ترامپ پس از راه یافتن به کاخ سفید اعلام کرد که توافق هسته ای، به اهداف مورد نظر خود نرسیده است و توجه خود را به جای ترغیب ایران برای بازگشت به جامعه جهانی، به مهار بلند پروازی های هسته ای این کشور محدود کرد و به این ترتیب بحران آغاز شد. در این میان اهداف بنیادین منطقه ای به دست فراموشی سپرده شد و وسیله هدف را توجیه کرد.
ادامه مطلب
روابط ایالات متحده با ایران هرگز آسان نخواهد بود. حتی آمادگی رئیس جمهوری منتخب جو بایدن برای پیوستن دوباره به توافق هسته ای ایران موسوم به برجام نیز کمک چندانی نخواهد کرد. بایدن به وضوح اعلام کرده هدفش ترغیب ایران به بازگشت به تعهدات هسته ایست. اما آیا خشم ایران از ترور دکتر محسن فخری زاده، دانشمند هسته ای، و فرصت ناچیز باقی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن، احتمال دیپلماسی در کوتاه مدت را از بین می برد؟ بعید است، چون ایران به خوبی می داند به رفع تحریم ها نیاز دارد.
ادامه مطلب
با توجه به اینکه رئیس جمهوری منتخب جو بایدن به طور عاقلانه تصمیم به بازگشتی «تمیز» به برجام گرفته و موضوعاتی که مانع از چنین امری می شوند، مانند برنامه موشکی ایران و فعالیت های منطقه ای این کشور، را کنار گذاشته، مشاهده رویکرد آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در تایید کردن اظهارات پیشین رئیس جمهوری حسن روحانی درباره آمادگی ایران برای بازگشت به تعهدات هسته ای در قبال لغو برخی از تحریم های یکجانبه آمریکا مطابق با برجام، خوشایند است. مهم تر اینکه ایران هیچ یک از مطالبات قبلی برای جبران خسارت اقتصادی تحریم های اعمال شده توسط دونالد ترامپ را تکرار نکرده است. شکی نیست که هنوز موانع زیادی در مسیر مذاکره بر سر توالی بازگشت متقابل به تعهدات برجامی وجود دارد، اما زمان آن رسیده که مباحثات درباره استراتژی ایالات متحده برای مذاکره بر سر یک توافق متعاقب آغاز شود. گروه جدید بایدن اعلام کرده این امر باید بلافاصله پس از توافق بر سر بازگشت به توافق کنونی آغاز و موارد و کشورهایی را شامل شود که در توافق اولیه نبوده اند. به طور خاص، شرکای منطقه ای آمریکا یعنی اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواستار حضور پای میز مذاکره هستند و آمریکا هم به دنبال تمدید آندسته از محدودیت های هسته ایست که طبق برجام در سال ۲۰۲۳ منقضی می شوند.
ادامه مطلب
مشهودترین مشخصه سال ۲۰۲۰ تشدید کارزار اعمال فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ علیه ایران شامل تحریم های آمریکا، محدودیت سفر دیپلمات های ارشد ایرانی در سازمان ملل و ترور سردار قاسم سلیمانی، استراتژیست ارشد نظامی ایران، بود. این کارزار که پس از خروج رئیس جمهوری ترامپ از توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایران در سال ۲۰۱۸ آغاز شد، فشارهای فزاینده بر اقتصاد ایران وارد آورد، اما نتیجه ای در جلوگیری از پیشرفت توانایی ایران در زمینه توسعه برنامه هسته ای نداشت. در همین حال، تلاش های مداوم کاخ سفید ترامپ برای نابود کردن برجام، ایالات متحده را از نظر دیپلماتیک در سازمان ملل منزوی کرده است. اما هر اندازه هم که ایران حسن نیت خود را در رابطه با برنامه هسته ای نشان داده باشد، اتفاقات اخیر در داخل این کشور بر روابط آن با غرب تاثیر منفی داشته.
ادامه مطلب
محسن جلیلوند در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که دونالد ترامپ با تردد ناوهای هواپیمابر، پرواز بمب افکن های بی – ۵۲، حضور زیردریایی ها و همچنین تهدید نظامی ایران و یا دیگر تحولات مانند تردد زیردریایی‌های اسرائیل در منطقه سعی می‌کند چماق و اهرم فشاری را در اختیار جو بایدن قرار دهند. اما یقینا این چماق در دولت دونالد ترامپ روی سر ایران فرود نخواهد آمد و جنگ و تنشی صورت نخواهد گرفت، بلکه یک بازی سیاسی برای مدیریت ایران است.
ادامه مطلب
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: بیانیه مشترک اروپائیان از توافقی سخن می‌گوید که سه کشور تمرکز خود را بر اطمینان از بازگشت کامل ایران به توافق هسته‌ای و همراهی دولت «جو بایدن» در مذاکرات قرار داده‌اند. آنان همچنین از پیشنهاد «جوبایدن» برای بازگشت ایالات متحده به برجام «به شکل کنونی» استقبال کرده‌اند.
ادامه مطلب
وزرای خارجه اتحادیه اروپا با تعیین پیش شرط های جدید برای احیای توافق هسته ای ایران موافقت نکردند چرا که معتقدند که تهران و واشنگتن باید بتوانند بدون هیچ پیش شرطی به تعهدات کامل خود در برجام بازگردند و نیازی به اینکه شرایط توسعه توافق یا تقویت آن را بپذیرند، وجود ندارد. در نتیجه این رویکرد، به شرط آنکه ایالات متحده تحریم های خود را لغو و قطعنامه های سازمان ملل را رعایت کند، یکی از موانع عمده موجود در مسیر بازگشت ایران به تعهدات هسته ای از بین می رود.
ادامه مطلب
احد رضایان قیه باشی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که منافع کلان سیاسی، امنیتی، اقتصادی و معیشتی کشور تعیین کننده سرنوشت لوایح FATF است، پیرامون نگاه دولت بایدن به برجام بر این باور است که بازگشت فوری به برجام و لغو بخشی از تحریم‌ها یک ابزار برای بازتعریف سیاسی و دیپلماتیک آمریکا در سطح جهان و مشروعیت بخشی به اقدامات آتی دولت بایدن خواهد بود. به این ترتیب که بایدن با بازگشت آمریکا به برجام دوباره برای خود یک مشروعیت دیپلماتیک تعریف خواهد کرد و با این بازتعریف مشروعیت دیپلماتبک به دنبال اجماع سازی علیه تهران خواهد بود که اگر ایران مطابق با آنچه که ایالات متحده آمریکا مد نظر دارد عمل نکرد، جهوری اسلامی را در یک بن بست و انزوای سیاسی و دیپلماتیک قرار دهد.
ادامه مطلب
تونایی بایدن برای پیشرفت در روابط با ایران جنبه بسیار مهمی از هدف او برای بازسازی پیوندهای فراآتلانتیک با بریتانیا، فرانسه و آلمان است که همگی طرف های توافق هسته ای با ایران به شمار می روند.
ادامه مطلب
طبق گزارش جدید رویترز در ۱۶ دسامبر، دولت منتخب جو بایدن در حال برنامه ریزی برای حفظ تحریم های ایالات متحده علیه ایران است. این، دو مجموعه تحریمی که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ اعمال شده و همچنین تحریم هایی که حتی پس از امضای توافق هسته ای ۲۰۱۵ باقی ماندند (مربوط به موضوعات غیر هسته ای یعنی حقوق بشر، منطقه ای و تروریسم) را شامل می شود. حتی دولت باراک اوباما هم پس از توافق هسته ای موسوم به برجام و اجرایی شدن آن در ژانویه ۲۰۱۶، چندین تحریم دیگر در رابطه با موضوعات غیر هسته ای علیه ایران اعمال کرده بود. این گزارش رویترز با استناد به منابع رسمی، ضربه ای به امید ایران برای آغاز فصل جدید دیپلماسی با ایالات متحده بود.
ادامه مطلب
رئیس جمهوری منتخب جو بایدن در بازگرداندن ایران به تعهدات هسته ای، در مقابل زمان رقابت می کند. در ایالات متحده، دولت دونالد ترامپ سعی بر حفظ تحریم های «اعمال فشار حداکثری» از طریق اعمال آخرین موج تحریم ها علیه ایران دارد. در ایران هم وضعیت به همان اندازه ناخوشایند است چرا که قانون جدیدی برای توسعه غنی سازی هسته ای و متوقف کردن بازرسی های هسته ای آژانس در فاصله دو هفته ای از مراسم تحلیف بایدن ارائه شده است. جدای از این قانون، انتخابات ایران هم به طور بالقوه می تواند فرصت مذاکرات را از بین ببرد. اما بایدن همچنان این قدرت را دارد که به کارزار اعمال فشار حداکثری پایان دهد و اعتبار آمریکایی را در مدت زمان کوتاه بازگرداند.
ادامه مطلب
احمد زیدآبادی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که بررسی مجدد لوایح باقی مانده در مجمع تشخیص مصلحت نظام لرزوما به معنای تصویب آنها، تغییر شرایط و باز شدن فضای سیاسی داخلی برای مذاکره نیست، پیرامون بازگشت بدون پیش شرط و فوری بایدن به برجام اذعان داشت که بدون شک بایدن با بازگشت فوری و بدون قید و شرط به برجام، لغو تحریم ها و تقویت اقتصاد ایران، تهران را رها نخواهد کرد که برنامه های دیگر خود مانند افزایش توان موشکی و نفوذ منطقه خود را، ذیل احیای توان اقتصادی به شکل جدی تری پی بگیرد. قطعاً جمهوری اسلامی ایران یا باید برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های خود تضمین جدی با آمریکایی‌ها بدهد که در خصوص نفوذ منطقه ای و توان موشکی تجدید نظر خواهد کرد و یا اینکه بازگشت به برجام و لغو تحریم ها را منوط به برجام جدید و حل هر سه پرونده عمده ایران (توان هسته‌ای، توان دفاعی و نفوذ منطقه‌ای) خواهند کرد. بنابراین بازگشت فوری و بدون قید و شرط بایدن به برجام و لغو تحریم‌ها توهمی است که حسن روحانی این روزها به آن دچار شده است.
ادامه مطلب
در حالی که جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، از برنامه خود برای برای پیوستن مجدد به توافق هسته ای با ایران موسوم به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) سخن گفته، از جایی که انتظار نمی رفت خبرهای نگران کننده ای شنیده می شود: آلمان، یک کشور امضاکننده توافق و یکی از کشورهای سه گانه اروپایی (موسوم به ای ۳) از کافی نبودن برجام اولیه می گوید.
ادامه مطلب
در اظهارات برخی مقامات مختلف اروپایی که طرفدار توافق هسته ای جدید با ایران تحت عنوان «برجام پلاس» هستند، می توان ردپای «جهت گرایی هسته ای» یا گفتمان استعماری جدید را مشاهده کرد. متاسفانه در رابطه با خواسته های جدید آنهایی که خود نتوانسته اند به تعهدات در توافق موجود عمل کنند، هیچ توضیح قابل توجیه دیگری وجود ندارد. اظهارات هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، اساسا غیرقابل دفاع و سنگ اندازی در مسیر دولت جدید بایدن و برنامه آن برای پیوستن مجدد به برجام به شمار می رود.
ادامه مطلب
دونالد ترامپ برای نتانیاهو ممتاز بود. بایدن برای اسرائیل بهتر است. در مجموع، اظهارات نتانیاهو، گونه ای اخلال در آغازه کار دولت تازه آمریکا به نظر می آید که این خود می تواند به مناسبات میان متحدان آسیب برساند هرچند اسرائیل و آمریکا، پیش از این هم بر سر ایران دچار اختلاف نظر بوده اند. حتی از نگاه اسرائیل هم نتایج فشار حداکثریترامپ نتایجی درهم بوده است؛ به اقتصاد ایران آسیب زده اما ایران هم غنی سازی را از سر گرفت و به قول بایدن به توانایی داشتن مواد کافی برای ساخت بمب هسته ای نزدیک تر شد.
ادامه مطلب
حمیدرضا اکبرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در این شرایط تصویب طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را اگر در قالب یک تصمیم استراتژیک دانست، باید عنوان کرد که نه تنها این مصوبه به لغو تحریم‌ها کمکی نمی‌کند بلکه بر شدت آن از طریق اجماع جهانی علیه ایران می‌افزاید. در این صورت می‌توان آن را بدون تردید نوعی اقدام راهبردی بر علیه منافع ایران دانست. اما اگر ماهیت این تصمیم را در حد اقدامی تاکتیکی تنزل ببخشیم به طور قطع با توجه به سیاست‌های جدیدی که در ایالات متحده و با روی کار آمدن بایدن ترسیم می‌شود، می‌تواند به افزایش توان چانه‌زنی ایران بیانجامد. این توان چانه‌زنی مضاعف به ویژه در بستر گفت وگوهایی که برای برگشت ایالات متحده به برجام انجام می‌شود، می‌تواند مثمر ثمر باشد و عملا تکیه دولت جدید آمریکا را بر حالت فعلی این کشور در قبال برجام کاهش دهد و سطح تعهدپذیری آن در قبال ایران و در قالب برجام را افزایش دهد.
ادامه مطلب
جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب، به صراحت گفته که روش مطلوب او در مقابله با ایران، یافتن راهی برای بازگشت به توافق هسته ای امضا شده توسط دولت باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ و چانه زنی بر سر تمدید برخی از مفاد اصلی آن است. بایدن در ماه سپتامبر در مطلبی برای «سی.ان.ان» نوشت «اگر ایران به تعهداتش بازگردد» آمریکا نیز به عنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی دوباره به توافق خواهد پیوست. در همین حال، ایران در واکنش به ترور دکتر فخری زاده، دانشمند برجسته هسته ای، از تصمیم به افزایش سطح تولید اورانیوم غنی شده خبر داد و به اخراج بازرسان بین المللی تا اوایل فوریه در صورت خودداری آمریکا از تسهیل فوری تحریم ها خبر داد. ایران همچنین هرگونه تمدید مفاد توافق هسته ای را رد کرده و اعلام کرده مذاکرات مجددی بر سر توافق وجود نخواهد داشت.
ادامه مطلب
با شکست چندجانبه سیاست «اعمال فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ، انتظار می رود دولت منتخب جو بایدن رویکرد موثرتر ایالات متحده در قبال ایران را امکان پذیر کند. بازگشت طرفین به تعهدات برجامی کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران که در واکنش به سیاست های ترامپ به ۱۲ برابر بیشتر از حد مجاز در توافق رسیده را ممکن می سازد. اگر ایالات متحده تلاشی برای نابود کردن تجارت ایران نداشته باشد، ایران هم تمایلی به اقدامات تحریک آمیز نخواهد داشت. و روند از بین بردن اعتبار میانه روهای ایران و تقویت محافظه کاران و تندروهای این کشور در پی سیاست های آمریکا پایان خواهد یافت.
ادامه مطلب
یکی از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی رئیس جمهوری منتخب جو بایدن پس از ورود او به کاخ سفید در اواخر ماه آینده، برقراری مجدد روابط با کشورها و احیای توافق هایی است که دونالد ترامپ در چهار سال گذشته آنها را نابود کرده. مهم ترین این توافق ها، توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران است که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. اما بازگشت به این توافق برای بایدن به هیچ وجه ساده نخواهد بود.
ادامه مطلب
رهبران حزب دموکرات در کنگره پیام «حمایت قاطع» خود از وعده جو بایدن به بازگرداندن ایالات متحده به توافق هسته ای ایران را بدون هیچ پیش شرطی، به رئیس جمهوری منتخب ارسال کردند. گرگوری میکس، نماینده دموکرات از نیویورک و رئیس آتی کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، این مساله را در گفت و گو با موسسه کوینسی به وضوح ابراز داشت: «ما این پیام را به متحدان خود می فرستیم که آمریکا در حال بازگشت به میز مذاکره است!»
ادامه مطلب
مریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با عطف به تغییر و تحولات جدید در منطقه و اوضاع تقریبا نامناسب اقتصادی در برخی کشورهای منطقه از یکسو و قدرت تاثیرگذاری اقتصادی امریکا در رشد اقتصادی و همچنین ارتباطات اقتصادی با دیگر کشورها نیز به نظر نمی رسد در خاورمیانه دولت ها از این روش دموکرات ها دوری گزینند و همه درهای مصالحه را به روی آنها ببندند.
ادامه مطلب
این گزارش که توسط نهاد کنفرانس امنیتی مونیخ (مهمترین نهاد فرادولتی آلمان در سیاست خارجی و امنیتی) در ماه اکتبر ۲۰۲۰ منتشر شده است و ادراک یا چشم اندازهای مقامات آلمان و کارشناسان نزدیک به آنها را بازتاب می دهد، می تواند به سوالات مطرح شده پاسخ دهد.
ادامه مطلب
هنوز مشخص نیست که ترور محسن فخری زاده، دانشمند برجسته هسته ای، در ۲۷ نوامبر در جاده ای در حومه تهران چه تاثیری بر برنامه هسته ای این کشور خواهد داشت. اما این ترور که پس از دیگر حملات مرتبط با اسرائیل در ایران رخ داده، برای جمهوری اسلامی به معنای لزوم اصلاح ساختارهای امنیتی داخلی و همچنین رسیدگی به درخواست های ضد و نقیض درباره گرفتن انتقام ترور دکتر فخری زاده است.
ادامه مطلب
حسین مفیدی احمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می‌رسد کنش برجامی اروپا در ماه‌های آینده به عوامل متعددی بستگی خواهد داشت ولی مهمترین عامل، ادراک اروپا از کنش اخیر ایران خواهد بود. اینکه این کنش برای کسب برگ‌های (بیشتر رتوریکِ) جدید و افزایش قدرت چانه‌زنی در مسیر حصول توافق جدید انجام شده، یا از مسیرِ تلاش برای نابودی برجام، در پیِ تغییر فاز مواجهه ایران با غرب است؟
ادامه مطلب
یوسف مولایی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که نمایندگان مجلس، مشاوران و بانیان طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها اندک تمرکز و یا کوچک ترین اهمیتی برای بررسی عواقب و تاثیرات مخرب و منفی سیاسی و دیپلماتیک این طرح و در نظر گرفتن واکنش طرف های برجامی و جامعه بین‌الملل قائل نبوده‌اند، پیرامون تبعات عملیاتی شدن مصوبات این طرح بر این باور است که انتشار بیانیه مشترک دیروز دوشنبه تروئیکای اروپایی تازه آغاز واکنش ها و اقداماتی است که می تواند به شکل جدی تر در پاسخ به طرح مجلس مطرح شود. یعنی طرف های برجامی با اعلامیه ها، بیانیه ها، سخنرانی و مواضع دیپلماتیک تازه واکنش خود را آغاز کردند و با این مواضع نگرانی‌های خود را در خصوص تصویب طرح ابراز کرده‌اند، اما معلوم نیست با تشدید میزان این نگرانی‌ها به موازات عملیاتی کردن بندهای این طرح، طرف های برجامی دیگر به ابراز نگرانی بسنده کنند.
ادامه مطلب
خطیب زاده در واکنش به اظهارات هایکو ماس وزیر خارجه آلمان درباره اینکه ایران باید برنامه موشک بالستیک را کنار بگذارد و به تعهداتش عمل کند و همچنین اظهارات دیگر مقامات اروپایی گفت: موضع ایران درباره برجام تداوم دار و بدون تغییر بوده است. برجام را مذاکره کردیم و سال‌های سختی مذاکره شده و نتیجه مقاومت ملت ایران بوده و امضا و در قطعنامه ۲۲۳۱ درج شده است. همه آنهایی که با حقوق بین‌الملل آشنا هستند می‌دانند نه ایران چیزی که یک بار مذاکره کرده، مذاکره می‌کند و نه الزام آور بودن قطعنامه ۲۲۳۱ که برجام به آن ضمیمه است با این نکات تغییر می‌کند.
ادامه مطلب
صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: شلیک به برجام و هدف قرار دادن اعتبار ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه هر دو آشکارا در پی بستن راه دیپلماسی هستند. با این نیت که دولت آینده آمریکا مستاصل شود و خشم ایران برای نشان دادن واکنشی فوری و احساسی برانگیخته شود.
ادامه مطلب
سید جلال ساداتیان در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که در صورت عملیاتی شدن طرح مجلس احتمالا شاهد فعال شدن مکانیسم ماشه توسط اروپایی ها خواهیم بود، در خصوص هدف یا اهداف مجلس در پیش کشیدن این طرح اذعان داشت که طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها، چه با هدف انتخابات ۱۴۰۰ و در اختیار گرفتن کرسی پاستور بوده، چه با هدف اینکه دولت را در چند ماه پیش رو در زمینه دیپلماسی و مذاکره ناکام بماند تا به توفیقی دست پیدا نکند یا هر هدف دیگری که پشت کشیدن این طرح، تصویب کلیات آن و ابلاغش به دولت وجود داشته باشد، در شرایط کنونی منافع کشور را تامین نخواهد کرد.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی پیرامون تاثیر طرح مجلس موسوم به اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها بر این باور است که طرح مذکور مجلس احیای همان نگاه به شدت غلط و دردسرساز دولت محمود احمدی نژاد بود که نهایتاً پرونده فعالیت های هسته ای ایران را از آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای حکام به شورای امنیت سازمان ملل کشاند که با سال ها ممارست دیپلماتیک این پرونده از شورای امنیت ملی سازمان ملل خارج شده است، اما گویا نمایندگان به نام حفظ منافع ملی و صیانت از حقوق ملت دوباره در تلاشند تا این پرونده به شورای امنیت سازمان ملل بازگردد. به هر حال مسدود شدن یا بهتر بگویم مسدود کردن عمدی فضای دیپلماتیک و به بن بست کشاندن تلاش ها برای بازگشت جو بایدن به برجام با افزایش حساسیت در پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران از جمله اهداف مطلوبی است که می تواند جریان های پشت طراحان اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها را به منافعشان در انتخابات ۱۴۰۰ برساند.
ادامه مطلب
محسن جلیلوند در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اگر در نهایت دولت با مصوبه شورای عالی امنیت ملی مجبور به اجرای برخی از مفاد طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها شود هیچ کدام از اعضای حاضر در نشست ۲۶ آذرماه کمیسیون مشترک برجام با دید مثبتی پای میز مذاکره با تهران نخواهند نشست. خصوصاً آنکه حتی متحدین ایران مانند روسیه نیز از طرح مجلس انتقاد کردند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نگران خروج ایران از پروتکل الحاقی، کاهش سطح بازرسی‌ها و یا اخراج بازرسان آژانس است.
ادامه مطلب