چرخشی در خاورمیانه اما بدون اسرائیل جدید
پیش از حملات حماس در ۷ اکتبر، عربستان سعودی به ایجاد روابط قویتر با اسرائیلیها علاقهمند بود. اکنون، پس از گذشت یک سال از جنگ در غزه، این کشور به دشمن قدیمی خود، ایران، نزدیکتر میشود.
ادامه مطلبپیش از حملات حماس در ۷ اکتبر، عربستان سعودی به ایجاد روابط قویتر با اسرائیلیها علاقهمند بود. اکنون، پس از گذشت یک سال از جنگ در غزه، این کشور به دشمن قدیمی خود، ایران، نزدیکتر میشود.
ادامه مطلباعلام ازسرگیری فروش سلاح تهاجمی به عربستان از سوی رئیس جمهور امریکا دلالتهای مهمی در عرصه سیاسی و حقوق بشری دارد، اما با توجه به جنگ غزه و نزدیکشدن به پایان دوره بایدن، بعید به نظر میرسد که این دولت بتواند در قبال پیوستن ریاض به توافقات ابراهیم به بنسلمان تضمینهای امنیتی بدهد.
ادامه مطلبدنیس راس می نویسد: برخی ممکن است اعتراض کنند که چنین برنامههایی بسیار پیچیده هستند و بهترین چیزی که میتوان به آن امید داشت، توافقی برای آزادی گروگانهاست که به پایان جنگ منجر شود. ممکن است حق با آنها باشد اما اگر واشنگتن به دنبال هدفی بلندپروازانهتر نرود، به زودی منطقه به وضعیت پیش از ۷ اکتبر بازخواهد گشت و تنها طرفهایی که از این نتیجه بهرهمند خواهند شد، ایران و نیروهای نیابتی آن هستند.
ادامه مطلبایران به کنار، اسرائیل، هم در واقع و هم نمادین، در غزه گیر افتاده است. بدون یک راه حل سیاسی برای غزه، اسرائیل "گروگان" ایستارِ کنونی منطقه ای و بین المللی اش خواهد ماند.
ادامه مطلبدولت امریکا در حال تلاش برای دستیابی به یک توافق بلندمدت است که بر اساس آن، رژیم صهیونیستی را تحت فشار قرار خواهد داد تا در ازای عادیسازی روابط با عربستان، تشکیل کشور فلسطین را بپذیرد.
ادامه مطلبواشنگتن عمیقا نگران و بیشتر از همیشه مصمم به یافتن راهی برای پایان فشارهای تشدیدی در شامات است. برای رفع این نگرانی ها پیشنهادهای مهمی به عربستان سعودی داده است اما در نهایت کلید توافق نهایی در دست اسرائیل است.
ادامه مطلبپیشتر روابط امریکا با شورای همکاری طی سال های گذشته با بحران های پیاپی در زمینه اعتماد میان یکدیگر همچون کاهش نظامیانش در منطقه، روابط با ایران و عقب نشینی آشفته وهرج ومرج گونه از افغانستان در سال ۲۰۲۱ روبرو شده بود، این در حالی است که تضادهای مبهمی همچنان در خصوص تجاوز کنونی اسرائیل در این روابط وجود دارد.
ادامه مطلباسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حالی که بسیاری از دولتمردان جهان اسلام به دنبال عادی سازی روابط با اسرائیل و پیوستن به موج صلح اعراب و اسرائیل بودند، رهبر ایران در دیدار با مهمانان کنفرانس وحدت در ۱۱ مهر ۱۴۰۲ به صراحت از شکست و پایان رژیم اسرائیل سخن گفتهاند. سخنان رهبر ایران که تنها چهار روز قبل از حمله شگفتانگیز و بیسابقه محور مقاومت به اسرائیل بیان شده، نشان میدهد که این سخنان یک توصیه عینی یا وعده صادق به کشورهای اسلامی بوده است.
ادامه مطلببن سلمان این اواخر از خود چهره انعطافپذیرتری نشان داده و بر سازش به جای درگیری تاکید گذاشته است. سعودیها روابط خود را با قطر از سر گرفته و با ایران هم عادی سازی کردهاند، ضمن آنکه به آتش بسی با حوثیها هم دست یافته اند. اما هیچکس نمیتواند با اطمینان ادعا کند که این تغییر رویکرد، پایدار بماند و این ریسک وجود دارد که تضمین امنیتی ایالات متحده ممکن است محمدبن سلمان را به همان رویکرد پیشین بازگرداند. دولت بایدن در تلاش برای تحقق صلح بین اسرائیل و عربستان سعودی باید بسیار دقیق و محتاط عمل کند. در غیر اینصورت، ممکن است در این فرآیند به دام افتد.
ادامه مطلباسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاستگذاری خارجی ازجمله بخشهای سیاستگذاری عمومی است که دست نامرئی در آن مورد استفاده قرار گرفته و دارای اثربخشی است. سیاستگذاری خارجی، میدانی است که ذینفعان گوناگون آن دارای منافع و منابع متفاوت هستند که برقراری موازنه در اهداف و سیاستها را بسیار سخت نشان میدهد، اما همان دست نامرئی سیاستگذاری است که با مدیریت منافع و منابع بازیگران، تعادل را برقرار و منافع جمعی را بر منافع فردی پیروز میسازد.
ادامه مطلببه رغم سخنان ولیعهد سعودی که ظاهرا در چارچوب سوق دادن طرف اسرائیلی و آمریکایی به دادن امتیازات بیشتر به عربستان مطرح شده، به نظر می رسد روند عادی سازی روابط بین ریاض و تل آویو به علت معادلات پیچیده سیاسی و ژئوپلتیک که حاکم بر این پرونده است، روندی طولانی و پیچیده خواهد بود.
ادامه مطلبمحمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تنها تهدید متوجه جمهوری اسلامی ایران توسعه پیمان ابراهیم و عادی سازی روابط عربستان و سایر کشورهای عربی و اسلامی با رژیم اسرائیل نیست؛ عربستان جدید موقعیت پرستیژی و راهبردی ایران را نیز مورد تهدید قرار داده است و چنانکه تمهیدات جدی برای هماوردی و مهار آن اندیشیده نشود، کشورمان در آینده ای نه چندان دور جایگاه و اهمیت کلیدی و در نتیجه قدرت چانه زنی خود در منطقه را از دست خواهد داد و به بازیگری منفعل و تماشاگر تحولات تبدیل می شود.
ادامه مطلببه نظر می رسد که سعودی ها، به عادی سازی با اسرائیل علاقمند باشند اما همان گونه که یک دیپلمات سعودی گفت، آنها به عنوان رهبران جهان عرب، باید مسئله فلسطین را جدی بگیرند. خرد عرفی می گوید که عادی سازی کامل، چه در چارچوب پیمان های ابراهیم یا خارج از آن، تا زمانی که ملک سلمان زنده است، محتمل نباشد چرا که وی به آرمان فلسطینی ها پایبند است.
ادامه مطلبتماس هایی میان هر دو طرف برقرار است و هیئت هایی از دو طرف با یکدیگر دیدار می کنند، اما فکر نمی کنم عربستان بخواهد آبروی خودش را ببرد و خودش را در برابر اعتراضات مردمی و رسمی در جهان اسلام به دلیل به رسمیت شناختن اسرائیل بی آبرو کند.
ادامه مطلبروابط عربستان سعودی و آمریکا، مهم تر و پیچیده تر از آن است که در پرونده عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی خلاصه شود. با این حال نتانیاهو هر بار که با مشکلی سیاسی یا امنیتی مواجه می شود، مسئله عادی سازی روابط با عربستان را پیش می کشد. در واقع عادی سازی روابط با عربستان، برگه ای است که نتانیاهو برای کمرنگ کردن اختلافات سیاسی و امنیتی داخلی و خارجی به کار می گیرد.
ادامه مطلببا توجه به تنش در روابط آمریکا و اسرائیل به خصوص از زمان مطرح شدن اصلاحات قضایی در اسرائیل و کاهش نفوذ آمریکا در عربستان، می توان گفت هدف اصلی دولت جو بایدن از تلاش برای احیای روند صلح بین عربستان و اسرائیل، تقویت جایگاه داخلی بایدن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ است که احتمالا دونالد ترامپ بار دیگر در آن نامزد خواهد شد. نتانیاهو نیز دقیقا برای تقویت موضع خود در داخل اسرائیل از صلح با عربستان سخن می گوید.
ادامه مطلباعظم ملایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بر این اساس یکی از سؤالات مهمی که در مقطع کنونی مطرح می شود این است که «آیا عربستان در آینده نزدیک روابط خود با اسرائیل را عادی سازی می کند و به پیمان ابراهیم می پیوندد؟» از آنجا که در عرصه مطالعات فناوری تأکید میشود که هوش مصنوعی از قابلیت پیش بینی حوادث و رویدادها برخوردار است، این سؤال را از دو چت بات پر کاربرد این روزها، یعنی چت جی پی تی (متعلق به شرکت Open AI) و چت بات هوش مصنوعی گوگل یعنی Google Bard پرسیدم و البته برای آگاهی و آشنایی خوانندگان محترم با نحوه پاسخگویی این چت باتها، جواب آنها را بدون ویرایش و تغییر در متن می آورم.
ادامه مطلبفرشاد عادل در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با بررسی دقیق اقدامات کشورهای منطقه میتوان به این نتیجه رسید که صف بندی جدیدی در منطقه در حال شکل گیری است و کشورهای منطقه تلاش دارند با ایجاد چسبندگی اقتصادی به واسطه کریدورهای توسعهای غرب آسیا را آمادهی تبدیل شدن به یک همکار استراتژیک برای برنامههای بلند پروازانه چین کنند. برنامه هایی که طی دهه های آینده گره خوردگی اقتصادی در سرتاسر پهنه ی به هم پیوستهی آفرو اوراسیا را سبب خواهد شد و با ابتکار اقتصادی پهنه و راه و نیز سازمان های بین المللی نظیر شانگهای و بریکس پشتیبانی میشود. اما در این میان ایران بازیگری است که میتواند پررنگ ترین نقش را در این برنامه ها ایفا کند و به همین سبب تلاش برای مهار ایران امری است که مورد اجماع قدرت های منطقه قرار دارد.
ادامه مطلبروشن است که روابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس – آمریکا در حال گذر از بحران و کاهش اعتماد میان دو طرف است مگر اینکه واشنگتن متقاعد شود که شدیدا به اصلاح روند روابط و تجدیدنظر در رویکرد خود و روابطش نیاز دارد تا به متحدان نگران خود اطمینان دهد.
ادامه مطلبدیپلماسی عربی و منطقه ای و بین المللی که از مسکو و پکن تا ریاض و ابوظبی و الجزیره فعال است، بر تثبیت آرامش تمرکز کرده است که جایگاه حکومت های استبدادی و حکومت نظامیان را در کشورهای عربی حفظ می کند.
ادامه مطلبتلاش برای برقراری روابط دیپلماتیک میان عربستان سعودی با اسرائیل که با تلاش های امریکا در جریان است، می تواند مقوم مالی و سیاسی راه حل رو به مرگِ دو کشوری باشد.
ادامه مطلباستفان والت می نویسد: بایدن و بلینکن با تلاش برای عادی سازی میان این دو، تنها به آپاراتاید اسرائیل کمک کرده و فضا را برای ادامه اش آماده می کنند. سعودی ها هرگز مخالفت جدی ای با سر برآوردن واقعیت تک کشوری نخواهند کرد اما عادی سازی با اسرائیل به این معنی است که انقیاد همیشگی فلسطینی ها را پذیرفته اند.
ادامه مطلببه گزارش رسانه های آمریکا، دولت بایدن در نظر دارد که عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی را در شش تا هفت ماه آینده در مسیر درست قرار دهد. جو بایدن در نظر دارد در ماه نوامبر سال آینده بار دیگر به عنوان رئیس جمهوری آمریکا انتخاب شود و به همین علت امیدوار است که بتواند تا آن زمان به دستاوردهای بزرگی مانند برقراری روابط دیپلماتیک میان اسرائیل و عربستان سعودی دست یابد. اما با این حال مشکلات در این راستا همچنان به قوت خود باقی است.
ادامه مطلبعادی سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل که اولویت دولت جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکاست، در راس دیدار آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا از ریاض از ششم تا هشتم ژوئن بود. امریکاییها تا پایان سال به خود فرصت میدهند تا این موضوع را که اولویت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر دولت تندروی اسرائیلی نیز هست، پیش ببرند. پادشاهی سعودی که در برابر افزایش همکاری نظامی با واشنگتن و حمایت از برنامه هستهای غیرنظامی خود مذاکره میکند، نشانههایی از گشایش را نشان میدهد.
ادامه مطلبانتظار میرود عربستان سعودی در ماه آینده موافقت خود با پروازهای مستقیم برای مسلمانان اسرائیل به شهر مقدس مکه برای زیارت حج را، که از اواخر ژوئن آغاز می شود، اعلام کند.
ادامه مطلببن سلمان گفته است که با بایدن راه نخواهد آمد. او پیشنهاد سفر او به عربستان را رد کرد و با کاهش تولید نفت اوپک پلاس برای کاهش نرخ آن به دلیل نیاز جهانی به نفت ارزان از جمله نیاز امریکا و اروپا بعد از جنگ پوتین علیه اوکراین به آن، مخالفت کرد. او به تماس های تلفنی بایدن از واشنگتن جواب نمی دهد.
ادامه مطلباعظم ملایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: می توان گفت در حالیکه تحولات منطقه نوید شکل گیری یک سیستم امنیت درون منطقه ای و ارتقای جایگاه ایران در این نظم جدید را می دهند، دولت آمریکا که پیش از این اعلام کرده بود دیگر تمایلی برای مداخله در مسائل منطقه غرب آسیا ندارد، حال به تکاپو افتاده تا بار دیگر در فرایند شکل گیری سیستم امنیتی جدید اثرگذار باشد.
ادامه مطلبشاید عربستانی ها به سمت امضای "توافقات ابراهیم" با اسرائیل مثل کشورهای همسایه شان در خلیج فارس، بحرین و امارات متحده عربی، نروند. اما آنچه اکنون شاهدیم این است که عربستانی ها با اسرائیلی ها گفت وگو دارند و با آنها همکاری می کنند، همچنین بعضی از آنها از جمله بعضی یهودی ها از عربستان دیدن کرده اند.
ادامه مطلبیک مقام ارشد پیشین اسراییلی: "یا باید دور میز (گفت وگو) حضور داشته باشید یا شما را به عنوان "غذای اصلی" روی میز می گذارند. حد وسطی هم وجود ندارد."
ادامه مطلببه رغم تنش ها بین عربستان و آمریکا، اگر محمد بن سلمان تصمیم بگیرد که نمایشی دراماتیک از پیوستن به توافق ابراهیم به اجرا بگذارد، وضعیت برای آمریکا برد-برد خواهد بود. سه دلیل کلیدی وجود دارد که چنین سیاستی از سوی ولیعهد سعودی می تواند از سوی آمریکا مورد توجه و استقبال قرار بگیرد.
ادامه مطلب