از افزایش نفوذ تا مقابله با تاثیرگذاری ایران
چرا عربستان سعودی در سوریه سرمایه‌گذاری می‌کند؟
سقوط بشار اسد، رئیس جمهوری سابق سوریه، جایگاه ایران را تضعیف و فضایی در شام ایجاد کرده که عربستان سعودی آماده پر کردن آن است.
ادامه مطلبعربستان سعودی
از پیمان پاکستان - عربستان تا نزدیکی روابط ترکیه و مصر
پیمان‌های منطقه‌ای جدید خاورمیانه چه ماهیتی دارند
خاورمیانه در حال حاضر دستخوش یک تحول بزرگ است، شاید حتی مهم‌تر از چرخه‌های قبلی تغییر در منطقه. یک درک منطقه‌ای وجود دارد که چشم‌انداز فعلی تشدید و تنش، حداقل برای میان‌مدت، ادامه خواهد یافت.
ادامه مطلب
کاهش اعتماد به امریکا و نزدیکی بیشتر کشورهای منطقه به هم
خاورمیانه‌ای که اسرائیل ساخته است
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اخیراً یک «طرح بیست‌گانه صلح» را جشن گرفتند، اما تا زمانی که اسرائیل به رفتار تهاجمی ادامه دهد و مطالبات مشروع فلسطینیان را نادیده بگیرد، این ابتکار شانسی برای بازگرداندن ثبات ندارد. اسرائیل که پیش‌تر امیدوار بود با حمایت آمریکا نظم دلخواه خود را بنا کند، اکنون منزوی‌تر از همیشه است؛ همکاری با تل‌آویو برای دولت‌های عربی هزینه‌ای سیاسی و حیثیتی سنگین دارد و شرکای دیروز به رقبای محتاط بدل شده‌اند.
ادامه مطلب
تحلیل پیمان دفاعی ریاض – اسلام آباد
امنیت در تلاقی منافع
شقایق متقی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پیمان دفاعی دو کشور پاکستان و عربستان سعودی ابزاری برای بازدارندگی سیاسی و نمادین است. پاکستان با وضعیت داخلی شکننده بعید به نظر می‌رسد که برای عربستان وارد جنگ مستقیم شود. از سمت دیگر، ریاض از این پیمان به عنوان اهرم فشار در برابر هند، ایران و حتی آمریکا استفاده خواهد کرد.
ادامه مطلب
توطئه‌‌های احتمالی تلاویو و اقدامات مهارکننده چه می‌توانند باشند؟
اسرائیل و پیمان نظامی عربستان و پاکستان
تا زمان نگارش این مطلب، هیچ اظهار نظر رسمی از سوی مقامات اسرائیلی در مورد امضای این توافقنامه منتشر نشده است، مگر اینکه آنچه روزنامه اسرائیل هیوم در ۲۰ سپتامبر گزارش داد را به عنوان اعتراض غیرمستقیم به اقدام عربستان سعودی در نظر بگیریم. این روزنامه نوشت: «دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اطلاع داد که آماده نیست هیچ تلاشی برای گنجاندن تشکیلات خودگردان فلسطین در تشکیلاتی که پس از پایان جنگ در نوار غزه تشکیل خواهد شد، طبق خواسته پادشاهی، انجام دهد. بنابراین، اسرائیل به وضوح اعلام می‌کند که علاقه‌ای به عادی‌سازی روابط با ریاض ندارد.»
ادامه مطلب
برای جلوگیری از جنگی مجدد
سیاست گفت و گوهای منطقه ای باید از سرگرفته شود
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در مقطع کنونی، منافع ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان، در یک راستا قرار گرفته است؛ امنیت و ثبات در خلیج فارس! در این راستا لازم است تا رایزنی ها و گفت و گوهای منطقه ای بار دیگر برای ساختن تاب‌آوری و کمک به ایجاد نظم منطقه‌ای پایدارتر از سر گرفته شده و از عربستان سعودی و سایر قدرت‌های متوسط نوظهور این منطقه خواسته شود که نفوذ خود را به ابتکار عمل برای صلح و امنیت تبدیل کنند و در کنار ایران، مانع درگرفتن جنگی دیگر در خلیج فارس شوند.
ادامه مطلب
نقشه شومی که تل‌آویو دنبال می‌کند
نتانیاهو و نقشه «اسرائیلِ بزرگ»
بسیاری از عرب‌ها، ایده «اسرائیل بزرگ» را باور نمی‌کردند و آن را یا اغراق‌گوییِ افراطیون عرب می‌پنداشتند یا رؤیای گروه‌های کوچکی از افراطیون اسرائیلی. اما وقتی خودِ نخست‌وزیر اسرائیل آن را در این زمانه بر زبان می‌آورد، مشکل از همین‌جا آغاز می‌شود؛ و از همین زاویه می‌توان واکنش‌های تندِ عربی به‌ویژه از سوی مصر، اردن و شورای همکاری خلیج فارس را فهمید.
ادامه مطلب
هشدار به جامعه جهانی
به اسم جنگ با ایران نباید غزه را فراموش کرد
ترامپ ممکن است در حال حاضر احساس پیروزی کند، اما ممکن است خلق و خو، ظرفیت یا اراده سیاسی لازم برای تحمیل یک صلح جامع را نداشته باشد. در عوض، او باید بر غزه تمرکز کند. این به معنای تضمین آتش‌بس پایدار، رسیدگی به فاجعه انسانی و زمینه‌سازی برای راه حل دو کشور است. این به معنای حمایت از ابتکاراتی مانند ماموریت تثبیت پیشنهادی نسیبه است و اطمینان از این که صدای فلسطینیان در هر طرح حکومتداری پس از جنگ محوری است. و این به معنای به رسمیت شناختن این است که صلح منطقه‌ای را نمی‌توان بر ویرانه‌های غزه بنا کرد.
ادامه مطلب
کل منطقه همچنان ملتهب است
عدم قطعیت‌ها بعد از حمله اسرائیل به ایران
مهم‌ترین سوالات این است که آیا برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران همچنان پابرجا مانده است یا خیر. ادعاها و ادعاهای متقابل همچنان ادامه دارد؛ اسرائیل مدعی نابودی برنامه هسته‌ای ایران است، اما در حالی که ایران به خسارات گسترده اذعان می‌کند، پیروزی خود را نیز اعلام می‌کند.
ادامه مطلب
ماهیت همکاری‌ای که در حال تکامل است
پاکستان شریک امنیتی - نظامی تاریخی کشورهای عربی خلیج فارس
همکاری دفاعی پاکستان با پادشاهی‌های خلیج فارس ممکن است به گونه‌ای به نظر برسد که در آن یک قدرت متوسط بزرگتر با ارتشی توسعه‌یافته و حرفه‌ای تصمیم می‌گیرد از شرکای خود حمایت کند و به ایجاد ظرفیت نظامی آنها کمک کند. با این حال، رزمایش‌های مشترک برگزار شده بین کشورهای خلیج فارس و پاکستان برای پاکستان نیز مفید است. در واقع، این رزمایش‌ها به نیروهای مسلح پاکستان امکان می‌دهد تا در معرض سیستم‌ها و پلتفرم‌های تسلیحاتی پیشرفته تولید غرب قرار گیرند که اسلام‌آباد ممکن است از زمان سرد شدن روابطش با ایالات متحده در سال‌های اخیر، دسترسی به آنها را از دست داده باشد.
ادامه مطلب
پایتخت‌ها در حال تجدید نظر در توافق ابراهیم هستند
افزایش ترس کشورهای عربی از اسرائیل بعد از جنگ ۱۲ روزه
نگرانی اصلی کشورهای خلیج فارس این است که «دکترین سلاح بلند» اسرائیل – حمله پیشگیرانه به دشمنان در چندین عرصه – دیگر صرفاً دفاعی تلقی نمی‌شود، بلکه به عنوان راهبردی با هدف تجزیه منطقه‌ای در نظر گرفته می‌شود. در ایران، این به معنای حمله نه تنها به زیرساخت‌های نظامی، بلکه به زندان‌ها و پایگاه‌های شبه‌نظامی و همچنین تلاش برای ایجاد ناآرامی در مناطق اقلیت‌نشین مانند خوزستان، بلوچستان و مناطق کردنشین بوده است. الگوی مشابهی در سوریه نیز پدیدار شده، جایی که اسرائیل عملیات در مناطق با اکثریت دروزی را تحت عنوان حفاظت از اقلیت‌ها توجیه کرده است. رهبران خلیج فارس نگرانند که اگر این دکترین عادی شود، در نهایت می‌تواند در مورد سایر کشورهای شکننده – حتی عراق یا خود عربستان سعودی – نیز اعمال شود.
ادامه مطلب
بی‌طرفی ریاض تا کجا جواب می‌دهد
قمار استراتژیک عربستان در تنش ایران و اسرائیل
بی‌طرفی اغلب در چارچوب ژئوپلیتیک خاورمیانه حول محور قدرت و کنترل می‌چرخد تا صلح. تصمیم پادشاهی برای بی‌طرف ماندن، یک قمار استراتژیک با هدف تقویت نقش آن به عنوان یک کارگزار قدرت منطقه‌ای است.
ادامه مطلب
خلیج فارس با نظم جدیدی مواجه است
ایران و عربستان، نظم دو ستونه جدید منطقه
کلکسیونی از عوامل ژئوپلیتیکی، اقتصادی و استراتژیک، رابطهٔ خصمانهٔ جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را به سوی همکاری محتاطانه منطقه‌ای سوق داده است.
ادامه مطلب
امور در دست ترکیه و قطر است
ایران در تکاپوی بازیابی نقش خود در سوریه پس از اسد
ایران اعلام کرده است که هنوز عجله‌ای برای بازسازی روابط کامل دیپلماتیک با سوریه ندارد.
ادامه مطلب
تعاملات نیروهای فعال در منطقه و بازتعریف رابطه با امریکا
خاورمیانه جدیدی که در حال شکل‌گیری است
علی معموری در یادداشتی اختصاصی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تحولات دنیای کنونی و جنگ‌های جاری آن در اروپای شرقی، خاورمیانه، و شبه‌قاره هند از تحقق درگیری‌ها تمدن‌ها در خطوط برخورد بین آنها نشان دارد؛ چنان چه رقابت‌های قدرت‌های بزرگ جهان نیز دارای ابعاد فرهنگی و دینی اساسی است. در نتیجه به نظر می‌رسد نقشه دنیای جدید بر اساس مناطق هویتی دینی – فرهنگی در حال شکل‌گیری است. این واقعیت در خاورمیانه نیز صدق می‌کند. خاورمیانه در تاریخ معاصر خود نیروهای سیاسی فعال مختلفی را شاهد بوده که در رقابت با یکدیگر به شکل مستمر در حال تغییر نقشه سیاسی منطقه و پس و پیش بردن مناطق نفوذ بوده‌اند.
ادامه مطلب
درس های سیاست خارجی دولت دوم دونالد ترامپ از نظریه نظام جهانی والرشتاین
اتحاد مملکت عربستان سعودی با نظام جهانی سرمایه داری
عباس ترابی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: سفر ترامپ به عربستان سعودی در روز سه شنبه ۱۳ ماه می ۲۰۲۵ و آغاز همکاری‌های گسترده اقتصادی فی مابین ایالات متحده و مملکت سعودی و انتقادهای صریح و بی پرده ترامپ از تهران را نشان آن دانست که کاخ سفید اکنون قصد دارد با تبدیل عربستان سعودی به قطب اقتصادی دنیا در منطقه خاورمیانه به مانند سیستم برتون وودز (The Bretton Woods system) و در راستای اعمال کارزار فشار حداکثری (Maximum Pressure Campaign) بیش از پیش جمهوری اسلامی را از موقعیت نیمه پیرامون به یک نظام تابعه حاشیه تبدیل کند.
ادامه مطلب
روایتی دیگر از تحولات در عربستان سعودی
محمد‌حسین عمادی می نویسد: در سفر اخیر دونالد ترامپ به عربستان سعودی، وی در سخنانی جنجالی به تمجید و ستایش از دستاوردهای این کشور در زمینه‌های مختلف، از جمله تلاش‌هایش برای حفاظت از محیط زیست، توسعه کشاورزی و امنیت غذایی، پرداخت و آن را در مقایسه با ایران نمونه‌ای از پیشرفت‌های چشمگیر در منطقه دانست. این اظهارات در حالی مطرح شد که عربستان سعودی، کشوری با بیش از ۹۰ درصد بیابان و محدودیت‌های شدید منابع آبی، در دهه‌های اخیر با چالش‌های جدی در تأمین امنیت غذایی مواجه بوده است.
ادامه مطلب
دیگر موعظه‌ای در کار نیست
تعهد ظاهری ترامپ به خاورمیانه
برخی کارشناسان می گویند که دونالد ترامپ صادقانه از منافع آمریکا دفاع می‌کند، برخلاف رؤسای جمهوری که اهداف خود را در شعارهای حقوق بشری پنهان می‌کردند.
ادامه مطلب
بازخوانی سفر مقامات عربستانی به تهران:
دفتری جدید در مناسبات تهران و ریاض
محمدرضا بابایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران و عربستان به عنوان دو بازیگر تاثیرگذار سنتی خاورمیانه محسوب می‌شوند؛ به ویژه بعد از دوران جنگ جهانی دوم و در آستانه جنگ سرد، این دو کشور نقش و جایگاه ویژه‌ای در چینش و صف‌آرایی‌های منطقه‌ای داشتند.
ادامه مطلب
دیپلماسی عمل‌گرایانه عربستان:
از تعاملات سرد با بایدن تا اتحاد دوباره با ترامپ در ۲۰۲۵
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: رفتار عربستان در قبال رؤسای جمهوری آمریکا، از استقبال گرم از ترامپ در هر دو دوره تا سردی روابط با بایدن، نشان‌دهنده رویکرد عمل‌گرایانه این کشور در سیاست خارجی است. عربستان از فرصت ریاست‌جمهوری مجدد ترامپ استفاده می‌کند تا روابط استراتژیکی که در دوران بایدن تضعیف شده بود را بازسازی کند و خود را به عنوان یک متحد کلیدی در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی آمریکا مطرح کند.
ادامه مطلب
نگاه اسرائیل و بریتانیا به سفر ترامپ به خاورمیانه
نگرانی از یک معامله پشت پرده
برخی مقامات اسرائیلی، مانند گیورا آیلند، معتقدند که آمریکا ممکن است پشت سر اسرائیل و مخفیانه به‌ویژه در مورد ایران با کشورهای عربی معامله کند.
ادامه مطلب
سفری که متفاوت از سفر بایدن است
سفر خاورمیانه‌ای ترامپ با طعم دیپلماسی اقتصادی، چالش‌های اخلاقی و تنش‌های منطقه‌ای
ترامپ به مشاوران خود اعلام کرده است که قصد دارد در این سفر، توافقاتی به ارزش بیش از ۱ تریلیون دلار با کشورهای عربی خلیج فارس امضا کند.
ادامه مطلب
اهدافی که دو طرف دنبال می‌کنند
ترامپ و عربستان نزدیک‌تر از همیشه
ترامپ و محمد بن سلمان احتمالاً توافقی در زمینه همکاری هسته‌ای غیرنظامی اعلام خواهند کرد که به عربستان سعودی اجازه غنی‌سازی محدود اورانیوم تحت نظارت آمریکا را می‌دهد. این توافق می‌تواند زمینه‌ساز توسعه انرژی هسته‌ای غیرنظامی در عربستان باشد، در حالی که نگرانی‌های مربوط به گسترش سلاح‌های هسته‌ای را کاهش می‌دهد.
ادامه مطلب
باید از فرصت همسایگی استفاده کرد
عربستان میانجیگری قوی برای مذاکرات ایران و امریکا
کیکاوس پورایوبی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، قطعا نقش عربستان سعودی یک سر و گردن از بقیه کشورها برجسته‌تر و پررنگ تر است.
ادامه مطلب
جایگاه تهران در معادلات عبری-عربی-غربی
دست برتر ایران با محوریت ریاض در چشم‌انداز منطقه‌ای ترامپ
سفر دونالد ترامپ به کشورهای خلیج‌فارس که از امروز دوشنبه آغاز می‌شود، شامل عربستان سعودی، قطر، و امارات متحده عربی، نقطه عطفی در بازتعریف معادلات آمریکایی-عربی است. این سفر، به‌عنوان اولین سفر خارجی رسمی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، در بستری از تحولات دیپلماتیک و تنش‌های منطقه‌ای، از جنگ غزه تا مذاکرات هسته‌ای ایران، رخ می‌دهد. برخلاف روسای جمهور پیشین آمریکا که اسرائیل را محور سیاست‌های منطقه‌ای خود قرار می‌دادند، چشم‌انداز منطقه‌ای ترامپ بر تقویت روابط با ریاض متمرکز است، که این تغییر اولویت به‌طور غیرمستقیم به نفع تهران عمل می‌کند. بهبود روابط ایران و عربستان پس از توافق مارس ۲۰۲۳، همراه با دیپلماسی فعال تهران در مذاکرات عمان و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جایگاه ایران را به‌عنوان بازیگری کلیدی در منطقه تثبیت کرده است.
ادامه مطلب
سوپرایزی که قرار است در آستانه سفر به منطقه رونمایی شود
رمزگشایی از اعلامیه پیش‌بینی‌شده دونالد ترامپ
مسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: دونالد ترامپ اعلام کرده که پیش از سفر خود به خاورمیانه، که قرار است هفته آینده (۱۳ تا ۱۶ مه ۲۰۲۵) با تمرکز بر دیدار از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و احتمالاً ترکیه انجام شود، «اعلامیه‌ای بسیار بزرگ و مثبت» منتشر خواهد کرد. این اعلامیه، که به گفته وی یکی از مهم‌ترین تحولات سال‌های اخیر خواهد بود، احتمال‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.
ادامه مطلب
ابعاد ژئوپلیتیکی و تاریخی تغییر نام خلیج فارس
پیامدهای منطقه‌ای دیپلماسی امریکا و نقش سفر ترامپ به عربستان
وحید افراسیابان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: آمریکا با کاهش تمرکز بر مذاکرات هسته‌ای و مسیرهای دیپلماتیک، به سمت سیاست‌هایی حرکت می‌کند که خواسته‌های دیرینه برخی قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله عربستان سعودی را تأمین می‌کند. تأکید بر ناسیونالیسم عربی و افزایش همبستگی کشورهای عربی در برابر ایران از جمله اهداف فرعی این رویکرد جدید خواهد بود. این تغییر سیاست می‌تواند تأثیر مستقیم بر همگرایی منطقه‌ای داشته باشد.
ادامه مطلب
جعل نام خلیج فارس
تهدیدی برای مذاکرات هسته‌ای
سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودی که قرار است از ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ آغاز شود، هم‌زمان با دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان است. به گزارش آسوشیتدپرس (هفتم می۲۰۲۵)، ادعاها درباره تصمیم ترامپ برای تغییر نام خلیج فارس به «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» از سوی منابع ناشناس آمریکایی مطرح شده است. این اقدام که عباس عراقچی آن را «سیاسی و خصمانه» خوانده، می‌تواند ضربه‌ای جدی به مذاکرات هسته‌ای وارد کند. مذاکرات جاری که با میانجیگری عمان و هدایت عباس عراقچی و استیو ویتکاف در جریان است، به گزارش رسانه‌ها پیشرفت‌هایی داشته و فضای مثبتی برای گفت‌وگو ایجاد کرده است. اما جعل نام خلیج فارس که ریشه‌ای عمیق در تاریخ و هویت ایرانی دارد، می‌تواند این فضا را متشنج کند.
ادامه مطلب
نقش عربستان در مذاکرات ایران و آمریکا
همکاری علیه تنش
روابط رو به رشد ایران و عربستان سعودی، به‌ویژه پس از توافق پکن در مارس ۲۰۲۳، به عاملی کلیدی در شکل‌گیری دیپلماسی منطقه‌ای و نیز دیپلماسی هسته‌ای ایران تبدیل شده است. در این میان، عربستان با حمایت از مذاکرات ایران و ایالات متحده و تلاش برای میانجیگری، نقشی محوری در کاهش تنش‌های منطقه‌ای ایفا می‌کند. سفر تاریخی خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان، به تهران و دیدار او با رهبر انقلاب، همراه با نامه ملک سلمان، نشان‌دهنده عزم ریاض برای تقویت همکاری با تهران و جلوگیری از درگیری‌های احتمالی است.
ادامه مطلب
درباره سفر خالد بن سلمان به تهران
سعودی‌ها معادلات منطقه‌ای را به هم زدند
محمدعلی مهتدی در یادداشتی می نویسد: سؤال این است که چه عامل یا عواملی باعث شده که عربستان ناگهان به این ابتکار عمل جدید و جهشی در روابط با ایران دست زده است؟ آنچه مسلم است اینکه اقدام عربستان ناشی از تحولات اخیر در منطقه به‌ویژه مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا ست و اینکه ریاض برای تقدیم نامه پادشاه به رهبری انقلاب وزیر دفاع را انتخاب کرده و اصرار وی مبنی بر اینکه سرلشکر محمد باقری ، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی میزبان او باشد، نشان می دهد که موضوع این ماموریت بیشتر جنبه نظامی دارد، هرچند بعضی استدلال کرده اند که امیر خالد بن سلمان موقعیتی فراتر از وزارت دفاع دارد و پس از برادرش، محمد بن سلمان، ولیعهد، شخص دوم در هرم تصمیمگیری محسوب می شود.
ادامه مطلب