مطالب مرتبط با کلید واژه

خاورمیانه


تراژدی شکسـت
۱۵ سال بعد از بهار عربی روح عصیان کماکان زنده مانده است؟

تراژدی شکسـت جدید

آیا ۱۵ سال بعد از نخستین جرقه‌های بهار عربی و پس از شکست‌هایی بی‌رحمانه، می‌توان بزرگداشتی برای این تحول عظیم در خاورمیانه و شمال آفریقا برگزار کرد؟ نگاهی به سرنوشت کشورهای درگیر، باعث می‌شود که با اطمینان خاطری درخورتوجه، در پاسخ به این سؤال «نه» بگوییم. اما آیا روح عصیان، کماکان در کشورهایی که زمانی بهار عربی را رقم زدند، زنده است یا جای خود را به یک کرختی وصف‌ناپذیر حاصل از شکست و سرخوردگی داده است؟

ادامه مطلب
بازطراحی معماری امنیتی خاورمیانه و نقش ایران
از منازعه تا صلح پایدار

بازطراحی معماری امنیتی خاورمیانه و نقش ایران

وحید کریمی در سخنرانی‌ای که داشته و متن آن را در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است، می‌گوید: برای تعمیق روابط بین ایران و کشورهای همسایه باید لایه های دیگر جامعه دخیل داده شوند و فعال باشند. اساتید و دانشگاهیان، نخبگان موسسات مطالعاتی، اعضای مجلسین تبادل نظر و به‌صورت روزانه در تماس و ارتباط دوستانه و تبادل افکار و طرح و نوآوری با هم باشند. 

ادامه مطلب
خاورمیانه خارج از مدار امریکاست؟
در راهبرد جدید امنیت ملی

خاورمیانه خارج از مدار امریکاست؟

راهبرد امنیت ملی ۲۰۲۵ تأکید می‌کند که الزامات و ضرورتهای استراتژیک سنتی که مشارکت شدید امریکا در خاورمیانه را ایجاب می‌کرد، از نظر تاریخی در حال افول هستند.

ادامه مطلب
کارت‌های مسکو در خاورمیانه
باوجود تضعیف روسیه اما نفوذ آن در خاورمیانه را نباید دست کم گرفت

کارت‌های مسکو در خاورمیانه

آیا روسیه واقعاً برای حفظ نفوذ خود نیاز دارد که در هر رویداد منطقه‌ای توجه را به خود جلب کند؟ یا اینکه از فعالیت به عنوان یک بازیگر درجه دو که ظاهراً تضعیف شده است و هنوز به دستاوردهای استراتژیک دست می‌یابد، سود می‌برد؟ پاسخ در رویکرد دیرینه روسیه نهفته است: ضعف معادل ناتوانی نیست.

ادامه مطلب
امنیت جمعی با ایران
در حاشیه اجلاس اخیر شورای همکاری خلیج فارس

امنیت جمعی با ایران

حسین موسوی می نویسد: جاسم محمد البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، قبل از آغاز چهل‌وششمین اجلاس خلیج فارس سوم دسامبر ۲۰۲۵، در گفت‌وگو با خبرنگاران در منامه فاش کرد شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در جلسات اخیر خود تصویب یک سیستم دفاعی یکپارچه خلیج فارس را در برابر حملات موشکی، از‌جمله یک نظام مشترک «گنبد آهنین» برای محافظت از سرزمین‌های خود را در برابر تهدیدات مبرم از همه جهات مورد بحث قرار داده‌اند.

ادامه مطلب
نقش تعیین‌کننده اف-۳۵ در آینده معادلات خاورمیانه
اسرائیل نگران است

نقش تعیین‌کننده اف-۳۵ در آینده معادلات خاورمیانه

در مرکز این تغییر، یک سوال بسیار نمادین وجود دارد، این‌که آیا عربستان سعودی در نهایت ممکن است به F-۳۵، پیشرفته‌ترین جنگنده رادارگریز جهان و هواپیمایی که اسرائیل مدت‌هاست آن را برای حفظ برتری نظامی کیفی خود در خاورمیانه ضروری می‌داند، دسترسی پیدا کند.

ادامه مطلب
تحولات خاورمیانه، ایران را به کدام سو می‌برد؟
تلاش‌های شرکت سهامی خاص

تحولات خاورمیانه، ایران را به کدام سو می‌برد؟

محمود سریع القلم در یادداشتی می‌نویسد: عموم کشورهای مسلمان منطقه با ایران «ملاقات و گفت‌وگو» می‌کنند ولی عضو شرکت سهامی خاص (غرب، اسرائیل، عموم کشورهای عربی و سنتکام) هستند که می‌خواهد بنیادگرایی را به سرنوشت کمونیسم دچار کند.

ادامه مطلب
نامه محتاطانه بیروت به تهران
مسیر مذاکره ایران و لبنان پیچیده‌تر از قبل

نامه محتاطانه بیروت به تهران

یوسف رَجی، وزیر خارجه لبنان، در پیامی رسمی به «سیدعباس عراقچی» اعلام کرد در مقطع فعلی امکان پذیرش دعوت تهران برای سفر رسمی را ندارد، اما این نپذیرفتن را به‌ معنای رد گفت‌وگو نمی‌داند. به گزارش النشره، رجی تأکید کرد شرایط لازم برای انجام چنین دیداری اکنون فراهم نیست و پیشنهاد داد دو طرف دیداری دوجانبه را در یک کشور ثالث بی‌طرف که مورد توافق باشد، برگزار کنند.

ادامه مطلب
سه‌راهی خاورمیانه
تداوم بحران، قطبی‌سازی یا جهش به امنیت درون‌زا؟

سه‌راهی خاورمیانه

فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: جنگ غزه، فرسایشی شدن بحران‌های سوریه و یمن، رقابت رو‌به‌افزایش ایران و اسرائیل، بی‌ثباتی ساختاری در عراق و لبنان و شکنندگی نظم امنیتی در خلیج فارس، فضایی از ناامنی پایدار ایجاد کرده‌اند. این وضعیت نه فقط کشورهای منطقه، بلکه قدرت‌های جهانی را نیز به بازنگری در سیاست‌های خود نسبت به خاورمیانه واداشته است.

ادامه مطلب
تهران، محل جست وجوی «تعادل جدید»
معنای تازه سفرهای ترکیه و عربستان به تهران

تهران، محل جست وجوی «تعادل جدید»

تحولات چند روز اخیر، از سفر هاکان فیدان (وزیر خارجه ترکیه) و سعود بن‌محمد الساطی (معاون وزیر خارجه عربستان) به تهران تا سفر ناگهانی تام باراک (سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه در امور سوریه و مشاور امور خاورمیانه ترامپ) به بغداد، نشان می‌دهد منطقه وارد مرحله‌ای شده است که باید آن را «نقطه چرخش در هندسه قدرت» توصیف کرد؛ مرحله‌ای که به باور روایت‌های «الحدث»، «العربی الجدید»، «الاخبار» و «المیادین»، بیش از آنکه به خطوط سنتی تنش تهران–واشنگتن مربوط باشد، به شکل‌گیری صف‌بندی‌های تازه‌ای در مثلث بغداد، دمشق و بیروت بازمی‌گردد.

ادامه مطلب
لئو و میراث فرانسیس
پاپ و هشداری که شنیده نمی‌شود؛ آینده بشریت در خطر است

لئو و میراث فرانسیس

رهبر کاتولیک‌های جهان، هفت ماه پس از آنکه رهبری بیش از یک میلیارد نفر را در جهان بر عهده گرفت، به‌عنوان اولین سفر خارجی خود راهی خاورمیانه شد.اولین پاپ آمریکایی جهان، سفر خود را پس از دیداری با اردوغان در آنکارا با حضور در شهری کوچک از ترکیه با نام ایزنیک در فاصله‌ای دوساعته با استانبول آغاز کرد. این سفری بود که پاپ فرانسیس امید داشت تا برای هزاروهفتصدمین سالگرد برگزاری شورای اول نیقیه در آن حضور پیدا کند.

ادامه مطلب
شبح جنگ در آسمان منطقه
کابوسی که از این سو به آن سو می رود

شبح جنگ در آسمان منطقه

محمدعلی مهتدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سؤال مهمتر این است که در صورت بروز جنگ بین مقاومت لبنان و ارتش صهیونیستی، آیا این جنگ در محدوده لبنان محصور خواهد ماند یا ابعاد منطقه ای به خود خواهد گرفت. احتمال قوی این است که جنگ، منطقه ای خواهد شد.

ادامه مطلب
قطار میانجیگری در ایستگاه ریاض
سفر معاون وزارت خارجه عربستان به تهران و موج تازه‌ای از گمانه‌زنی‌ها

قطار میانجیگری در ایستگاه ریاض

سفر روز یکشنبه «سعود بن محمد الساطی» معاون وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران، نقطه آغاز موجی از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال آغاز نقش‌آفرینی ریاض در مدیریت تنش ایران و آمریکا شد؛ گمانه‌هایی که درست پس از رسانه‌ای شدن نامه مسعود پزشکیان به محمد بن سلمان و سفر اخیر ولیعهد به کاخ سفید شدت گرفت. این سفر در حالی انجام شد که فضای سیاسی و رسانه‌ای ایران همچنان تحت تأثیر روایت‌های متفاوت درباره محتوای نامه‌ای بود که رئیس‌جمهور ایران برای ولیعهد سعودی فرستاده است.

ادامه مطلب
نگاه و برداشت آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی در قبال جایگاه ایران در نظم آینده
نظم آینده خاورمیانه چگونه خواهد بود؟

نگاه و برداشت آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی در قبال جایگاه ایران در نظم آینده

روح الله سوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: علی‌رغم وجود اختلاف روی اولویت‌ها، نقطه اشتراک آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی ادغام ایران در نظم آینده خاورمیانه است و این واقعیتی است که نباید از دید دستگاه سیاست خارجی ایران پنهان بماند.

ادامه مطلب
یک سفر و چند هدف
اهداف سفر وزیر امور خارجه ترکیه به تهران

یک سفر و چند هدف

در مجموع، سفر وزیر خارجه ترکیه به تهران تنها یک دیدار دیپلماتیک معمولی نیست. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که معادلات سوریه، عراق، قفقاز، روابط ایران و غرب و حتی پرونده پ.ک.ک همگی در حال تغییرند. آنکارا می‌داند که بدون هماهنگی با تهران، هیچ‌یک از این پرونده‌ها به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. در مقابل، ایران نیز آگاه است که در فضای پس از ماشه و افزایش فشارها، داشتن یک شریک فعال منطقه‌ای مانند ترکیه می‌تواند فرصتی برای باز کردن مسیرهای تازه باشد.

ادامه مطلب
نه جنگ، نه صلح
وضعیت مبهم مذاکرات

نه جنگ، نه صلح

حامد نقی‌لو می نویسد: هر بار که میانجی‌ها میان ایران و آمریکا پا به میدان می‌گذارند، بحران نه آرام می‌گیرد و نه راه‌حلی می‌یابد، بلکه به ابزاری تازه برای چانه‌زنی و نمایش قدرت تبدیل می‌شود. آنچه در پشت پرده «تلاش برای صلح» رخ می‌دهد، درواقع کوششی برای دستیابی به امتیاز، تحکیم جایگاه و نمایش نفوذ است.

ادامه مطلب
آتش دوباره جنگ کی، کجا و چگونه؟!
واقعیت‌ها خود را تحمیل می‌کنند

آتش دوباره جنگ کی، کجا و چگونه؟!

علی موسوی خلخالی در یادداشتی می‌نویسد: اگر وضعیت کنونی را بن‌بست بدانیم که تمامی شواهد نشان می‌دهد هست، تعمیق آن یا خروج از آن، بدون در نظر گرفتن دیگر عوامل ممکن نیست. اگر جنگ‌های خاورمیانه از سر گرفته شوند یا اسرائیل و امریکا و اروپا برای رسیدن به اهدافشان به تشدید تنش‌ها تا رسیدن به نقطه جوش رو آورند، بی‌شک بدون در نظر گرفتن دیگر عوامل ممکن نیست، عواملی که می‌تواند به جنگ روسیه در اوکراین یا مصالحه آن در این کشور، تشدید تنش چین با جامعه غربی و همچنین در نظر گرفتن شبکه تعاملات بین‌المللی ایران در منطقه و فرامنطقه مرتبط باشد.

ادامه مطلب
امارات متحده عربی و بازتعریف نقش در نظم نوین منطقه‌ای
آیا ابوظبی ظرفیتش را دارد؟

امارات متحده عربی و بازتعریف نقش در نظم نوین منطقه‌ای

رضا حاجی‌محمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این مقاله در پی آن است که بازتعریف نقش امارات در نظم جدید منطقه‌ای را بر اساس تحولات میدانی، منافع ژئوپلیتیکی، راهبردهای اقتصادی و ملاحظات امنیتی مورد تحلیل قرار دهد. 

ادامه مطلب
بلاکچین در معادلات تجاری خاورمیانه و آفریقا
آنچه کشورهای عربی پیشتاز آن شده‌اند

بلاکچین در معادلات تجاری خاورمیانه و آفریقا

هستی عظیمی بهنمیری و خدایار سعید وزیری در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسند: بازار جهانی بلاکچین در زنجیره تأمین، طبق گزارش Allied Market Research، در سال ۲۰۲۴ ارزشی معادل ۲٫۴ میلیارد دلار داشته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۴ به ۹۵٫۳ میلیارد دلار برسد — رشدی با نرخ ترکیبی سالانه ۴۴٫۵ درصد. این رشد انفجاری، تنها یک آمار نیست؛ نشانه‌ای از یک تغییر پارادایم در نحوه‌ی مدیریت جریان کالا، اطلاعات و ارزش در جهان است.

ادامه مطلب
چرا نباید پیوستن قزاقستان به پروژه مشترک ترامپ ـ نتانیاهو را کم اهمیت دانست؟
تأملی بر پیوستن قزاقستان به «پیمان ابراهیم»

چرا نباید پیوستن قزاقستان به پروژه مشترک ترامپ ـ نتانیاهو را کم اهمیت دانست؟

حسام‌الدین حجت‌زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ونس که در جلسه ترامپ با رهبران آسیای مرکزی حضور داشت، تصمیم توکایف برای پیوستن به پیمان ابراهیم را یک «سیگنال» توصیف کرد. می‌توان گفت که سیگنال مورد اشاره ونس، فقط برای رهبران کشورهایی همچون عربستان، سوریه یا لبنان ارسال نشده است، بلکه سران دیگر کشورهای آسیای مرکزی را نیز عملاً به پیوستن به پیمان ابراهیم به مثابه مقدمه اجرای گام به گام پروژه خاورمیانه جدید فرامی‌خواند.

ادامه مطلب
دیپلماسی فعال و ضرورت بازگشت به مطالبات ملی
غرب آسیا در آستانه تحول

دیپلماسی فعال و ضرورت بازگشت به مطالبات ملی

محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در نهایت باید گفت مرور تاریخ نشان می دهد، کشورهایی در نظام بین‌الملل قابلیت بازیگری فعال و نقش آفرینی مؤثر دارند، که در عرصه داخلی به تقویت فاکتورهای قدرت (اقتصادی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی، رسانه ای) خود پرداخته باشند و در عرصه بین المللی نیز سیاستها و منافع خود را از طریق ائتلاف سازی و همکاری و مشارکت با کشورهای همسو پیش می برند.

ادامه مطلب
نگرشی بر مسائل مجموعه امنیتی منطقه‌ای در غرب آسیا
نکاتی که باید درک کرد

نگرشی بر مسائل مجموعه امنیتی منطقه‌ای در غرب آسیا

سیروس حاجی‌زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نباید فراموش کنیم که مرکز و بخش عمده کشورهای غرب آسیا، علاوه بر ایران به عنوان هژمون منطقه، ترکیه و اسرائیل، کشورهای عربی هستند. این بدان معناست که کشورهای تأثیرگذار عربی باید در این زمینه مسئولیت ویژه‌ای داشته باشند و ابتکار عمل را در ارائه ایده‌هایی در مورد امنیت منطقه‌ای به دست بگیرند و این امر را به آمریکا یا سایر کشورهای منطقه واگذار نکنند.

ادامه مطلب
معماری امنیتی خاورمیانه
گذار از نظم سنتی به بی‌نظمی نوین

معماری امنیتی خاورمیانه

فرزاد محمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نظم وستفالیایی که زمانی بر دولت – ملت‌ها، حاکمیت مطلق و ائتلاف‌های رسمی استوار بود، امروزه در برابر پیچیدگی‌های خاورمیانه ناتوان است. ما اکنون در دوره پسامدرنیته امنیتی به سر می‌بریم؛ دورانی که در آن کلان‌روایت‌هایی مانند ناسیونالیسم عربی، سکولاریسم یا دموکراسی‌سازی لیبرال، جذابیت و کارایی پیشین خود را از دست داده‌اند، در چنین شرایطی، اعتماد عمومی به نهاد دولت به‌عنوان تنها ارائه‌دهنده امنیت، به‌شدت تنزل یافته است؛ اما این بی‌نظمی کنونی را نباید معادل هرج‌ومرج یا فروپاشی کامل دانست.

ادامه مطلب
تلاش برای موازنه
اهداف احمد الشرع از سفر به روسیه

تلاش برای موازنه

تحلیلگر مسائل غرب آسیا گفت: «تحولات اخیر نشان می‌دهد که روابط دمشق و مسکو در دوره احمد الشرع، بیش از آنکه حاکی از شراکتی راهبردی باشد، ابزاری برای امتیازگیری متقابل است.»

ادامه مطلب
مناقشه آب در عراق و شام
سدسازی‌ها و خشکسالی مشکل‌ساز شده‌اند

مناقشه آب در عراق و شام

حقوق آب در حوضه‌های رودخانه‌ای مشترک در سراسر منطقه مورد مناقشه است و عراق و سوریه به ویژه در شام تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

ادامه مطلب
خیال‌پردازی در مورد خاورمیانه جدید
برتری‌طلبی منطقه‌ای توهم است

خیال‌پردازی در مورد خاورمیانه جدید

باور اشتباه اسرائیل مبنی بر اینکه برتری استراتژیک دائمی بر دشمنان خود ایجاد کرده است، تقریباً مطمئناً به انجام اقدامات تحریک‌آمیز فزاینده‌ای منجر خواهد شد که مستقیماً اهداف کاخ سفید را به چالش می‌کشد.

ادامه مطلب
آنچه ایران باید نیک بداند
مزیت نسبی، ژئوپلیتیک و کریدور

آنچه ایران باید نیک بداند

ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از مزیت نسبی ژئوپلیتیکی برخوردار است؛ زیرا در نقطه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده و می‌تواند حلقه ارتباطی میان شرق و غرب (از چین و هند تا اروپا) و شمال و جنوب (از روسیه و آسیای مرکزی تا خلیج فارس و اقیانوس هند) باشد. این موقعیت، ایران را در جایگاهی قرار می‌دهد که بالقوه می‌تواند به «گره ژئواکونومیک» در شبکه‌های تجاری جهانی تبدیل شود. در واقع، مزیت نسبی ایران نه فقط در منابع انرژی یا نیروی انسانی، بلکه در امکان ایفای نقش به‌عنوان کریدور ترانزیتی و پل ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نهفته است.

ادامه مطلب
چرا ترامپ از مدار جنگ خارج نمی‌شود؟
ریشه‌یابی آشوب‌طلبی آمریکایی در جهان معاصر

چرا ترامپ از مدار جنگ خارج نمی‌شود؟

محمد محمودی کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: یکی از پیشران‌های اصلی در وقوع پرشتاب تحولات در منطقه راهبردی خاورمیانه، تشدید فرایندها برای ساخت نظمی نوین در عرصه نظام بین‌المللی است. جنگ اقتصادی میان چین و آمریکا که در دولت دونالد ترامپ شکلی عینی‌تر و پر تنش‌تر به خود گرفته، از تغییرات بنیادین در پیشران‌های نظم‌ساز در عرصه بین‌المللی نشان دارد به طوری که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین نیز از ضرورت باز تعریف مولفه‌های هنجاری و نیز بازطراحی ساختاری نظم بین المللی بر اساس خوانش چینی سخن به میان آورده است.

ادامه مطلب
بازگشت بلوک ژئواستراتژیک اسلام به صحنه قدرت
ناتوی اسلامی:

بازگشت بلوک ژئواستراتژیک اسلام به صحنه قدرت

دکتر احمد رشیدی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: واقعیت این است که جهان اسلام یک بلوک ژئواستراتژیک قدیمی، پیوسته و بالقوه قدرتمند است که به دلیل منابع عظیم انرژی، موقعیت‌های ژئوپلیتیک ارزشمند، و اشراف بر آبراه‌ها و تنگه‌های استراتژیک بین‌المللی، از توانایی به چالش کشیدن سایر قدرت‌ها بلوک‌های ژئواستراتژیک را داراست.

ادامه مطلب
معمای میانجیگری
نقش‌آفرینی همسایگان در پرونده‌های سیاست خارجی ایران

معمای میانجیگری

تجربه‌های اخیر نشان داده است ‌هرگاه ایران بیش از حد به نقش واسطه‌ها دل بسته، نتیجه آن تضعیف موقعیت چانه‌زنی و اتلاف انرژی سیاسی بوده است. میانجیگری، اگر بدون محاسبه دقیق از اهداف طرف مقابل انجام شود، نه‌تنها منجر به توافق نمی‌شود، بلکه به ابزار نفوذ بیگانگان تبدیل خواهد شد. در نتیجه، راهبرد هوشمندانه آن است که دستگاه دیپلماسی کشور ضمن بهره‌گیری از ظرفیت میانجی‌ها، استقلال تصمیم‌گیری و ابتکار عمل در مذاکرات را حفظ کند. بازگشت به تحلیل‌های واقع‌گرایانه، شناخت انگیزه‌های بازیگران خارجی و پرهیز از اشتباهات تاکتیکی، تنها مسیری است که می‌تواند از منافع ملی ایران در برابر رقابت‌های پنهان منطقه‌ای و جهانی صیانت کند.

ادامه مطلب