اعراب نسبت به آینده خود بی تفاوتند

دیپلماسی ایرانی: به تعویق افتادن اجلاس سران کشورهای عربی که قرار بود بهار امسال در الجزایر برگزار شود و فقدان گفت وگوی علنی بین سران عرب با توجه به تحولاتی که در منطقه شاهد آن هستیم، پیام سیاسی نادرستی برای دوست و دشمن می فرستد مبنی بر این که حرکت کشورهای عربی برای مقابله با خطرات با مانع رو به رو شده و این احساس را به جوامع عربی منتقل می کند که سرنوشت منطقه به دست دیگران افتاده است.

اکنون زمان آن است که جهان عرب بیدار شود و با چالش ها برخوردی سریع و جدی داشته باشد پیش از آن که از یک نقش آفرین اصلی به طرفی حاشیه ای در صحنه ای تبدیل شود که در آن اکثریت با عرب هاست.

آنچه مرا تشویق می کند بر دعوت به گفت وگو در سطح سران کشورهای عربی پافشاری کنم، افزایش جاه طلبی ها و مداخلات کشورهای غیر عربی خاورمیانه به زیان حقوق کشورهای عربی و همچنین تمایل شمار بیشتری از کشورهای جامعه بین المللی به گسترش تماس ها و رایزنی های خود درباره مسائل کشورهای عربی است در حالی که کشورهای عربی بسیاری از مسائل مربوط به خود را نادیده گرفته اند. ما این مسئله را در تماس های اخیر روسیه و آمریکا با ایران و ترکیه و اسرائیل شاهد بودیم.

جهان عرب برای آن که بخشی از نقش و جایگاه خود را بازیابد، باید اوضاع خود را سامان دهد و معادله ای مناسب برای احیای فعالیت مشترک عربی در اولین فرصت تدوین کنند حتی اگر احیای کامل اعتماد بین کشورهای عربی مدتی زمان ببرد.

موارد زیر، همکاری کشورهای عربی در منطقه را ضروری کرده است: نخست، جولان دادن ترکیه در عرصه کشورهای عربی از جمله سوریه، لیبی، عراق، دریای سرخ و شرق آفریقا و همچنین مطرح کردن حقوق تاریخی خود در این کشورها و تلاش برای تقویت جایگاه ژئوپلتیک خود که بسیاری از کشورهای عربی نگران کرده و حتی نسبت به آینده جهان عرب و سرنوشت آن بیمناکند. دوم، تمرکز ایران و حامیانش بر منطقه شام و کلا مشرق عربی و گسترش نفوذش در خلیج (فارس) و مناطق آبی متصل به خلیج (فارس) و یمن و تنگه هرمز و باب المندب برای ایفای نقش فزاینده در منطقه به ویژه با کاهش نقش آمریکا در خاورمیانه. سوم، به بن بست رسیدن روند صلح عربی – اسرائیلی و تلاش اسرائیل برای نابود کردن مبانی صلح و محو عملی فلسطین از نقشه جغرافیایی که بر امنیت و ثبات شماری از کشورهای عربی به ویژه اردن و مصر تاثیر مستقیم می گذارد.

هدف اصلی و مشترک ترکیه، ایران و اسرائیل فقط گسترش نفوذ خود در منطقه نیست بلکه تغییر هویت منطقه به شکلی راهبردی است به طوری که در خاورمیانه صرفا شماری کشور عربی غیرمنسجم و ناکارآمد وجود داشته باشد. مبالغه نیست اگر بگوییم مقابله با سیاست این کشورها و چالش های بزرگ در منطقه، بدون ساماندهی اوضاع بین کشورهای عربی اگر ناممکن نباشد دشوار است.

مهار مداخله ایران در مشرق عربی بدون ترمیم روابط بین سوریه و جهان عرب، امکان پذیر نیست و این هدف بدون بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تحقق پیدا نخواهد کرد. همچنین مهار نفوذ ایران در مشرق عربی بدون باز کردن کانال های عربی – عربی به منظور کاهش مساحت جولان دادن ایران در لبنان و عراق امکان پذیر نیست. فرصت موفقیت در این زمینه هر روز که می گذرد به علت افزایش حضور ایران در فضای عربی، کاهش می یابد.

مقابله با سرکشی ترکیه نیازمند موضع گیری واحد، قاطع و صریح کشورهای عربی در برابر اقدامات غیرقانونی این کشور مانند حمایت نظامی از یک طرف مناقشه در لیبی و تجاوز به خاک سوریه و حفظ پایگاه های نظامی در عراق بدون موافقت دولت این کشور است.

اگر جهان عرب کاری از پیش نبرد و دائما بر اختلافات خود پافشاری کند و بخواهد اختلافات را تعمیق ببخشد باید در آینده ای نه چندان دور اثری از حضور جهان عرب نه تنها در معادلات بین المللی بلکه منطقه ای و حتی عربی – عربی هم نباشیم.

منبع: اندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی