آینده روابط امریکا و کشورهای شورای همکاری

دیپلماسی ایرانی: تجاوز اسرائیل به غزه آزمون جدیدی برای روابط میان کشورهای شورای همکاری و امریکاست که این امر سؤالاتی را درباره نگاه امریکا به نظام منطقه‌ای که مبتنی بر روابط اقتصادی به جای حل اختلافات سیاسی و شکاف های تاریخی است، مطرح کرده است.

به گزارش الخلیج آنلاین، کشورهای عضو شورای همکاری تا کنون توانسته اند از طریق راهبردهای مختلف و تا حدودی همزمان، از بحران ناشی از تجاوز اسرائیل به غزه به ویژه در سایه سیاست امریکا در خلال این جنگ عبور و از منافع خود با ایالات متحده حمایت کنند.

علی رغم همسویی در مواضع دولت های گذشته امریکا با ابتکار عربی ارائه شده از سوی عربستان سعودی در سال 2002 که با اجماع عربی همراه شد، جانبداری امریکا از اشغالگران اسرائیلی روابط میان دو طرف را وارد آزمونی دشوار کرد.

پیشتر روابط امریکا با شورای همکاری طی سال های گذشته با بحران های پیاپی در زمینه اعتماد میان یکدیگر همچون کاهش نظامیانش در منطقه، روابط با ایران و عقب نشینی آشفته وهرج ومرج گونه از افغانستان در سال 2021 روبرو شده بود، این در حالی است که تضادهای مبهمی همچنان در خصوص تجاوز کنونی اسرائیل در این روابط وجود دارد.

آزمون و سرخوردگی

تجاوز اسرائیل به غزه آزمون جدیدی برای روابط میان کشورهای شورای همکاری و امریکاست که این امر سئوالاتی را درباره نگاه امریکا به نظام منطقه‌ای مطرح کرده که مبتنی بر روابط اقتصادی به جای حل اختلافات سیاسی و شکاف های تاریخی است.

ایالات متحده همواره از عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل دفاع کرده است به طوری که امارات و بحرین در سال 2020 اقدام به برقراری روابط رسمی با اشغالگران بر اساس توافقات ابراهام کردند که واشنگتن در خصوص آن میانجیگری کرد و پس از آن مغرب و سودان هم به عادی سازی روابط اقدام کردند.

در حالی که واشنگتن امیدوار بود که عربستان سعودی بزرگترین کشور شورای همکاری، کشور بعدی باشد که روابط خود را با اسرائیل عادی می کند، اما در پی جنگ علیه غزه و اختلاف در مواضع میان عربستان سعودی و ایالات متحده دچار سرخوردگی شد.

عربستان سعودی در موضعی روشن خواستار آتش بس فراگیر در غزه شده است، این کشور جنگ را یک «تحول خطرناک و فاجعه انسانی» توصیف کرد و به تلاش هایی در سطح بین المللی برای توقف تجاوز و نیز راه اندازی پل امدادرسانی به غزه و کپین جمع آوری کمک های مردمی مبادرت ورزید.

کریستین ساینس مانیتور امریکا اشاره کرده که کشورهای شورای همکاری به سبب ناتوانی دولت امریکا یا عدم تمایل آن در استفاده از نفوذش بر اسرائیل برای توقف جنگ دچار سرخوردگی شده اند، این در حالی است که نگرانی ها از تنش هایی که منطقه دریای سرخ و عراق و لبنان شاهد آن هستند و احتمال گسترش دامنه نزاع و جنگ وجود دارد.

ائتلاف ها و اهتمام ورزی امریکا

کشورهای شورای همکاری به شکل مستمر از طریق تشکیل ائتلاف دیپلماتیک برای توقف جنگ غزه بر واشنگتن فشار وارد می کنند، به طوری که امارات متحده عربی چندین قطعنامه به شورای امنیت ارائه کرد، اما واشنگتن آنها را وتو کرد که این رویکرد سبب شد تا امریکا بر اساس موضعگیری شورای همکاری به عنوان «مسئول ادامه جنگ» قلمداد شود.

در سایه موضعگیری حمایتی و جانبدارانه امریکا از اسرائیل، کشورهای شورای همکاری با کشورهای اسلامی و عربی متحد شده و تلاش های دیپلماتیک خود را حول محور سه «نه» شامل : نه به کوچ اجباری فلسطینیان از نوار غزه، نه به حضور نیروهای عربی در غزه و نه به ازسرگیری اشغال نوار غزه از سوی اسرائیل، هماهنگ کردند.

این در حالی است که امریکا به شکل گسترده بر نزدیک شدن به عربستان سعودی پس از بحران هایی که دو کشور با آن روبرو شدند، تمرکز کرده است. واشنگتن روابط گسترده ای با دوحه دارد که به مقصد دیپلمات های امریکا و کشورهای مختلف به سبب نقش برجسته در دستیابی به آتش بس و مبادله اسیران و تلاش مستمر آن برای توقف جنگ و عقد قرارداد مبادله دوم اسیران تبدیل شده است.

نقش امریکا در منطقه تنها منجر به وخیم تر شدن اوضاع و افزایش خشم و عصبانیت در کشورهای شورای همکاری شده است به طوری که درخواست ها در کویت و عمان برای اخراج سفیر امریکا افزایش یافته است، همانطور که بحرین، سفیر خود را در نوامبر گذشته از اسرائیل فرا خواند و خروج سفیر اشغالگران از منامه را هم اعلام کرد.

سلطان نشین عمان به درخواست مستقیم امریکا، میانجیگری با انصارالله در یمن را برای توقف حملاتشان به کشتی های خارجی که به سمت اسرائیل در دریای سرخ حرکت می کنند، برعهده دارد.

چالش های پیچیده

علی رغم اهتمام امریکا به منطقه در سایه تحولات، کشورهای شورای همکاری همچنان در راستای پایه ریزی ائتلاف های مختلف به ویژه با چین و روسیه و کشورهای دیگر تلاش می کنند که این مسئله با توجه به سفرها و توافقات نظامی، قابل توجه بوده است، همانطور که در جریان سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ریاض در اوایل دسامبر گذشته رخ داد.

بر عکس در آن سو شاهد سفرهای پیاپی مقامات امریکا شامل آنتونی بلینکن وزیر خارجه، لوید آستین وزیر دفاع، ویلیام برنز رئیس سازمان اطلاعات مرکزی(سیا) و بریت مک گورک مسئول امور خاورمیانه کاخ سفید به پایتختهای عربی و کشورهای شورای همکاری از هفتم اکتبر تا اوایل ژانویه برای بررسی توقف جنگ غزه بوده ایم.

«عبد العزیز العنجری» بنیانگذار و رئیس اجرایی مرکز مطالعات و بررسی های ریکونسنس معتقد است که ایالات متحده امریکا باید در موضع خود در قبال مسئله فلسطین تجدید نظر کند.

وی افزود روابط ایالات متحده و کشورهای شورای همکاری با چالش های پیچیده و روزافزون روبرو بوده و تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که مهمترین این چالش ها، در اهتمام بیشتر واشنگتن به منافع خاص خود و آنچه امنیت ملی خود می خواند، نمایان شده حتی اگر این اهتمام به سیاست هایی منجر شود که با محکومیت در سطح ملت های عربی روبرو شود.

العنجری ابراز عقیده کرد کشورهایی که پایگاه های نظامی امریکا در آنها قرار دارد از جمله کشورهای شورای همکاری در مرحله آتی بیشترین ضرر احتمالی را متحمل خواهند شد و با خطر حمله گروه هایی روبرو هستند که قادر به مهار خشم آنها در برابر رفتارهای امریکا نیستند که این امر ممکن است منجر به افزایش تنش های امنیتی در منطقه شود.

وی خاطر نشان می کند که از بین رفتن هیمنه امریکا و تغییر در موازنه ژئوپلتیک جهانی منجر به کاهش قدرت امریکا برای تکیه بر هیمنه خود به عنوان یک ابرقدرت شده و از قدرت آن برای سلطه بر تصمیمات منطقه می کاهد که این امر امریکا را وادار می کند تا بر منافع خاص خود که آن را امنیت ملی می نامد، بیشتر متمرکز شود.

وی در این چارچوب افزود که بیست سال پیش، با کشورهایی که با وجود مشکلات، باثبات یا تقریبا باثبات بودند، روبرو بودیم که اوضاعشان کاملا متفاوت از حالا بود، اما اکنون به نظر می رسد که اوضاع جهان رو به تزلزل است و فقط کشورهای شورای همکاری به عنوان دژهای ثبات نسبی در برابر این چالش ها باقی مانده اند که این امر سئوالاتی را درباره ادامه این وضع مطرح می کند.

وی افزود دیگر جهان عرب در مفهوم سنتی وجود ندارد، بلکه امروز با جهانی روبرو هستیم که دربرگیرنده عرب هایی هستند که از اضطراب رنج می برند و برای اصلاح در حالی مبارزه می کنند که بهبود قابل ملاحظه ای در وضعیت معیشتی خود احساس نمی کنند.

العنجری تاکید می کند که این وضعیت، سبب احساس نگرانی و ترس درباره آینده منطقه و نقش آن در سیاست جهانی می شود و به طور کلی ممکن است این تحولات ژئوپلتیک و دموکراتیک به شکل گسترده بر روابط کشورهای منطقه و ایالات متحده به ویژه با کشورهای شورای همکاری و به طور کلی بر نظم جهانی تاثیر بگذارد.