اگر مذاکرات هسته ای شکست بخورد

نویسنده: عصام نعمان

دیپلماسی ایرانی: کسی نمی‌تواند قاطعانه بگوید که مذاکرات وین موفق می‌شود که آمریکا را به توافق هسته‌ای بازگرداند زیرا واشنگتن سه امتیاز از ایران می‌خواهد: ازسرگیری پایبندی به میزان تعیین شده برای غنی سازی در توافق هسته‌ای، تمدید مدت توافق و اعمال محدودیت درباره صنایع موشک‌های دور برد ایران.

ایران نه تنها با این شروط آمریکا مخالفت است و بر بازگشت بدون شرط آمریکا اصرار دارد بلکه اضافه کردن بندی در توافق را خواستار است که عدم امکان لغو توافق حتی با انتخاب رئیس جمهوری جدید را به عنوان شرط گذاشته است. و این می تواند به شکست مذاکرات بینجامد و پیامدهای دیگری را به دنبال داشته باشد.

چه بسا نخستین نتیجه شکست مذاکرات وین تشدید جنگ سرد کنونی میان آمریکا و متحدانش در منطقه‌ از یک سو و ایران و متحدانش از سوی دیگر باشد. در آمریکا کارشناسان امور راهبردی‌ای وجود دارند که باور دارند ایران قدرت بزرگی در زمینه‌های متعددی شده که به خاطر آنها حتی اگر نتواند به قدرت نظامی هسته‌ای دست یابد، شکست دادن این کشور سخت شده است و باید درباره از کار انداختن این توانمندی‌های ایران قبل از آنکه دیر شود، به صورت جدی فکر کرد.

طبیعی است که اسرائیل به ویژه پس از قدرت گرفتن احزاب راستگرای افراطی خواستار هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای ایران و توانمندی‌های راهبردی این کشور در تمام زمینه‌های مهم باشد. این گزینه تا کنون از سوی محافل دولت عمیق به ویژه کارشناسان اقتصادی مورد موافقت قرار نگرفته است. این کارشناسان باور دارند اولویت باید خیزش اقتصادی بعد از رکورد باشد و اخیرا برنامه‌ای در راستای توسعه به ارزش 3 هزار میلیارد دلار نیز به کنگره تقدیم کرده‌اند.

اما این خط سیاسی و اقتصادی در معرض شکست در انتخابات میان دوره‌ای قرار دارد. انتخاباتی که قرار است پاییز آینده برگزار شود و چنانچه حزب جمهوری خواه بتواند بر کنگره سیطره پیدا کند این اتفاق می‌افتد. به این ترتیب تندروهای جمهوری خواه در کنگره و دولت عمیق می‌توانند سیاستی خصمانه علیه ایران اتخاذ کنند.

حتی قبل از اینکه مذاکرات وین شروع شود دولت بایدن راهبرد جدیدی را برای موضع‌گیری سیاسی و نظامی در غرب آسیا اتخاذ کرد. برجسته ترین شاخص‌های این راهبرد جدید به شرح زیر است:

*خروج نیروهای آمریکایی به صورت تدریجی از پایگاه‌هایش در عراق قبل از پایان سال جاری و نیز از سوریه در پرتو نتایج مذاکرات وین.

*حمایت نظامی از اسرائیل با در اختیار گذاشتن تسلیحات و تجهیزات پیشرفته‌تر تا جانشین اصلی و قدرتمند این کشور در غرب آسیا و نماینده این کشور در رویارویی‌ها با قدرت های منطقه‌ای شود. قدرت هایی که منافع راهبردی آمریکا و متحدانش در منطقه را تهدید می‌کنند.

*رها کردن نظام‌های ضعیف و ناتوان حاکم در کشورهای غرب آسیا با حمایت نیروهای مخالف لیبرال، به‌ویژه تشکیلات جامعه مدنی و حمایت رسانه‌ای و مالی از آنها برای تضمین پیروزیشان در انتخابات به ویژه در عراق، لبنان، لیبی، سودان، تونس و مراکش. 

* سازماندهی حملات گسترده سیاسی و رسانه‌ای برای به تصویر کشاندن جریان‌های مقاومت در فلسطین، لبنان، عراق و سوریه به عنوان سازمان‌های تررویستی یا خدمتگذار ایران و تلاش برای دور کردن آنها از مشارکت در حکومت. به این ترتیب بعید است جریان‌های سیاسی در لبنان به توافقی سیاسی دست یابند که بتواند قبل از پایان مذاکرات وین و دستیابی به راه حلی متوازن تداوم داشته باشد.

*حمایت از کشورهای عربی‌ای که سیاست عادی سازی روابط با اسرائیل را اتخاذ کردند و تشویق دیگر کشورها برای اتخاذ رفتاری مشابه.

این شاخص‌های کلی سیاست آمریکا در آستانه مذاکرات وین است که برخی از آنها اجرایی شده و برخی دیگر همچنان در دست آماده سازی است؛ اما این سوال مطرح می‌شود که چگونه جریان‌های مقاومت به نقشه‌های آمریکا در صورت شکست یا موفقیت مذاکرات وین پاسخ خواهند داد.

منبع: القدس العربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11