حدود ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون شخص بی سواد زندگی می کنند که نسبت بسیار بالایی از آنها زنان اند. این برآورد نهادهای عربی و بین المللی مختفلی از وضعیت آموزش در کشورهای عربی است. با وجود کاهش شدید نسبت بی سوادی از دهۀ ۱۹۷۰، اما با توجه به افزایش جمعیت نسبت شمار بی سوادان هم در حال افزایش است.
ادامه مطلب
روابط تهران و با پایتخت های عربی چه وقت بهبود می یابد؟
افقی نه چندان روشن برای ارتقای روابط ایران با جهان عرب
درباره رابطه با کشورهای عربی به خصوص کشورهای همسایه هیچ تحول مثبتی را نمی توانیم ببینیم. به نظر هم نمی رسد در آینده نزدیک تحولی در روابط دو طرف ایجاد شود.
ادامه مطلب
نو محافظه کاران و جهان پیش رو
امریکا سناریوی آلمان و ژاپن را برای جهان عرب دنبال می کند / بخش دوم
آمریکایی ها فهمیده اند که اگر به جهان عرب اجازه دهند به رفتارهای پلیدش -سرکوب، نابودی اقتصادی، ایجاد نا امیدی- ادامه دهد، باید در انتظار ظهور بن لادن های بیشتری باشند. لذا امریکا به این نتیجه رسید که انتخاب دیگری ندارد: امریکا باید خود عهده دار پروژه بازسازی جهان عرب گردد. بنابراین، جنگ عراق "بواقع شروع یک آزمایش تاریخی غول آساست که هدف از آن، آوردن کاری بر سر جهان عرب است که بعد از جنگ جهانی دوم بر سر آلمان و ژاپن آورده شد.
ادامه مطلب