ایرانی‌ها باخونسردی مذاکره می‌کنند/ازفرصت تنش غرب و روسیه باید استفاده کنیم که نمی‌کنیم/هیچ فرد عاقلی نمی‌خواهد ایران ناآرام شود

دیپلماسی ایرانی: بررسی اوضاع خاورمیانه و روابط بین الملل از نگاه چهره هایی که سمت های بالای حکومتی دارند، فرصتی است که می تواند دریچه های تازه ای را در برابر دیدگان ما بگشاید. کسانی که دائما در سفرهای مکرر به اقصا نقاط جهان هستند، با مقامات ارشد کشورهای مختلف نشست و برخواست دارند و به واسطه جایگاهشان می توانند از سیاست های کشورهای متبوع خود و همچنین کشورهای منطقه آگاه شوند. یکی از این چهره ها که فرصت شد در حاشیه جلسه ای با او به گفت وگو بنشینم، جواد العنانی، رئیس سابق دیوان پادشاهی اردن، معاون سابق نخست وزیر و وزیر صنعت و تجارت و توسعه اردن در دولت قبلی بود. 

صحبت از اوضاع جهانی آغاز شد، گفت که احساس می کند دنیا روز به روز در حال بدتر شدن است و در این میان اوضاع خاورمیانه نیز متاثر از این تنش هاست. بحران اوکراین و جنگ روسیه علیه آن، دنیا را وارد مرحله سختی کرده که خاورمیانه نیز متاثر از آن است. گفت که بحران غذا و به خصوص نان را باید جدی گرفت و این خطر وجود دارد که این بحران تبدیل به یک تهدید جدی برای امنیت و ثبات کشورهای منطقه شود. 

عنانی تاکید کرد، الآن به واسطه رویارویی غرب با روسیه که می رود به یک دو قطبی جدید منجر شود، فرصت مناسبی است تا کشورهای خاورمیانه از این فرصت نهایت استفاده را ببرند، به ویژه که در این برهه، اروپا نیز حال و روز خوبی ندارد و نمی تواند به حساب کشورهای دیگر از فرصت ها بهره برداری کند. اروپایی ها یا تحت تاثیر روسیه هستند یا تحت تاثیر سیاست های یکجانبه ایالات متحده، جدای از این که واقعا با بحران های داخلی شدید اجتماعی و اقتصادی دست به گریبان هستند که ابتکار عمل را از آنها گرفته است. با این حال، به دلیل مشکلات متعددی که کشورهای منطقه دارند، نمی توانند از این فرصت بهره برداری کنند؛ ایران که گرفتار تنش با جامعه جهانی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی داخلی خود است، کشورهای عربی منطقه، همه بلااستثنا، مشکلات داخلی دارند، ما در اردن، عراق، سوریه، لبنان همگی مشکل بی ثباتی داریم و مشکلات اقتصادی دست و پا گیر سبب می شود تا نتوانیم در پرونده های جهانی نقش آفرینی کنیم و از فرصت ها نهایت استفاده را ببریم؛ در این میان شاید ترکیه کمی وضعیت بهتری داشته باشد که آن هم نسبت به کشورهای ما وضعیت بهتری دارد و الا آن هم از نوعی بی ثباتی اقتصادی رنج می برد، اما این بی ثباتی به عمیقی کشورهای ما نیست؛ بزرگی اقتصاد ترکیه سبب شده وضعیتی بهتر از کشورهای دیگر منطقه داشته باشد؛ با همه اینها، تمامی کشورهای منطقه به دلیل مشکلات داخلی شان توانایی بهره برداری از فرصت های به وجود آمده را ندارند. 

وی سپس از وضعیت جاری در جامعه غربی ابراز نگرانی کرد و گفت سونامی ملی گرایی افراطی در راه است. کشورهای اروپایی همگی متاثر از ملی گرایی افراطی هستند و این مساله بر کشورهای ما نیز اثر خواهد گذاشت و احتمالا اصطکاک میان ما با غرب را شدیدتر خواهد کرد، و البته فرصتی را برای بهره برداری بیشتر در اختیار روسیه می گذارد.

در این میان به ایالات متحده اشاره کرد و گفت، وضعیت در امریکا هم مناسب نیست. جدای از مسائل اقتصادی و نابه‌سامانی‌های اجتماعی، این کشور به سمتی می رود تا دوباره افراطی ها و ملی گرایی های افراطی یا آنچه سفیدبرترپندارها نامیده می شوند، به قدرت برسند. ترامپ برای بازگشت به قدرت خود را آماده کرده اما بعید است اجازه دهند دوباره رئیس جمهور شود. دستگاه قضایی و نخبگان جمهوریخواه دیگر اجازه نمی دهند او به قدرت برگردد. بخت افرادی مثل تد کروز که حمایت برخی مهاجران امریکای لاتین را دارد، بیش از دیگران است. البته باید منتظر ماند و دید چه کسی از دیگران پیش می افتد، به این سادگی نمی توان گفت چه کسی رئیس جمهوری آینده امریکا خواهد شد.

پرسیدم، در برخی خبرها آمده است که مایک پمپئو نیز می خواهد نامزد ریاست جمهوری شود و شانسش هم بالاست، آیا به نظرش امکانش هست، او به قدرت برسد؟

با چهره ای درهم کشیده و انزجار پاسخم را داد و گفت: خدا نکند او بیاید. او از چهره های برجسته مسیحی – صهیونیستی است. اگر بنا باشد او بیاید دعا می کنم ترامپ جای او بیاید. ترامپ خیلی بهتر از اوست. او آدم تندروی مشمئزکننده ای است که فقط در خدمت اسرائیل است و اگر بیاید می خواهد کل منطقه را به نابودی بکشد. افراد تندرویی نظیر او خطری برای جهان هستند. 

سپس از اوضاع داخلی اردن، پرسیدم، گفت: الآن اوضاع خوب است. کشور باثبات است. بحرانی می رفت به وجود بیاید که گذشت. الآن چیزی کشور را تهدید نمی کند.

گفتم: آیا اردن تهدیدی از جانب اخوان المسلمین یا حزب وابسته به آنها، احساس می کند؟ گفت: نه، به هیچ وجه. اخوان المسلمین در زمان بهار عربی می رفتند تا ادعاهایی را برای تصاحب قدرت یا گرفتن سهمی از قدرت مطرح کنند. به ویژه در اوج بحران سوریه سروصدای آنها بالا گرفته بود و ادعاهایی را مطرح کرده بودند، اما الآن چنین نیست. واقعیت این است که الآن ماندن همین حکومت را به سود خود می دانند. چرا که می تواند حضورشان را به عنوان یک جریان سیاسی در مقایسه با دیگر کشورهای عربی تضمین کند، مثلا ببین، اخوان المسلمین در امارات متحده عربی و عربستان سعودی هیچ گونه فعالیتی ندارد و یاران آنها در زندان هستند و به شدت با آنها برخورد شده است و سرکوب شده اند، چنین وضعیتی برای آنها در اردن نیست و آزادی عمل دارند. علاوه بر آن خودشان دودسته شده اند. واقعیتش را به تو بگویم حکومت توانسته آنها را دودسته کند.

از او درباره کودتای ناکام شاهزاده حمزه بن الحسین پرسیدم، در حالی که بدون تشریفات و القاب نام شاه و شاهزاده های اردن را بر زبان می راند، گفت: کودتا، ماجرایی زنانه بود. مادر حمزه که مادری غیر از مادر عبدالله است، با مالک روزنامه واشینگتن پست ارتباطات نزدیکی دارد، زمانی که جف بزوس، واشینگتن پست را خرید، این ارتباط با مالکان جدید بیشتر و عمیقتر شد، او تلاش کرد با بهره برداری از این ارتباطات در اردن علیه عبدالله کودتا کند. عبدالله فهمید و تلاش ها فورا متوقف و خنثی شدند. 

پرسیدم در رسانه ها آمد که امارات و عربستان هم درگیر بودند، آیا درست است، گفت: بله، دو نفر از کسانی که درگیر این کودتا بودند ساکن عربستان بودند. آنها پول هایی را برای انجام این کودتا به اردن منتقل کرده بودند.

سپس گفت: در حال حاضر حمزه در حصر خانگی است. عبدالله از او ناراحت است و نمی خواهد او را ببیند. گفته که او را بخشیده اما همچنان از او دلخور است. او و خانواده اش همه امتیازات پادشاهی را دارند، اما به شدت تحت مراقبتند، رفت و آمدهایشان کنترل می شود و حتی رفت و آمد خانواده اش زیرنظر و محدود است.

بعد صحبت از ایران شد و گفت که واقعا امیدوار است مشکلات بین المللی ایران حل شود و به دنبال آن از فشارهای اقتصادی ایران کاسته شود. تاکید کرد که تضعیف ایران به سود هیچ کس نیست و هیچ فرد عاقلی نمی خواهد ایران به هرج و مرج و ناآرامی کشیده شود چرا که تاثیرات سوء بر همه کشورهای منطقه می گذارد. این درست است که امریکایی ها با ایرانی ها بد رفتار کردند اما ایرانی ها هم باید انعطاف هایی از خود نشان دهند تا بحران فعلی در روابط بین المللی شان فروکش کند. او سپس با خنده خونسردی ایرانی ها را ستود و گفت این بردباری آنها ستودنی است. در مذاکرات تسبیح دستشان می گیرند و در کمال خونسردی حاضرند ساعت ها گفت وگو کنند، بر عکس ما عرب ها که عجله داریم و می خواهیم همه چیز فورا فیصله یابد. هر وقت با حرارت و هیجان خواستیم با آنها گفت وگو کنیم، برخورد آرام آنها ما را واداشته است که ما هم آرام شویم.