قطر

نگاهی به تغییر سیاست خارجی قاهره

مصر در تلاش برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر رژیم صهیونیستی جدید

عبدالامیر نبوی در گفتگویی اظهار داشت: عامل اصلی برای بازتعریف راهبردی مصر در منطقه «مواجهه با توسعه‌طلبی رژیم اسرائیل» است. این استاد دانشگاه با مرور کلی تحولات، تأکید می‌کند: «شتاب و عمق تغییرات ژئوپلیتیک در غرب آسیا به خصوص پس از تجاوزات مکرر رژیم اسرائیل به سوریه، لبنان و …، و همچنین حمله به ایران و قطر، دیگر دولت‌ها را واداشته تا با تنوع‌بخشیدن به مشارکت‌ها و گسترش روابط اقتصادی و دیپلماتیک، عملا لنگرگاه‌های امیدبخش و اطمینان‌بخش جدیدی را برای خود، با هدف مدیریت بحران‌ها جستجو کنند».

ادامه مطلب

امیدی که بیش از این می‌رفت

بازنگری در امنیت راهبردی کشورهای منطقه

محمدعلی مهتدی در یادداشتی می‌نویسد: کسی انتظار ندارد که به اسرائیل اعلان جنگ بدهند ولی دست کم می توانند از ارسال کمک های غذائی به اسرائیل خودداری کنند. یا به ملت های خود اجازه تظاهرات بدهند.

ادامه مطلب

همکاری نظامی بحرین و پاکستان پس از توافق ریاض و اسلام‌آباد

تنها قدرت اتمی جهان اسلام در برابر تنها قدرت اتمی خاورمیانه

هدف اصلی کشورهای عربی از تقویت روابط دفاعی با پاکستان، ایجاد نوعی بازدارندگی در برابر اسرائیل است. اسرائیل به عنوان تنها قدرت هسته‌ای در خاورمیانه، پس از هفتم اکتبر سیاست‌های تهاجمی‌تری را در منطقه در پیش گرفته و این مساله نگرانی بسیاری از کشورهای عربی را برانگیخته است. از سوی دیگر، پاکستان به عنوان قدرت اتمی جهان اسلام، می‌تواند به عنوان وزنه‌ای مهم در معادلات بازدارندگی منطقه‌ای ایفای نقش کند و این همان نقطه‌ای است که همکاری‌های اخیر را معنادار می‌سازد.

ادامه مطلب

واکنش‌های تند اما بی‌عملی که مردود شدند

آزمون سخت نظم بین‌الملل بعد از تجاوز اسرائیل به قطر

سیروس حاجی زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در جهانی که شورای امنیت حتی نام متجاوز را به زبان نمی‌آورد، در منطقه‌ای که اجلاس‌های سران به‌جای اقدام، به انشاء‌خوانی شباهت یافته‌اند، و در شرایطی که ابزارهای فشار اقتصادی، سیاسی و نظامی بیکار مانده‌اند، اسرائیل دلیلی برای توقف تجاوزات خود نمی‌بیند. 

ادامه مطلب

تهدیدها کشورها را به هم می‌رساند؟

ناتوی اسلامی؛ رؤیایی در ژئوپلیتیک خاورمیانه

عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در نگاه نخست، شرط اساسی برای شکل‌گیری هر اتحاد نظامی، وجود تعریف واحد از تهدید مشترک است. در جهان اسلام اما هیچ اجماع روشنی در این زمینه وجود ندارد. هر بازیگر بر اساس موقعیت جغرافیایی، تاریخچه منازعات و اولویت‌های امنیتی خود، برداشت متفاوتی از تهدیدات دارد.

ادامه مطلب

بعد از حمله اسرائیل به قطر

ناتوی عربی تشکیل خواهد شد؟

ایده ایجاد نیروی مشترک عربی یا ناتوی عربی پس از حمله رژیم صهیونیستی به دوحه و عدم وجود عامل بازدارنده در برابر حملات این رژیم بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و این بار بیش از گذشته ضرورت آن احساس می‌شود.

ادامه مطلب

با ترورهای پرهزینه در منطقه

تکرار قمار نتانیاهو

تلاش نافرجام موساد برای ترور خالد مشعل در امان و حمله آشکار اسرائیل به دوحه شباهت‌های زیادی دارند؛ هر دو تصمیم شخصی نتانیاهو برای ضربه به رهبری حماس بودند، اما پیامدهای دیپلماتیک و منطقه‌ای سنگینی بر جای گذاشتند.

ادامه مطلب

ادعاهای رسانه‌ای درباره میانجیگری برخی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در مذاکرات هسته‌ای

‌میانجیگری در روند میانجی‌ناپذیر‌

در میانه بن‌بست دیپلماتیک و تداوم فشارهای غرب علیه ایران و در شرایطی که کمتر از دو هفته تا بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران باقی مانده، بار دیگر بحث میانجیگری کشورهای ثالث در پرونده هسته‌ای ایران به صدر اخبار باز گشته است.

ادامه مطلب

حمله ۹ سپتامبر اسرائیل به قطر و چشم‌انداز خاورمیانه

نقض خطوط قرمز

سید محمد شفیعی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: اسرائیل با این حمله عملاً مرزهای سنتی درگیری با گروه‌های مقاومت فلسطینی را شکست و نشان داد که اکنون می‌تواند حتی در قلب کشورهای عربی با ثروت  فراوان و دارای روابط نزدیک با آمریکا، دست به عملیات نظامی بزند.

ادامه مطلب

۱۰ پیامدی که قابل پیش‌بینی است

شوک امنیتی حمله اسرائیل به قطر؛ ریشه ها و پیامدها

سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: بی عملی شورای همکاری خلیج فارس در قبال این تجاوز آشکار؛ تایید ضمنی این تجاوز توسط ترامپ و حمایت لفظی انگلستان و فرانسه از قطر؛ کلیت واکنش ها در برابر اسرائیل بود. حمله اسرائیل اگرچه به زعم خود حمله به مقر رهبران حماس بود اما زنگ خطرِ امنیت کشورهای خلیج فارس را به صدا درآورد.

ادامه مطلب

دایره شجاعت کشورهای و دستان بسته

نشست دوحه؛ اظهار قدرت یا اعمال قدرت؟

جلال خوش چهره در یادداشتی می نویسد: دولت‌های عرب خاورمیانه و خاصه حوزه جنوبی خلیج فارس لازم است از خود بپرسند که اگر قرار نیست واشنگتن به رغم حضور گسترده نظامی در منطقه در بزنگاه‌های امنیتی نخواهد آنان را یاری کند، پس فایده اتحاد با آن چیست؟ مشکل اما شعاع دایره شجاعت دولت‌های عربی و کشورهای اسلامی است.

ادامه مطلب

امریکا و اسرائیل خودزنی کرده‌اند؟

پیامدهای حمله اسرائیل به دوحه

با این حمله همکاری نظامی شورای همکاری خلیج فارس با ایالات متحده می‌تواند آسیب ببیند. فیلم مخفی این حمله همچنین نشان دهنده وسعت عملیات مخفی اسرائیل در قطر است و سوالاتی را در مورد سایر فعالیت‌های اطلاعاتی که ممکن است در آنجا انجام دهد، مطرح می‌کند. در واقع، پیامدهای این حادثه بر افکار عمومی خلیج فارس را نمی‌توان نادیده گرفت.

ادامه مطلب

از تاثیرات منطقه‌ای تا کنش‌های فرامنطقه‌ای

پیامدهای احتمالی حمله اسراییل به نشست حماس در قطر

روح الله سوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: آنچه می توان مورد اشاره قرار داد این است که همکاری هم‌زمان با بازیگران متعدد که بعضا دارای تضاد منافع جدی نیز با یکدیگر هستند اگرچه تا کنون برخی منافع از جمله نوعی پرستیژ دیپلماتیک برای قطر به همراه داشته اما ظاهرا تحولات منطقه پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بازی روی طناب را برای کشوری همچون قطر، تا حدود زیادی سخت کرده است. 

ادامه مطلب

پاسخ کشورهای عربی مهم است

ورود به مرحله خطرناک بعد از حمله اسرائیل به قطر

قطر میزبان دومین پایگاه نظامی بزرگ آمریکا در منطقه است و یک متحد رسمی غیر ناتو است. این سابقه قابل توجه است و نشان‌دهنده یک پله جدید در نردبان تشدید تنش است. پاسخ کشورهای عربی خلیج فارس می‌تواند نظم منطقه‌ای را برای سال‌های آینده تعریف یا بازتعریف کند.

ادامه مطلب

حمله اسرائیل به خاک قطر، آینده‌ای مبهم برای آتش‌بس در غزه و معادلات پیش روی خاورمیانه

تل‌آویو و بازی با آتش

حمله عصر سه شنبه اسرائیل به دوحه و هدف قرار دادن محل اقامت مقامات ارشد حماس، نه تنها فضای سیاسی منطقه را ملتهب کرده بلکه سرنوشت مذاکرات آتش‌بس در غزه را در ابهامی کم‌سابقه فرو برده است. قطر، که در سال‌های اخیر به عنوان یکی از مهم‌ترین میانجی‌های بحران غزه ایفای نقش کرده، پس از این اقدام بی‌سابقه تل‌آویو تصمیم گرفت میانجیگری خود را تعلیق کند؛ تصمیمی که می‌تواند آینده هرگونه توافق احتمالی میان حماس و اسرائیل را به تأخیر بیندازد یا حتی به بن‌بست بکشاند. این در حالی است که تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ خبر رسمی درباره شهادت مقامات ارشد حماس منتشر نشده و منابع نزدیک به این جنبش تأکید دارند که رهبران سیاسی آن از حمله جان سالم به در برده‌اند.

ادامه مطلب

از الانبار تا قطر

خروج آمریکا؛ گامی تاکتیکی یا تغییر راهبردی؟

اعلام آغاز روند خروج بخشی از نیروهای آمریکایی از پایگاه عین‌الاسد در استان الانبار و نیز کاهش حضور نظامی در پایگاه العدید قطر، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه نقش ایالات متحده در معادلات امنیتی عراق و منطقه کرده است. پایگاه عین‌الاسد از سال ۲۰۰۳ تاکنون به‌جز وقفه کوتاه پس از خروج ۲۰۱۱ یکی از مراکز کلیدی حضور واشنگتن در عراق بوده و تعطیلی قریب‌الوقوع آن می‌تواند موازنه‌های سیاسی و امنیتی کشور را تحت تأثیر قرار دهد. از نگاه گروه‌های مقاومت عراقی، این خروج «واقعی» تلقی نمی‌شود، چراکه به معنای کنار گذاشتن نفوذ ایالات متحده نیست.

ادامه مطلب

ماهیت همکاری‌ای که در حال تکامل است

پاکستان شریک امنیتی - نظامی تاریخی کشورهای عربی خلیج فارس

همکاری دفاعی پاکستان با پادشاهی‌های خلیج فارس ممکن است به گونه‌ای به نظر برسد که در آن یک قدرت متوسط بزرگتر با ارتشی توسعه‌یافته و حرفه‌ای تصمیم می‌گیرد از شرکای خود حمایت کند و به ایجاد ظرفیت نظامی آنها کمک کند. با این حال، رزمایش‌های مشترک برگزار شده بین کشورهای خلیج فارس و پاکستان برای پاکستان نیز مفید است. در واقع، این رزمایش‌ها به نیروهای مسلح پاکستان امکان می‌دهد تا در معرض سیستم‌ها و پلتفرم‌های تسلیحاتی پیشرفته تولید غرب قرار گیرند که اسلام‌آباد ممکن است از زمان سرد شدن روابطش با ایالات متحده در سال‌های اخیر، دسترسی به آنها را از دست داده باشد.

ادامه مطلب

تبعات تعیین اخوان‌المسلمین به‌عنوان سازمان تروریستی توسط ترامپ

بحران پیش رو

تصمیم دولت دونالد ترامپ برای امضای لایحه‌ای دوحزبی در کنگره که اخوان‌المسلمین را به‌عنوان سازمان تروریستی معرفی می‌کند، نقطه عطفی در سیاست خارجی ایالات متحده در قبال اسلام سیاسی است. این اقدام، که با حمایت سناتور تد کروز و قانون‌گذاران هر دو حزب در مجلس نمایندگان پیش می‌رود، نه‌تنها به دنبال تغییر معادلات منطقه‌ای است، بلکه تبعات گسترده‌ای بر روابط دیپلماتیک آمریکا، به‌ویژه با ترکیه، خواهد داشت. 

ادامه مطلب

پایتخت‌ها در حال تجدید نظر در توافق ابراهیم هستند

افزایش ترس کشورهای عربی از اسرائیل بعد از جنگ ۱۲ روزه

نگرانی اصلی کشورهای خلیج فارس این است که «دکترین سلاح بلند» اسرائیل – حمله پیشگیرانه به دشمنان در چندین عرصه – دیگر صرفاً دفاعی تلقی نمی‌شود، بلکه به عنوان راهبردی با هدف تجزیه منطقه‌ای در نظر گرفته می‌شود. در ایران، این به معنای حمله نه تنها به زیرساخت‌های نظامی، بلکه به زندان‌ها و پایگاه‌های شبه‌نظامی و همچنین تلاش برای ایجاد ناآرامی در مناطق اقلیت‌نشین مانند خوزستان، بلوچستان و مناطق کردنشین بوده است. الگوی مشابهی در سوریه نیز پدیدار شده، جایی که اسرائیل عملیات در مناطق با اکثریت دروزی را تحت عنوان حفاظت از اقلیت‌ها توجیه کرده است. رهبران خلیج فارس نگرانند که اگر این دکترین عادی شود، در نهایت می‌تواند در مورد سایر کشورهای شکننده – حتی عراق یا خود عربستان سعودی – نیز اعمال شود.

ادامه مطلب

میانجی‌گری‌ها ادامه دارد

بی‌اعتمادی ایران به امریکا برای از سرگیری مذاکرات

عباس عراقچی، وزیر أمور خارجه ایران، به سی‌بی‌اس گفته که تهران تا زمانی که آمریکا تضمین ندهد در میانه مذاکرات حمله نظامی انجام نخواهد داد، وارد گفت‌وگوهای رسمی نمی‌شود.

ادامه مطلب

واکاوی معادلات منطقه پس از جنگ ۱۲روزه در گفت‌وگو با محمد ایرانی

زلزله سیاسی در انتظار مذاکرات هسته‌ای؟

محمد ایرانی می گوید: بدون شک، جمهوری اسلامی ایران در میانه مذاکرات با آمریکا، مورد تجاوز ظالمانه و جنایتکارانه صهیونیست‌ها قرار گرفت که منجر به شهادت تعدادی از فرماندهان، دانشمندان و هم‌میهنانمان شد. با وجود این تجربه تلخ، اکنون فضایی برای ایران شکل گرفته تا در مذاکرات پیش‌رو با رویکرد مطالبه‌گری، استمرار گفت‌وگوها را دنبال کند و از اهرم مذاکره، دیپلماسی و گفت‌وگو بهره ببرد. روند تحولات میدانی تا حد زیادی به موفقیت مذاکرات، دستور کار آن و جدیت طرفین برای دستیابی به توافق و مدیریت بحران بستگی دارد. من معتقدم در شرایط کنونی، تمام تلاش و تمرکز مسئولان، به‌ویژه دستگاه سیاست خارجی، باید معطوف به جلوگیری از جنگ دوباره و تجاوز مجدد صهیونیست‌ها باشد. تأکید می‌کنم که تلاش حداکثری باید در همین راستا باشد تا از جنگ دوباره اجتناب شود.

ادامه مطلب

چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح، دیپلماسی یک اصل است

میزان موفقیت در مذاکرات دست خود ایران است

سیدمحمد صدر می گوید: مقوله دیپلماسی یکی از مهم‌ترین روش‌هایی است که هر کشوری برای تنظیم روابط در منطقه و محیط بین‌الملل و هم برای مرتفع کردن خطرات و تهدیدها و کانون‌های بحران از آن استفاده می‌کند. دیپلماسی هم متناسب با شرایط مکانی و زمانی قطعاً تغییرات خود را خواهد داشت تا بسته به اقتضائات، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه را برای حصول منافع و امنیت ملی تعریف کند. لذا چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح، دیپلماسی یک اصل است و همواره و در هر شرایطی دیپلماسی باید به شکل جدی، مستمر و پویا فعال باشد.

ادامه مطلب

بن سلمان در واشنگتن، بن فرحان در مسکو

ستون نظم جدید منطقه‌ای و تغییر پاردایم کشورهای عربی

جنگ ۱۲ روزه تحمیلی علیه ایران، که با حملات هوایی مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران همراه بود، علاوه بر تغییر ریل مذرکات هسته‌ای، عملا معادلات ژئوپلیتیکی خاورمیانه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، عربستان سعودی به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی منطقه، با اتخاذ رویکردی چندوجهی، تلاش دارد تا ضمن حفظ ثبات منطقه‌ای، نقش خود را در مدیریت تنش‌ها و بازتعریف نظم منطقه‌ای تقویت کند.

ادامه مطلب

امور در دست ترکیه و قطر است

ایران در تکاپوی بازیابی نقش خود در سوریه پس از اسد

ایران اعلام کرده است که هنوز عجله‌ای برای بازسازی روابط کامل دیپلماتیک با سوریه ندارد.

ادامه مطلب

دیپلماسی فعال ایران در آستانه مذاکرات هسته‌ای و سفر ترامپ به منطقه

یک سفر و چند هدف

سفر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی و قطر که امروز شنبه و پیش از دور چهارم احتمالی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا و در آستانه سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه انجام می‌شود، نشانه‌ای از تحرک دیپلماتیک تهران برای مدیریت تحولات منطقه‌ای و پیشبرد منافع ملی است. این سفر که با دیدار با مقامات ارشد ریاض و حضور در اجلاس گفت‌وگوی ایران و جهان عرب در دوحه همراه شده، بی‌شک اهدافی چندوجهی را دنبال می‌کند. منابع العربی‌الجدید گزارش داده‌اند عراقچی در ریاض درباره تحولات فلسطین، جنگ غزه، لبنان، یمن و سوریه با مقامات سعودی گفت‌وگو خواهد کرد و آنها را در جریان مذاکرات تهران-واشنگتن قرار خواهد داد. اما حضور مسئول سیاست خارجی ایران در ریاض و دوحه با سه هدف مشخص صورت می‌گیرد؛ مدیریت تحولات منطقه‌ای با بهره‌گیری از ظرفیت کشورهای عربی، پیشبرد مذاکرات هسته‌ای با استفاده از پتانسیل منطقه‌ای و هشدار درباره موضوعات حساس مانند جعل نام خلیج‌ فارس و ادعای مخرب درباره جزایر سه‌گانه ایرانی.

ادامه مطلب

دکترین دوحه؛ بازیگری هوشمند در میدان قدرت

تحولی که نقطه عطفی در دیپلماسی قطر شد

عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: محاصره سال ۲۰۱۷ نه‌تنها باعث عقب‌نشینی قطر نشد، بلکه نقطه عطفی در تحول دکترین امنیت ملی و سیاست خارجی این کشور بود؛ دکترینِ بازیگری کوچک با دست‌های بزرگ که قواعد بازی را با نرمی و قدرت بازنویسی کرد.

ادامه مطلب

بررسی تلفیقی روابط

مناسبات متفاوت ایران با قطر و عمان

عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: قطر و عمان هر دو از کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند، اما سیاست‌های خارجی آنها نسبت به ایران، چه در زمینه‌های دیپلماتیک، اقتصادی و چه در مسائل امنیتی، با دقت و محتاطانه طراحی شده است. این مقاله به بررسی روابط ایران با این دو کشور می‌پردازد و تفاوت‌های سیاست خارجی آنها در قبال تهران را تحلیل می‌کند.

ادامه مطلب

بیم و امیدهایی که وجود دارد

پیام های سفر ترامپ به عربستان

به گفته یکی از مقامات آمریکایی، این سفر بخشی از تلاش‌های اولیه دولت برای تقویت روابط با متحدان کلیدی در خاورمیانه و پیشبرد اهداف اقتصادی و امنیتی ایالات متحده است. انتظار می‌رود که تمرکز این سفر بر گسترش همکاری‌های تجاری، به‌ویژه در حوزه انرژی و تسلیحات، و همچنین هماهنگی در مسائل منطقه‌ای مانند مقابله با نفوذ ایران باشد.

ادامه مطلب

عقلانیت استراتژیک در خلیج فارس؛ چرا اعراب از جنگ ایران و آمریکا فاصله می‌گیرند؟

سکوت فعال در خلیج فارس؛ امنیت در سایه بی‌طرفی

کشورهای عربی منطقه به‌درستی درک کرده‌اند که هزینه‌های ورود به تنش میان ایران و آمریکا، فراتر از ظرفیت تحمل ملی و منطقه‌ای آنان است و در این میان، عقلانیت راهبردی حکم می‌کند که به جای تنش‌آفرینی، نقش تسهیل‌گر و میانجی‌گر در مسیر ثبات ایفا کنند—نقشی که آینده‌ای امن‌تر و باثبات‌تر را برای کل منطقه رقم خواهد زد.

ادامه مطلب

کمک به تامین برق

قطر گاز سوریه را از طریق اردن تامین می‌کند

رستم ضیائی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: وزیر برق سوریه، عمر شقروق، روز پنجشنبه اعلام کرد که قطر از طریق تأمین دو میلیون متر مکعب گاز طبیعی روزانه از طریق اردن، به حمایت از بخش انرژی در سوریه خواهد پرداخت.

ادامه مطلب