۴۴ صفحه از این گزارش ۲۶۲ صفحه ای در قالب ۱۴ بخش به ارائه گزارشی ار تحولات برجام در طول شش سال گذشته پرداخته است و مابقی به نامه نگاری ها و اسناد مربوط به برجام اختصاص دارد .
ادامه مطلب
زمان بندی همه چیز است. علی ماموری اخیرا در گزارشی نوشته نیروهای شبه نظامی نزدیک به ایران این هفته پنج حمله هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی به پایگاه های ایالات متحده در عراق انجام داده اند که آخرین آنها دو زخمی بر جا گذاشته است. حملات اخیر گروه های نزدیک به ایران در حالی صورت می گیرد که هنوز برای دور هفتم و شاید آخرین دور از مذاکرات در وین بین طرف های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته ای ایران برنامه ریزی نشده است. این مذاکرات اگر به نتیجه برسند، احتمالا هم ایالات متحده به توافق بازخواهد گشت و هم نیاز فوریتی ایران به لغو تحریم ها برآورده می شود.
ادامه مطلب
یوسف مولایی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که ایران اکنون در یک دوراهی بحران معیشتی و نگاه حیثیتی به توان هسته ای قرار دارد و نمی تواند یک توازن مناسب بین این دو مسئله پیدا کند، پیرامون کاهش همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی تصریح کرد که عدم همکاری با آژانس به دلیل نگاه امنیتی فرافکنی، فرار رو به جلو و نادیده گرفتن واقعیات داخلی است.
ادامه مطلب
بشیر اسماعیلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: کاپلان، تحلیلگر مسایل بین الملل در آمریکا می گوید ایران در منطقه خاورمیانه تنها بازیگری است که می تواند به قدرتی بزرگ بدل شود چون فلات ایران از دیرباز به مفهوم واقعی یک کشور بوده است. بقیه کشورهای اطراف ایران، همگی بعد از جنگ های جهانی و فروپاشی عثمانی به وجود آمده اند اما ایران یک قدرت تاریخی است.
ادامه مطلب
تصمیم رئیس جمهوری بایدن به حمله به نیروهای شبه نظامی مورد حمایت ایران در عراق و سوریه در ساعات اولیه روز دوشنبه نشان دهنده درگیری او در برقراری تعادل در رویکرد در برابر ایران بین نشان دادن تمایل به استفاده از نیروی نظامی برای تامین منافع آمریکا و باز نگه داشتن خط شکننده دیپلماتیک برای احیای توافق سال ۲۰۱۵، است. مقامات دولت بایدن در اظهارات عمومی خود سعی کرده اند بگویند این دو موضوع از هم جدا هستند؛ آنها گفتند که بایدن از اختیارات خود طبق قانون اساسی برای دفاع از سربازان آمریکایی استفاده کرده و این مساله نباید در تلاش نهایی دو کشور در بازگشت به برجام تداخل ایجاد کند. اما در واقع، این مسائل عمیقا در هم تنیده شده اند.
ادامه مطلب
علی موسوی خلخالی می نویسد: فارغ از هر انتقاد و حب و بغضی، بهتر است یادداشت روزنامه کیهان را از وجه دیگری نیز ببینیم و آن را برداشتی فراجناحی قلمداد کنیم که مخاطب آن قبل از آنکه داخلی باشد، خارجی و طرف های بدعهد مذاکرات و هشدار به آنهاست که همچنان بر خواسته های غیرمنطقی خود پافشاری می کنند.
ادامه مطلب
اهمیتی ندارد که رئیس جمهوری ایران از کدام جناح است و اهمیتی ندارد که عمدتا از رئیسی تحت عنوان یک شخصیت «اصول گرای تند رو» یاد می شود. تصمیم گیری نهایی با رهبری است و ساختارهای دیگری هم در جمهوری اسلامی برای کسب اطمینان از تداوم سیاست ها فارغ از دولت، وجود دارد. حتی مجلس ایران که در حال حاضر تحت کنترل اصول گراهای تند رو است نیز نمی تواند تاثیرات قابل توجهی بر سیاست خارجی از جمله بر روند مذاکرات وین بگذارد.
ادامه مطلب
حمیدرضا اکبرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: علی‌رغم مواضع تندی که جریان اصولگرا در طول سالیان اخیر نسبت به برجام داشته است اما در طول مناظرات شاهد مواضع متفاوتی از این جریان بودیم. فارغ از نگاه کاملاً مثبت جنابان همتی و مهر‌علی‌زاده نسبت به برجام که معمول بود چون از بدنه دولت مستقر بودند، رویکرد کاندیداهای پنجگانه اصول‌گرایان بسیار جالب توجه بود. آنچه سابقه اظهار‌نظر کاندیداهای پنجگانه در باب برجام بود، برداشت و ذهنیت منفی نسبت به این مساله بود که در هر کدام از آقایان دارای شدت و حدت متفاوتی بود. اما در طول مناظرات، جنابان رئیسی، قاضی‌زاده هاشمی، رضایی و حتی زاکانی تمایل به حفظ برجام نشان دادند و مواضع معتدلی را اتخاذ کردند. آقای جلیلی هم با توجه به سابقه مخالفت‌های شدیدی که داشتند اما برجام را سند طلبکاری ایران دانستند. این تغییر نگرش و یا حداقل ژست تغییر نگرش از سه منظر مردم، حکومت و جامعه بین‌المللی قابل تحلیل است.
ادامه مطلب
ابراهیم رئیسی، یک وفادار سرسخت به جمهوری اسلامی، احتمالا مذاکرات احیای توافق هسته ای در وین را ادامه خواهد داد، اما بعید است به تلاش های طرف های برجام برای محدود کردن برنامه های تسلیحاتی و ترغیب به تغییر رفتارهای منطقه ای ایران واکنش مثبتی نشان دهد. ری تکیه، کارشناس شورای روابط خارجی، در این باره توضیح می دهد.
ادامه مطلب
پروفسور سیدحسن امین در گفت وگو با دیپلماسی ضمن تاکید بر این نکته که صرفا منافع ملی است که تعیین می کند مذاکره ایران با آمریکا یا هر کشور دیگری تا چه اندازه اخلاقی، منطقی، توجیه پذیر، درست و یا به صرفه است، پیرامون احتمال بسته شدن فضای دیپلماتیک کشور در دولت رئیسی، ذیل طرح مجلس یازدهم بر این باور است که اگر بخواهیم در مذاکره را ببندیم، خبرنگاران خارجی را به کشور راه ندهیم و اجازه ندهیم که رسانه های داخل هم فعالیتی آزاد داشته باشند، ضمن اینکه چهره ایران را در جهان مخدوش می‌کند، با بستن فضای رسانه‌ای کشور، محدود کردن گردش آزاد اطلاعات و آزادی بیان برای خبرنگاران چالش حقوق بشری برای خود را دو چندان می‌کنیم، آن هم در شرایطی که در داخل کشور و بر اساس آنچه که از نتیجه عدم مشارکت مردم و آرای باطله در انتخابات ۲۸ خرداد بر می آید بیش از نیمی از مردم اعتمادی به رسانه های داخلی ندارند و منبع اصلی کسب اطلاعات را رسانه های خارجی می‌دانند.
ادامه مطلب
به رغم حملات رئیسی به روحانی به دلیل نشان دادن ضعف در مذاکرات بین المللی و اظهارات او مبنی بر نیاز به وارد شدن به صحنه بین المللی از موضع قدرت، او هم با این مساله ناگفته در میان مقامات ایران موافق است که اقتصاد ایران به شدت به احیا احتیاج دارد. ابراهیم رئیسی که در سال های گذشته به طور مکرر از برجام انتقاد کرده بود، در کارازهای انتخاباتی و پس از پیروزی تعهد خود به توافق هسته ای (به شرط بازگشت آمریکا به تعهداتش) را اعلام کرد.
ادامه مطلب
اگر رئیس جمهور جو بایدن انتظار رئیس جمهوری اصلاح طلبی را می کشید که به آسانی در برابر فشارهای اقتصادی تسلیم شده و از درخواست لغو تمام تحریم ها کوتاه می آمد، او این بار اشتباه کرده است، زیرا رئیسی وفادار به ولی فقیه است و هرگز از تصمیم آیت الله خامنه ای به اندازه سرانگشتی عقب نشینی نخواهد کرد.
ادامه مطلب
علی بیگدلی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این که قطعا آرای پایین رئیسی و نیز تحریم بودن او آثار مخربی بر کاهش توان چانه زنی دیپلماتیک دولتش خواهد گذاشت، پیرامون چالش های هشتمین رئیس جمهور در حوزه سیاست خارجی عنوان داشت که دولت سیزدهم و شخص سید ابراهیم رئیسی برای آنکه توان چانه‌زنی دیپلماتیک خود را به منظور احیای برجام و لغو تحریم ها قوی کند و اثر مخرب کاهش مشارکت مردمی و سبد رای پایین خود را به حاشیه ببرد باید از یک تیم مجرب، کارکشته، غیرشعاری، منعطف و هوشمند در امر دیپلماسی استفاده کند. این نکته از آن جهت اهمیت مضاعفی پیدا می کند که رئیس جمهور هشتم سر رشته ای هم از امر سیاست خارجی ندارد. پس به قول برخی اکنون لزوم تشکیل این تیم سیاست خارجی از اوجب واجبات برای دولت سیزدهم و شخص رئیسی خواهد بود. چرا که از یک سو، هم باید نقیصه کاهش مشارکت و سبد رای خود پایین خود را که بر توان چانه‌زنی دیپلماتیک دولتش آثار زیانبار خواهد داشت را به محاق ببرد و هم نقیصه عدم شناخت رئیسی با عالم سیاست خارجی را پر کند.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرنی بر این نکته تاکید دارد که کاهش مشارکت و میزان آرای پایین رئیسی در جمعه گذشته اثر مخربی بر توان چانه‌زنی دیپلماتیک تهران در آینده خواهد گذاشت. اگرچه لزوماً این مسئله به معنای انفعال دیپلماتیک ایران نخواهد بود. اما دولت رئیسی برای رفع این نقیصه، ضمن عمل به وعده هایش و ایجاد امید به منظور پر کردن گسل حاکمیت با نظام باید دیپلماسی فعال و در عین حال هوشمندی را با اولویت رفع تحریم‌ها و لغو سیاست فشار حداکثری هم در دستور کار قرار دهد تا در آینده نزدیک شاهد کمرنگ‌تر شدن چالش ها و بحران های کنونی در کشور شویم. چراکه قطعاً خود آقای رئیسی و جریان وابسته به آن بیش از هر فردی به این واقعیت آگاهند که پیوستگی و وابستگی جدی بین مشکلات داخلی به خصوص در حوزه اقتصادی و معیشتی با بحران های دیپلماتیک کنونی وجود دارد. از این رو بهبود وضعیت داخلی تا حد زیادی در گرو رفع چالش های دیپلماتیک کشور است.
ادامه مطلب
هنگامی که حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، با برنامه جامع اقدام مشترک موافقت کرد، آینده دولت خود، کشورش و خودش به عنوان یک رهبر سیاسی را روی این شرط بست که توافق هسته ای با ایالات متحده و اروپا به نتیجه می رسد. اکنون که ایران به سمت انتخابات ریاست جمهوری پیش می رود، به نظر می رسد روحانی شرط را باخته. مسئول این شکست هم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، است که کشور خود را از توافق خارج کرد. البته سران کشورهای اروپا که در رابطه با خرابکاری آمریکا در توافق کاری نکردند هم بی تقصیر نیستند.
ادامه مطلب
محسن جلیلوند در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این نکته تاکید دارد که اگر شرایط سیاسی همین گونه پیش رود ما حتی همان گشایش های حداقلی سال ۹۴ تا سال ۹۷ به دلیل حصول برجام را هم نخواهیم داشت. به هرحال توافق هسته‌ای، چه خوب و چه بد توانست در یک بازه محدود زمانی گشایش های حداقلی اقتصادی برای کشور ایجاد کند، اما به نظر می رسد در یک نگاه کلان ما در چهار سال پیش رو شرایط پیچیده و بغرنجی در حوزه سیاست خارجی تجربه خواهیم کرد. پیرو این نکته من معتقدم تابستان داغی پیش روی کشور در قبال دیپلماسی و برجام قرار دارد. با این وصف حتی اگر دولت سیزدهم متعلق به سید ابراهیم رئیسی باشد شرایط را به گونه‌ای پیش خواهد برد که اصطلاحاً نه سیخ بسوزد و نه کباب. یعنی رئیس جمهور هشتم، نه به سمت تقابل با جهان پیش خواهد رفت و برجام را از دستور کار خارج خواهد کرد و توافق هسته ای را کنار خواهد گذاشت و نه مانند دولت روحانی به مذاکره بسنده خواهد کرد.
ادامه مطلب
محمدصادق کوشکی در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که ارتباطی بین انتخابات ریاست جمهوری و فرسایشی شدن مذاکرات وین وجود ندارد، عنوان داشت که مذاکرات وین مطابق با نگاه دولت روحانی و درست برخلاف شروط رهبری فرسایشی شده است تا برجام جدید با حضور آمریکا و به منظور افزایش فشار بیشتر به دولت سیزدهم محقق شود.
ادامه مطلب
نتیجه آرمانی، یک خاورمیانه خالی از سلاح هسته ای است. دولت جو بایدن ظاهرا این را درک می کند و به همین دلیل است که قول داده است به دنبال یک توافق بلندتر و محکمتر در آینده باشد.
ادامه مطلب
صابر گل عنبری در یادداشتی می نویسد: واقعیت این است که مساله برجام به یک محک مهم داخلی در اسرائیل برای سنجش میزان توانمندی دولت در مقابله با چالش‌های خارجی تبدیل شده است. همین مهم در اظهارنظرهای اخیر بنت و نتانیاهو در اثنای رای اعتماد به کابینه در کنست نمود کامل داشت؛ کما این که اظهارات دیروز لاپید هم موید این مدعاست.
ادامه مطلب
از جمله مهم ترین مسائلی که دولت جدید نفتالی بنت در اسرائیل با آن روبرو خواهد شد، نحوه مدیریت هماهنگی سیاسی، نظامی و اطلاعاتی با دولت جو بایدن در ایالت متحده است چرا که این مساله بر نحوه رسیدگی به سایر چالش های سیاست خارجی، امنیت ملی و اقتصادی تاثیر می گذارد. در کانون گفتمان فعلی نیز مساله توافق هسته ای ایران قرار دارد که انتظار می رود به زودی احیا شود.
ادامه مطلب
ایجاد و حفظ یک برنامه تعامل مثبت بین اتحادیه اروپا و ایران امروز بیش از هر زمان دیگری ضروری است. با توجه به تنش های منطقه ای در خاورمیانه و پیامدهای بین المللی ناشی از خروج یکجانبه دولت ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، این تعامل چالش برانگیز شده، اما همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. مساله برای اتحادیه اروپا در کل و برای کشورهای عضو آن این است که منافع آنها در گرو حیات برجام و لزوم توسعه روابط با ایران در راستای یافتن راه حل های مترقی برای بسیاری از منازعات و تنش ها در خاورمیانه است. طرفداری از اقدامات اعتماد سازی، آغاز یک روند گفت و گوهای امنیتی و ارتقاء یک برنامه مثبت همکاری های منطقه ای، می تواند پیش نویس صفحه جدیدی در تعاملات اتحادیه اروپا با ایران باشد. بنیاد مطالعات مترقی اروپایی در همین راستا تجزیه و تحلیل جامعی از چالش ها در روابط ایران و اتحادیه اروپا و توصیه های مبتنی بر شواهد درباره چگونگی مقابله و غلبه بر این چالش ها ارائه داده است.
ادامه مطلب
شاید مقامات اتحادیه اروپا در سال های ترامپ این پیام ها را در مکالمات خصوصی با دیپلمات های آمریکایی منتقل کرده باشند، اما وزرا و رهبران امور خارجه اروپایی باید آماده باشند تا برای طرح پرونده خود به صحن علنی بروند. وزرای امور خارجه ای۳ پیشتر به نفع دیپلماسی در روزنامه های برجسته ایالات متحده مطلب می نوشتند. اما از زمان دولت ترامپ، غیر از امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، که در سخنرانی در کنگره پش از تصمیم ترامپ به ترک توافق هسته ای ایران به برجام اشاره کرد، مخاطبان آمریکایی هرگز استدلال های اروپایی و نگرانی های آن را درباره این مساله به درستی نشنیده اند. اروپایی ها اگر به دنبال افزایش نفوذ سیاسی خود هستند، باید گفت و گوها، مصاحبه با رسانه ها و جلسات توجیهی با اندیشکده ها در واشنگتن، موسسات دانشگاهی و گروه های ذینفع را در دستور کار خود قرار دهند. زمان زیادی برای نجات برجام باقی نمانده است و اروپایی ها باید از این فرصت اندک بهینه استفاده کنند.
ادامه مطلب
چنین برخوردی از چند جنبه مساله ساز است: ای۳ چارچوب هنجاری مستدلی برای اثبات نامشروع بودن برنامه موشک بالستیک ایران ندارد. در رابطه با برنامه هسته ای ایران، ای۳ پیش از برجام می توانست به ان.پی.تی اشاره و ایران را به نقض تعهدات بین المللی متهم کند؛ اما در رابطه با برنامه موشک های بالستیک ایران امکان مطرح کردن چنین اتهامی وجود ندارد. ادعای ای۳ مبنی بر اینکه آزمایش پرتاب موشکی و فضایی ایران مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ است، از نظر حقوقی چندان مستدل نیست. محدودیت های اعمال شده علیه ایران موقت است و ممنوعیت الزام آوری را شامل نمی شود و درخواست خویشتن داری است. به علاوه، نمی توان این مساله که ای۳ استانداردی دوگانه دارد را نادیده گرفت؛ خروج ایالات متحده از برجام در قیاس با برنامه موشکی ایران نقض مهم تری از قطعنامه ۲۲۳۱ است. یک مشکل دیگر در استفاده از استانداردهای «هسته ای» برای برنامه موشک بالستیک ایران نبود نمونه مشابه آژانس بین المللی انرژی اتمی است، یعنی یک نهاد سوم بی طرف که ایران عضو آن باشد و وظیفه نظارت بر انطباق را از طریق مکانیزم های راستی آزمایی داشته باشد.
ادامه مطلب
در اصل، نقطه شروع تعامل با ایران تسهیل تحریم ها مطابق وعده های مطرح شده در زمان امضای برجام است. تهدید تحریم های برون مرزی آمریکا در دولت ترامپ چنین اتفاقی را تقریبا غیرممکن کرد. اقداماتی که دولت های اروپایی انجام دادند، بی فایده بودند. اروپایی ها خود اذعان داشتند که اهمیت این اقدامات در تاثیر عملی آنها نیست و به عنوان یک بیانیه سیاسی در حمایت از توافق هسته ایست. اما حقیقت این است که به تصویر کشیدن اقدامات سیاسی به عنوان بیانیه های سیاسی، پذیرش ناتوانی است. اتحادیه اروپا باید برای بازپس گیری قدرت اقدام و تاثیرگذاری خود تلاش کند.
ادامه مطلب
شکست اتحادیه اروپا / ای ۳ در پایبندی به تعهدات برجامی پس از خروج ایالات متحده از توافق بود که نهایتا ایران را به عقب نشینی از تعهدات هسته ای واداشت. ناتوانی اروپا در عمل به تعهداتش سبب شد اجماع در داخل ایران برای ماندن در توافق کاهش یابد، جایگاه اروپا آسیب ببیند و در نتیجه، توانایی در شکل دادن به وقایع در ایران و منطقه را از دست بدهد. با این حال، هنوز امکان جبران خسارت وجود دارد.
ادامه مطلب
از ابتدای حصول برجام، برآورد اروپایی ها این بود که توافق هسته ای می تواند سنگ بنای یک گفت و گوی منطقه ای جامع تر با ایران، و بعدتر با سایر بازیگران اصلی در خاورمیانه باشد. اروپا سعی داشت با ارائه مشوق هایی به ایران به شکل تسهیل تحریم ها و توافق نامه های جدید تجاری، به تدریج در درک ایران از تهدیدها و در محاسبات منطقه ای این کشور تغییر ایجاد، و استراتژی مهار ایالات متحده را با استراتژی مبتنی بر تعامل کیفی و مشروط تسهیل شده از طریق روابط اقتصادی و سیاسی جایگزین کند.
ادامه مطلب
فریدون مجلسی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که قطعاً مسئله سیاست خارجی و دیپلماسی به قدری حیاتی است که باید جزو مسائل جدی کاندیداها و مناظرات انتخاباتی می بود، ولی به دلیل نگرانی نسبت به این قبیل مسائل سعی شده است که دیپلماسی، برجام، تحریم، FATF و مسائلی از این دست از دستور کار مناظرات حذف شود.
ادامه مطلب
یک رابطه ساختاری و عملی بین اتحادیه اروپا و ایران منوط به بقا و اجرای موفقیت آمیز برنامه جامع اقدام مشترک است. این توافق میان اتحادیه اروپا، ای ۳ (فرانسه، آلمان و بریتانیا)، چین، روسیه، ایالات متحده و ایران که در ژوئیه ۲۰۱۵ امضا شد، به عنوان یک توافق مهم در منع گسترش سلاح های هسته ای مورد استقبال قرار گرفت و یک نمونه موفق از دیپلماسی چند جانبه در حل یک بحران بین المللی از طریق مصالحه و گفت و گو قلمداد می شود. به ایران وعده داده شد در ازای پذیرش محدودیت های شدید در برنامه هسته ای خود، از تحریم های سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده رهایی می یابد. این توافق متعاقبا توسط شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۳۱ مورد تایید قرار گرفت و طبق قوانین بین المللی، به تعهدی الزام آور تبدیل شد.
ادامه مطلب
احمد زیدآبادی در یادداشتی می نویسد: در همین حال، میخائیل اولیانوف، نمایندۀ روسیه در مذاکرات وین نیز در پیامی توییتری نوشته است: "احیای برجام می‌تواند اثر مثبتی بر اوضاع خلیج فارس بگذارد و مسیر را برای گفت‌وگوهای مستقیم میان کشورهای این حوزه درباره امنیت منطقه با تکیه بر ابتکارهای موجود از جمله ابتکار روسیه برای امنیت جمعی باز کند."
ادامه مطلب
اروپایی ها به تدریج در صدد ساخت دیوار دفاعی خود در برابر قدرت تحریمی ایالات متحده برآمدند که البته نتیجه خاصی نداد و بیشتر ماهیت نمادین داشت. ابزار هدف خاص (اس.پی.وی) برای تسهیل معاملات مالی با ایران چندان کمکی به خنثی کردن تحریم معاملات دلاری نکرد و بیشتر، نمادی از به چالش کشیده شدن تحریم های آمریکا توسط متحدان در آن سوی اقیانوس اطلس ماند و تا اندازه ای، توانست ایران را به تلاش های اروپایی ها در محافظت از برجام دلگرم کند.
ادامه مطلب