برجام فعلا در اولویت بایدن نیست

نویسنده: پرستو بهرامی راد

دیپلماسی ایرانی: سفر مجازی جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به اروپا اولویت‌های کاخ سفید را پر رنگ‌تر از هر زمانی به رخ کشید. سخنان بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ به خوبی رویکرد سنتی دموکرات‌ها در خصوص حل مشکلات بیت المللی از طریق اتحاد استراتژیک ایالات متحده با اروپا را به نمایش گذاشت. با این حال به نظر نمی‌رسد در خصوص امنیت ملی دیگر بتوان گفت بین کاخ سفیدنشین‌ها و کشور‌های قاره سبز اتحاد بی قید و شرط وجود دارد.

در کنفرانس مونیخ نکته حائز اهمیت را امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه مطرح کرد که مهار چین امروز اولویت نخست دولت بایدن است. همچنین بایدن در سخنرانی خود مسکو را متهم کرد که به دنبال تضعیف اتحادیه اروپا با ایالات متحده است و چین را به رویکرد سوءاستفاده‌گرایانه در اقتصاد جهانی متهم کرد. دیگر طرف‌های اروپایی نیز با سخنان جو بایدن اعلام موافقت کردند، اما به نظر نمی‌رسد این روز‌ها اروپایی‌ها خیلی نگران برجام باشند.

در واقع آمریکای بعد از ترامپ بیش از قبل، نگران چین و روسیه است و احیای برجام را در رده بعدی اولویت سیاست خارجی خود می‌داند؛ در صورتی که با افزایش غنی سازی اورانیوم و احتمال توقف پروتکل الحاقی در ایران، اروپایی‌ها به تکاپوی بیشتری افتاده اند تا گره کوری که احیای قرارداد برجام خورده است را باز کنند.

احیای برجام با میانجی گری اروپا

جو بایدن اگر بازگشت به برجام را فرصتی برای آمریکا می‌دانست، در فرامین اولیه خود از بازگشت به برجام سخن به میان آورد، همچنین در سخنرانی کنفرانس مونیخ نیز جدی‌تر با موضع دقیق‌تر از بازگشت به برجام صحبت می‌کرد. به نظر می‌رسد برای دولت بایدن برجام یک قرارداد برای مهار تهدید است و سعی دارد همزمان روی دیگر مسائل از جمله حضور منطقه‌ای و موشکی ایران به توافق برسد. اما به نظر می‌رسد ایران با توقف پروتکل الحاقی و غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم می‌خواهد با فشار حداکثری تکلیف احیای برجام را زودتر مشخص کند. اروپاییان هم نگران طبعات رویکرد جدید ایران و سکوت جو بایدن در خصوص بازگشت به برجام هستند.

در این بین آمریکا هم سعی دارد در مورد پرونده ایران در حال حاضر با اروپایی‌ها توافق داشته باشد. بر همین اساس اعلام می‌کند که آماده مذاکره با ایران در قالب ۵+۱ است. در واقع اروپا نقش میانجی گری را بازی می‌کند و باید دید این بار اتحاد اروپا و آمریکا به کدام سمت حرکت خواهد کرد.

آمریکا به دلیل مشکلات داخلی و اختلافات اساسی با چین، خاورمیانه‌ای پر تنش را نمی‌خواهد؛ بنابراین برای فرار از تنش راهی، چون احیای برجام و بازگشت به این قرارداد نخواهد داشت. اما دولت بایدن سعی دارد با کمترین هزینه بازگردد و در این بین هم پیمایان منطقه‌ای خود از جمله اسرائیل را راضی نگه دارد. از سوی دیگر نقش اروپا در این جریان زین پس پررنگ‌تر خواهد بود و با سکوت چند ماه اخیر روسیه وچین در خصوص برجام شاید دیپلمات‌های ایرانی بیش از قبل باید نگران شکل گیری یک اتحاد بزرگ علیه ایران باشند.