معرفی کتاب
نوسازی در سیاست خارجی عربستان
تألیف سیدمحمدحسینی؛ سفیر سابق ایران در عربستان انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه، سال انتشار: بهار ۱۴۰۴
ادامه مطلبسیاست خارجی ایران
دیپلماسی در عصر تلاقی بحران‌ها:
خوانش همزمان گفت‌وگوهای پکن– واشنگتن و تماس ترامپ– نتانیاهو
سید محمدتقی آقایان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تماس ترامپ با نخست‌وزیر اسرائیل را نباید صرفاً در چارچوب حمایت بی‌قید از تل‌آویو تحلیل کرد. اگرچه واشینگتن همواره امنیت اسرائیل را «غیرقابل مذاکره» دانسته، اما در شرایط کنونی، هدف اصلی از چنین تماس‌هایی، مدیریت کنشگری مستقل تل‌آویو در قبال ایران است.
ادامه مطلب
آغاز دوره بازگشت مجدد مفروضات رئالیستی به عرصه سیاست جهانی
«رئالیسم هوشمند» برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
محمد محمودی‌کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: طی دو سال گذشته بسیاری از متخصصان و اندیشمندان روابط بین‌المللی هشدار داده‌اند که مفروضات رئالیسم به طور صریح در حال بازگشت به عرصه معادلات در سطح نظام بین‌المللی است؛ بازگشتی که نشانه‌ای از ناکارآمدی یا بی‌اعتمادی به ایده‌ها و ارزش‌های ایدئالیستی نهادگرایی نئولیبرال است که همچون گذشته قادر به کنترل آشوب و تعدیل ورودی‌های آشوب‌ساز به محیط نظم بین‌المللی نیست. در پایه این تحولات، نگارنده مفهومی تحت عنوان «رئالیسم هوشمند» را نه در قامت یک نظریه، بلکه در مقام یک راهنمای عمل برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده که سنتزی از رئالیسم، سازه‌انگاری و عناصر نئولیبرالیستی است و به‌دنبال یک رویکرد تعادلی است که در آن، دولت‌ها نه در دام بدبینی‌های قدرت‌محور و ساختار غیرمنعطف نظم بین‌المللی بیافتند و نه در دام خوش‌بینی‌های ایدئالیستی.
ادامه مطلب
بی‌زمانیِ مزمن
بیماری تحلیل سیاسی در ایران
عابد اکبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تحلیل‌گری که با تاریخ سر و کار دارد، می‌داند هیچ اکنونی تکرار کامل گذشته نیست. شباهت‌ها اغلب سطحی‌اند و تفاوت‌ها تعیین‌کننده. شرایط بین‌المللی، وزن نسبی بازیگران، صورت‌بندی‌های ژئوپلیتیکی و ظرفیت‌های داخلی، همگی در حال دگرگونی‌اند.
ادامه مطلب
؛ دو پیشران کنش سیاست خارجی منافع‌نگر
وفاق در مفاهیم و اجماع در راهبرد
محمد محمودی‌کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: سیاست خارجی ضد استکباری ایران از منظر ماهیت و کارکرد همواره در میان طیفی از موافقین و مخالفین محل اختلاف بوده است چنانچه برخی آن را هسته اصلی گفتمان سیاست خارجی ایران دانسته و آن را عامل اصلی صیانت از هویت جمهوری اسلامی و منافع ملی در نظم و نظام بین‌المللی معرفی کرده‌اند و در نقطه مقابل، عده‌ای نیز این اصل را عامل بازدارنده و هزینه‌زا در کنش سیاست خارجی کشور عنوان می‌کنند.
ادامه مطلب
مزیت نسبی ایران و تشیع، قدرت معنایی-معنوی است
سید جواد طباطبایی و مساله سیاست خارجی جمهوری اسلامی
نعمت اله مظفرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مراتب مختلف نیازمند آگاهی و بهره‌مندی فرا استراتژیک از دستگاه فکری طباطبایی است. بویژه اینکه سید، سیاست خارجی ایران را به یک مساله فلسفی-جامعه شناسانه تبدیل می کند که سابقه ندارد.
ادامه مطلب
ضرورت امروز، الزام فردا
صدای واحد ایران: اهمیت انتشار راهبرد امنیت ملی
نوید کمالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک بازیگر مهم و تأثیرگذار در منطقه غرب آسیا و در گام دوم انقلاب اسلامی که چشم‌اندازی بلندمدت برای پیشرفت و تعالی کشورمان ترسیم کرده، بیش از هر زمان دیگری به تدوین و اعلام یک سند عملیاتی و همگن‌ساز در راستای افزایش همگرایی ظرفیت‌های ملی در مسیر تامین منافع ملی نیازمند است.
ادامه مطلب
دو سناریو و احتمالاتی که در پی آن می‌توان تصور کرد
آینده مذاکرات، تلفیقی از بدبینی و خوش‌بینی
حسین حاجی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ترامپ درصدد برگرداندن قدرت آمریکا به اواخر جنگ جهانی دوم است، دوره ای که آمریکا قدرت بلامنازع و مطلق جهان بود. زیاده خواهی های ترامپ در خروج از پیمان های بین المللی، تنش با اروپا، باج خواهی از کشورهای کانادا، چین، روسیه، مکزیک و خاصتا جمهوری اسلامی ایران در راستای بازیابی هژمونی و سلطه جهانی است.
ادامه مطلب
فلسفه در دیپلماسی
نباید در سیاست خارجی «انتظار» داشت
علی مفتح در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: مقاله حاضر، تاکیدی است بر اینکه ذهنیت تحلیلی در عرصه سیاست خارجی چیزی شبیه به قدم زدن در جنگل است که در آن نمی توان صحبت از نظم یا اعتماد کرد. حال، تاکیدی که این نوشتار بر آن استوار است این است که چنین قدم زدنی نه مانند حرکت در روز روشن بلکه همچون قدم زدن در جنگلی تاریک است که هر گونه «غیر قابل انتظار» قابل انتظار است. ذهنیت یک اندیشمند سیاست خارجی یا یک دیپلمات باید به گونه ای باشد که انتظار هر گونه اتفاق پیش بینی و برای آن آمادگی (و در شرایط مطلوب، برنامه ریزی) وجود داشته باشد، چرا که نقطه ثقل حرکت فکری وی نداشتن هیچ گونه انتظار یا همان انتظار غیر قابل انتظار باید باشد.
ادامه مطلب
پرونده میدل ایست اینستیتیوت درباره بازگشت فشار حداکثری دولت جدید امریکا (بخش هفتم)
تهران مجبور به تجدید نظر می شود؟
در حال حاضر هیچ نشانه‌ای مبنی بر تصمیم تهران برای بازنگری در سیاست‌های منطقه‌ای‌اش، مشاهده نمی‌شود، و باید دید که آیا ایران تماس‌هایی برقرار خواهد کرد که نشان‌دهنده چنین اقداماتی در آینده باشد یا خیر.
ادامه مطلب
قمار موافقان و مخالفان ظریف با منافع بین‌المللی کشور
سیاست خارجی گروگان رقابت‌های داخلی
سید محمدصادق امامیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کشور عزیزمان به نوعی «سیاست‌زدایی از سیاست خارجی» و ظرفیت‌های بین‌المللی خود نیازمند است که امکان حیات فراسیاسی و ثبات چهره‌های بین‌المللی ایران را فراهم می‌کند. ضرورتی که می‌تواند در کنار فرایند تربیت، بازتولید و چهره‌سازی از ظرفیت‌های جدید، جبهه‌ای از بازیگران رسمی و غیردولتی بین‌المللی برای کشور بسازد که بتوانند اندکی از «ناترازی تصویر بین‌المللی» کشور را در طوفان هجمه‌های رسانه‌ای و کمپینی دشمنان این مرزوبوم محافظت کنند.
ادامه مطلب
پرونده میدل ایست اینستیتیوت درباره بازگشت فشار حداکثری دولت جدید امریکا (بخش ششم)
مشکلات نسبتا سخت ایران
ایران بیش از آن که از سیاست های خود نتیجه بگیرد متحمل هزینه شده است، برای همین به نظر می رسد که ایران با انتخاب‌های استراتژیک سخت، پس از تحمل زیان‌های بزرگ در سال گذشته، مواجه باشد.
ادامه مطلب
متفاوت بودن ایرانی‌ها با دیگران
درباره ایران اشتباه فکر نکنید
محمد علی شعبانی در پادکست ارزیابی پیرامون وضعیت ایران پس از عملیات هفت اکتبر در مصاحبه با سی اس آی اس می گوید: ایران وضعیتی متفاوت از دیگر کشورهای اسلامی دارد. ملی گرایی در ایران خیلی قوی است با این حال هنوز اسلام برای ایرانی ها اهمیت دارد هر چند ایرانی ها روشی متفاوت از دیگر مسلمین جهان را در پیش گرفته اند.
ادامه مطلب
شرایط بسیار مناسب
باید با دیپلماسی و یارگیری جلوی ترامپ ایستاد
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: فارغ از شگردهای متنوع دولت ترامپ برای تحقق شعار «اول آمریکا» و البته در عمل شعار «دوم اسرائیل!» آنچه برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت دارد؛ در درجه نخست آگاهی به اهداف و ترفندهای دولت آمریکاست و در گام بعد بهره برداری از شرایط و فرصت‌های منطقه ای و بین المللی که در اثر رویکردهای وی ایجاد شده و همچنان در حال شکل گیری است.
ادامه مطلب
ایران کشور ناترازی‌ها شده است
ناترازی سیاست خارجی تهران
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: آنچه ناترازی انرژی در بخش‌های برق، گاز، بنزین، آب و ... در ایران نامیده شده، علاوه بر افزایش نارضایتی شهروندان ایرانی، خسارات کلان به اقتصاد و همچنین پرستیژ ایران به عنوان یک منبع بزرگ انرژی را موجب شده، تنها بخشی از ناهنجاری ناترازی در ایران است.
ادامه مطلب
باید به توافق همه‌جانبه فکر کرد
آموزه‌هایی از تجربه ژاپن برای ایران
مسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از عمده‌ترین عواملی که به تسلیم ژاپن منجر شد، عدم درک عمیق و صحیح این کشور از وضعیت جنگ و شکست‌های متوالی همپیمانانش، یعنی آلمان نازی و ایتالیا بود. هنگامی که نیروهای متفقین در جبهه‌های مختلف اروپا موفق به شکست نیروهای محور شدند، ژاپن به عنوان یکی از همپیمانان اصلی محور، باید درک می‌کرد که شرایط جنگ به طور گسترده‌ای تغییر کرده است. با این حال، عدم شناخت و ارزیابی درست از وضعیت جهانی و تحولات میدانی باعث شد که ژاپن به جنگ ادامه دهد و فرصت را برای مذاکره و صلح از دست بدهد.
ادامه مطلب
توصیه راهبردی امام علی به سیاستگذاری خارجی
ضرورت انعطاف نهایی در دولت چهاردهم
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: انعطاف در گفتار بزرگان ملی و مذهبی ایران به‌ویژه ادیبان و اندیشمندان بزرگ دارای اهمیت و جایگاه ویژه است که بازگویی و تفسیر آنها در چارچوب تقویت سیاستگذاری خارجی ایران اهمیت دارد. اما یکی مهم‌ترین توصیه‌های انعطاف پذیری را می‌توان این فرمایش حضرت امام علی (ع) دانست که می‌فرمایند: "وَجَدتُ المُسالَمَةَ مالَم یَکُنْ وَهنٌ لِلإسلامِ أنجَعَ مِنَ القِتالِ" یعنی: من صلح را تا آنگاه که مایه وهن اسلام نباشد، کارسازتر از جنگ یافته‌ام. این فرمایش امام علی (ع) پیرامون صلح که نتیجه انعطاف در سیاست خارجی است، بهترین توصیه کاربردی برای سیاستگذاران کنونی ایران به‌ویژه دولت چهاردهم است که البته از سوی دکتر پزشکیان مورد تأکید و از سوی رقیبان سیاسی مورد انتقاد شدید قرار گرفته، در محورهای زیر قابل بررسی است:
ادامه مطلب
ظرافت دیپلماسی توازن بخش جمهوری اسلامی ایران
امضای معاهده با روسیه از این بابت باارزش است
سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سفر آقای رئیس جمهور به تاجیکستان و روسیه و عقد قراردادهای راهبردی با آنان و همزمان گفت‌وگوی مسئولین دیپلماسی با کشورهای اروپائی در ژنو در دستور کار است و طبعا مجموعه اینها در راستای وزین کردن قدرت دیپلماسی در برابر آمریکای دوران ترامپ انجام می شود که منطق رفتاری خود را داراست.
ادامه مطلب
گروهی بی تاثیر که جذابیت ندارد
گروه بی‌خاصیت دی ۸
علی موسوی خلخالی در یادداشتی می نویسد: گروه هشت مانند سازمان اکو یک سازمان بی رنگ و بوست که طی تاریخ حدودا ۲۸ ساله تاسیس آن کوچکترین تاثیری بر هیچ روندی نداشته است. نه تاثیرگذاری اقتصادی دارد، نه تاثیرگذاری سیاسی و نه ساختاری که بتواند مبنای بسیاری از فعالیت های دیگر باشد. برای همین به یک گروهی تبدیل شده است که هر دو سال یک بار سران آن دور هم جمع می شوند تا گفت وگویی داشته باشند و گپی بزنند.
ادامه مطلب
تهران باید سریعا جعبه ایده‌هایش را بگشاید
لزوم عبور از بلاتکلیفی در سیاست خارجی
جلال خوشچهره در یادداشتی می نویسد: اگر به راستی تهران نمی‌خواهد خود را گرفتار در ورطه‌ای کند که مخالفانش برای آن تدارک دیده‌اند، لازم است به سرعت جعبه ایده‌هایش را بگشاید و گزینه مطلوب را در دستور کار فوری قرار دهد. غیر از این ممکن نیست که تنها به واکنش‌هایی بسنده کرد که حتی توقف در وضع موجود را هم بتوان محقق کرد. سرعت تحولات و کنش‌های مهندسی شده در برابر تهران، فرصت‌ها را یکی پس از دیگری خواهد گرفت اگر به راستی انتخاب‌های روشن در اختیار نباشد.
ادامه مطلب
با توجه به تحولات سوریه
کنشگری ایران و واقعیت های پیش رو
سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای ذینفوذ و نزدیک کشور سوریه در سال های گذشته بوده و طبعا با شرایط پیش آمده نظاره گر تحولاتی است که در این حوزه در حال رخ دادن است.
ادامه مطلب
روایت تصویر وارونه از کشورمان
تصویر ایران در ذهن بیگانگان
غلامرضا مصدق در یادداشتی می نویسد: شدت شوکه شدن تعداد زیادی از خارجیان در مواجهه اولین برخورد با ایران به حدی است که در بازگشت به کشورشان خود را مکلف می دانند با معرفی ایران واقعی به پاک کردن این تصویر منفی کمک کنند.
ادامه مطلب
با توجه به شوک جدید در سوریه
رویکرد تصمیم گیران و مجریان کشور به تحولات منطقه شفاف باشد
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تحولات سریع و پرسرعت و البته طبق برنامه پیش رفت؛ در کمتر از دو هفته شهرهای مختلف سوریه به اشغال گروههای تروریستی مخالف بشار اسد درآمد و سپس با اشغال دمشق، حکومت ۵۰ ساله وی نیز خاتمه یافت. برای ناظران و تحلیلگران مسائل خاورمیانه که در یک سال گذشته حوادث و تحولات شگفت انگیز و غیر قابل تصور بسیاری را دیده اند، ناکامی عجیب اسد در حفظ حاکمیت خود بر شهرهای مختلف سوریه و در نهایت فرار او به روسیه و جشن پیروزی مخالفان در پایتخت یک شوک جدید بود.
ادامه مطلب
سیاست تهران باید چگونه باشد؟
لزوم عملگرایی ایران در بحران سوریه
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاست خارجی ایران در تئوری باید «حمایت از تمامیت ارضی سوریه» و در عمل «عدم مداخله در بحران سوریه» با نگاهی درازمدت به منافع و مصالح کشور باشد.
ادامه مطلب
سیاست منطقه ای ایران:
صیانت از دستاوردها و ترمیم چالش ها
سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: حادثه حلب که بلافاصله پس از برقراری آتش بس در لبنان اتفاق افتاد، نشان داد که بازیگران و کشورهای اثرگذار منطقه هر کدام برنامه ها و سناریوهای خود را پیش می برند و منتظر فرصتی هستند که حرکت کنند و مواضع جدیدی برای خود به دست آورند.
ادامه مطلب
در کنگره حزب ندای ایرانیان؛
صادق خرازی: بدون هموار شدن مسیر سیاست خارجی محال است اقتصاد و توسعه به نتیجه خوبی برسد
مؤسس حزب ندای ایرانیان با تصریح بر اینکه اقتصاد ایران می‌تواند ظرف یک سال بهبود یابد، افزود: بدون هموار شدن مسیر سیاست خارجی محال است که اقتصاد و توسعه به نتیجه برسد. آن روزی که طراحی‌های ملل متحد برای این بود که اقتصاد ملت‌ها و سیاست ملت‌ها با هم پیوند داشته باشند، برای امروز بود. اگر ما بتوانیم در موضوعات منطقه‌ای و بین المللی و موضوعات دوجانبه قدرتمند عمل کنیم، مطمئن باشید می‌توانیم گلیم نخ نمای فرش عشرت خانه را از درون این بحران‌ها بیرون بکشیم.
ادامه مطلب
برای گذار از وضعیت بحران
نه سازش نه تسلیم، مذاکره مستقیم
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اکنون که ایران با موجی سهمگین از چالش‌ها و بحران‌های روزافزون در منطقه و جهان روبه‌رو شده، اصرار بر انگاره‌های آرمانی در سیاستگذاری خارجی بسیار خطرآفرین است. دوری از شعارزدگی و آرمان‌گرایی سیاستگذاری خارجی ایران در قالب شعارهایی مانند: "نه سازش – نه تسلیم" را می‌توان روزنه‌ای برای گذار از وضعیت بحران ژئوپلیتیک کنونی ایران در منطقه قلمداد کرد.
ادامه مطلب
قدرتی که قابل نادیده گرفتن نیست
ایران، کشور استثنائی منطقه
علی موسوی خلخالی می نویسد: مروری به تاریخ روابط بین الملل ایران طی حدود ۱۲۰ سال اخیر نشان می دهد که موقعیت ایران و امکانات خدادای آن سبب شده است تا ایران همواره از اهمیتی بالا برای کشورهای قدرتمند جهان برخوردار باشد.
ادامه مطلب
نکاتی چند از مواردی که در اتخاذ راهبرد کشور در قبال تهدیدات فرارو نقش دارند
عناصر اقتدار ایران در مقابل تهدیدات
سید احمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تنها در سایه گذر موفق از شرایط موجود است که کشورهای منطقه و جهان با دید مثبت و واقع بینانه ای به ایران نگریسته و دریچه های تعامل و همکاری مبتنی بر منافع همگانی گشوده خواهد شد.
ادامه مطلب
Hedging که در نظر گرفته نشده است
بنیادی‌ترین نقصانِ سیاستِ خارجی ایران
محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: اگر دانشجویی در یکی از دانشگاه‌های مهمِ دولتی، لیسانس در مهندسی یا علوم انسانی بگیرد، یک سطح از توانایی، فرصت و Hedging را به دست آورده است. اگر در رزومۀ خود بنویسد: تسلط به زبان‌های انگلیسی و چینی، سطح Hedging افزایش پیدا می‌کند. اگر در سه کنفرانس مهم بین المللی، مقاله ارائه کند، Hedging چند برابر می‌شود.
ادامه مطلب