محمدرضا شریفی می نویسد: در جغرافیای پرتلاطم خاورمیانه، جایی که هر موج تنش ژئوپلیتیک میتواند به درگیری مستقیم یا نیابتی قدرتها بینجامد، نقش میانجیگران گاهی تعیینکننده میشود. عربستان سعودی، یکی از بازیگران کلیدی منطقه، در ماههای اخیر تلاش کرده نقش خود را بهمثابه کنشگری فعال در کاستن از اصطکاک میان ایران و ایالات متحده بازتعریف کند.
ادامه مطلب
احمد کاظمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: با توجه به حضور کشورهای مختلف در رزمایش مشترک ضد تروریسم سهند ۲۰۲۵ می توان آن را یک رزمایش بزرگ بین المللی خواند که این موضوع، اهمیت آن را دوچندان می کند به دلیل آنکه پس از انقلاب اسلامی ایران برای اولین بار است که رزمایشی در این سطح بین المللی در ایران برگزار میشود.
ادامه مطلب
تحولات چند روز اخیر، از سفر هاکان فیدان (وزیر خارجه ترکیه) و سعود بنمحمد الساطی (معاون وزیر خارجه عربستان) به تهران تا سفر ناگهانی تام باراک (سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه در امور سوریه و مشاور امور خاورمیانه ترامپ) به بغداد، نشان میدهد منطقه وارد مرحلهای شده است که باید آن را «نقطه چرخش در هندسه قدرت» توصیف کرد؛ مرحلهای که به باور روایتهای «الحدث»، «العربی الجدید»، «الاخبار» و «المیادین»، بیش از آنکه به خطوط سنتی تنش تهران–واشنگتن مربوط باشد، به شکلگیری صفبندیهای تازهای در مثلث بغداد، دمشق و بیروت بازمیگردد.
ادامه مطلب
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی فهرستوار ۱۷ نکته از سفر محمد بن سلمان به امریکا و توافقات او با امریکاییها را برشمرده است.
ادامه مطلب
سفر روز یکشنبه «سعود بن محمد الساطی» معاون وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران، نقطه آغاز موجی از تحلیلها و گمانهزنیها درباره احتمال آغاز نقشآفرینی ریاض در مدیریت تنش ایران و آمریکا شد؛ گمانههایی که درست پس از رسانهای شدن نامه مسعود پزشکیان به محمد بن سلمان و سفر اخیر ولیعهد به کاخ سفید شدت گرفت. این سفر در حالی انجام شد که فضای سیاسی و رسانهای ایران همچنان تحت تأثیر روایتهای متفاوت درباره محتوای نامهای بود که رئیسجمهور ایران برای ولیعهد سعودی فرستاده است.
ادامه مطلب
بهرام امیر احمدیان در یاددداشتی می نویسد: ماهیت سوداگرانه رئیس جمهوری آمریکا زمانی که پای منافع اقتصادی پیش می آید، از بن سلمان به عنوان یک شاهزاده استقبال به عمل می آورد تا بتواند به وعده ای که عربستان برای سرمایه گذاری در آمریکا داده است، دست یابد و آن را عملی سازد.
ادامه مطلب
احمد رشیدی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: واشینگتن با به کارگیری همزمان دیپلماسی جبر علیه تهران و دیپلماسی جذب نسبت به ریاض، در حال اجرای راهبردی دوسویه برای تثبیت هژمونی خود در خاورمیانه است.
ادامه مطلب
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: از منظر استراژیست های امریکایی پس از ۷ اکتبر و به خصوص پس از جنگ ۱۲ روزه موازنه قدرت در خاورمیانه به سود اسرائیل تغییر یافته اما مدل مطلوب امریکا در خاورمیانه ساختاری از قدرت متوازن شده میان ترکیه، عربستان و اسرائیل است. در این مثلث اسرائیل نقش قاعده مثلث را ایفا می کند یعنی در ابعاد امنیتی و نظامی نسبت به عربستان و ترکیه برتری دارد اما این برتری نباید به هژمونی تبدیل شود.
ادامه مطلب
فرهاد قادری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: ین دیدار نه تنها بر تحولات منطقهای سایه افکند، بلکه نشان داد که قواعد بازی در عرصه سیاست خارجی آمریکا، به ویژه در قبال شرکای سنتی، در حال تغییر بنیادین است.
ادامه مطلب
روابط آمریکا و عربستان به شتابی واقعی نیاز دارد، نه صرفاً مجموعهای از معاملات تجاری و ادامه گفتوگوها درباره عادیسازی روابط با اسرائیل.
ادامه مطلب
رئیس جمهور امریکا در استقبالی باشکوه از ولیعهد سعودی در واشنگتن توافقنامهای دفاعی شامل جنگندههای پیشرفته و تبرئه سیاسی از قتل جمال خاشقچی را پیشکش کرد تا در مقابل، وعدههایی مبهم درباره سرمایهگذاری دریافت کند؛ معاملهای نامتوازن که کارشناسان آن را حراج اهرمهای فشار آمریکا و فناوریهای حساس نظامی بدون تضمین امنیتی واقعی یا عادیسازی روابط با اسراییل میدانند.
ادامه مطلب
کامران کرمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: محمد بن سلمان در شرایطی با دستورکار اصلی امضای یک پیمان دفاعی غیرحزبی، خرید جنگندههای نسل پنجم و بازآرایی روابط چند دههای ریاض و واشینگتن در بستر شکافهای چندقطبی با منطق اقتصاد سیاسی بینالمللی راهی کاخ سفید شده که مولفه امنیت نقش کلیدی برای پروژه چشم انداز ۲۰۳۰ این کشور بازی میکند. در این چیدمان؛ بن سلمان دو هدف اصلی اقتصادی و امنیتی با تاثیر و تاثر ژئوپلتیک را دنبال میکند.
ادامه مطلب
واشینگتن اینستیتیوت در گزارشی با بهره گرفتن از نظرات شش کارشناس برجسته حوزه خاورمیانه سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به ایالات متحده را بررسی کرده است.
ادامه مطلب
رسانههای آمریکایی در زمان اعلام خبر سفر محمد بنسلمان به ایالات متحده برای دیدار با دونالد ترامپ، او را حاکم دوفاکتوی عربستان نامیدند. عبارتی که نشان میدهد آنها بهخوبی میدانند در ریاض تمام تصمیمات در سایه بلندپروازیهای محمد بنسلمان گرفته میشود و سلمان بنعزیز ۸۹ساله عملا از دایره تصمیمگیری کنار گذاشته شده است.
ادامه مطلب
یک دهه قبل، بنسلمان جوان و ماجراجو به عنوان ولیعهد عربستان سعودی، به همراه بنزاید، حاکم میانسال امارات، قطر را محاصره و بایکوت کرده و در جنگ با یمن شریک یکدیگر شدند. در آن زمان تصور اینکه ابوظبی و ریاض یک دهه بعد از شرکای استراتژیک به رقبای جدی منطقهای تبدیل شوند دشوار بود.
ادامه مطلب
غلامرضا نظربلند می نویسد: در جنگ خانمانسوز سودان، دو کشور عمده عربی، مصر و عربستان، از ارتش و امارات از نیروهای واکنش سریع حمایت میکنند. تقابل بین کشورهای عربی در جنگ داخلی کشور عربی دیگری غریب مینماید؛ بهویژه آنکه مقابل دو کشور ریشهدار عربی نامبرده، کشورکی عربی است که ریشه ندارد و ازقضا به قرار معلوم با حمایتهای مالی و لجستیکی سنگین خود از RSF، دستکم در این فاز از جنگ نقش پررنگتری ایفا میکند. این ظاهر شگفتآور اما باطنی غیر از این دارد. امعان نظر در تاریخِ نداشته یا دستکم تاریخ تاریک امارات و سیاست خارجی درپیشگرفته آن، رویکرد جاری او را در قبال تحولات منطقه و حتی فراتر از آن توجیه میکند.
ادامه مطلب
عربستان سعودی دریای سرخ را به خلیج فارس متصل میکند. این طرح که در رسانههای عربی با عنوان پل زمینی توصیف شده است، از سوی برخی تحلیلگران به عنوان راهی برای دورزدن تنگه هرمز تلقی میشود. این دسته از تحلیلگران میگویند که در ادامه سایر کشورهای عربی به این کریدور ترانزیتی میپیوندند و تجارت از تنگه هرمز تحتالشعاع قرار میگیرد.
ادامه مطلب
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: پاکستان در چند دهه گذشته بهای سنگینی برای حفظ و توسعه زرادخانه هستهای خود پرداخته است. در دورههای فقر و انزوا، کمکهای مالی عربستان حیات سیاسی اسلامآباد را تضمین میکرد و از دل همین وابستگی، توافقی نانوشته شکل گرفت: هرگاه ریاض در معرض تهدید قرار گیرد، اسلامآباد نوعی حمایت بازدارنده ارائه میدهد.
ادامه مطلب
کان خاطرنشان کرد که شانس نخستوزیر برای امضای توافقنامه با ریاض «معقول» تلقی میشود، در حالی که شانس او برای امضای توافقنامهای مشابه با جاکارتا «کم» به نظر میرسد. این گزارش میافزاید که نتانیاهو تنها به عادیسازی روابط با یکی از این دو کشور راضی خواهد بود و در حال حاضر به چیزی کمتر از آن رضایت ندارد.
ادامه مطلب
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل اخیراً یک «طرح بیستگانه صلح» را جشن گرفتند، اما تا زمانی که اسرائیل به رفتار تهاجمی ادامه دهد و مطالبات مشروع فلسطینیان را نادیده بگیرد، این ابتکار شانسی برای بازگرداندن ثبات ندارد. اسرائیل که پیشتر امیدوار بود با حمایت آمریکا نظم دلخواه خود را بنا کند، اکنون منزویتر از همیشه است؛ همکاری با تلآویو برای دولتهای عربی هزینهای سیاسی و حیثیتی سنگین دارد و شرکای دیروز به رقبای محتاط بدل شدهاند.
ادامه مطلب
شقایق متقی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: پیمان دفاعی دو کشور پاکستان و عربستان سعودی ابزاری برای بازدارندگی سیاسی و نمادین است. پاکستان با وضعیت داخلی شکننده بعید به نظر میرسد که برای عربستان وارد جنگ مستقیم شود. از سمت دیگر، ریاض از این پیمان به عنوان اهرم فشار در برابر هند، ایران و حتی آمریکا استفاده خواهد کرد.
ادامه مطلب
عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: یکی از ابعاد مهم و پرچالش پیمان، موضوع هستهای بودن پاکستان است. اگرچه هیچ بندی در متن رسمی به موضوع بازدارندگی هستهای اشاره نکرده است، اما حضور کشوری با توان هستهای در یک پیمان دفاعی، پیام بازدارنده غیرمستقیم و پرمعنایی دارد. این امر موجب نگرانی برخی بازیگران منطقهای و فرامنطقهای شده است، زیرا حتی اگر تعهد هستهای رسمی وجود نداشته باشد، نفس نزدیکی عربستان به یک قدرت هستهای مسلمان میتواند موازنه تهدید را در ذهن اسرائیل و آمریکا تغییر دهد.
ادامه مطلب
هدف اصلی کشورهای عربی از تقویت روابط دفاعی با پاکستان، ایجاد نوعی بازدارندگی در برابر اسرائیل است. اسرائیل به عنوان تنها قدرت هستهای در خاورمیانه، پس از هفتم اکتبر سیاستهای تهاجمیتری را در منطقه در پیش گرفته و این مساله نگرانی بسیاری از کشورهای عربی را برانگیخته است. از سوی دیگر، پاکستان به عنوان قدرت اتمی جهان اسلام، میتواند به عنوان وزنهای مهم در معادلات بازدارندگی منطقهای ایفای نقش کند و این همان نقطهای است که همکاریهای اخیر را معنادار میسازد.
ادامه مطلب
تا زمان نگارش این مطلب، هیچ اظهار نظر رسمی از سوی مقامات اسرائیلی در مورد امضای این توافقنامه منتشر نشده است، مگر اینکه آنچه روزنامه اسرائیل هیوم در ۲۰ سپتامبر گزارش داد را به عنوان اعتراض غیرمستقیم به اقدام عربستان سعودی در نظر بگیریم. این روزنامه نوشت: «دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اطلاع داد که آماده نیست هیچ تلاشی برای گنجاندن تشکیلات خودگردان فلسطین در تشکیلاتی که پس از پایان جنگ در نوار غزه تشکیل خواهد شد، طبق خواسته پادشاهی، انجام دهد. بنابراین، اسرائیل به وضوح اعلام میکند که علاقهای به عادیسازی روابط با ریاض ندارد.»
ادامه مطلب
سفر علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، به ریاض در بحبوحه تحولات پرشتاب خاورمیانه نه صرفاً یک رویداد دیپلماتیک، بلکه حلقهای از زنجیرهای بزرگتر در راهبرد امنیت چندلایه تهران است. این سفر پس از حضور لاریجانی در بیروت و بغداد، نشان میدهد ایران در حال معماری جدیدی از روابط منطقهای است که در آن سیاست، اقتصاد و امنیت بهصورت همزمان دنبال میشوند.
ادامه مطلب
تصویب قطعنامه پیشنهادی فرانسه و عربستان سعودی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با ۱۴۲ رأی موافق، تنها ۱۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع را میتوان نقطه عطفی در مناقشه دیرینه فلسطین و اسرائیل دانست. این رأیگیری نهتنها بهطور نمادین حمایت گسترده جامعه بینالمللی از راهحل دو دولتی را به نمایش گذاشت، بلکه در عمل نشان داد که اظهارات صریح بنیامین نتانیاهو مبنی بر «عدم تشکیل کشور فلسطین» با مخالفت آشکار جهانی روبهرو شده است.
ادامه مطلب
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: در مقطع کنونی، منافع ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان، در یک راستا قرار گرفته است؛ امنیت و ثبات در خلیج فارس! در این راستا لازم است تا رایزنی ها و گفت و گوهای منطقه ای بار دیگر برای ساختن تابآوری و کمک به ایجاد نظم منطقهای پایدارتر از سر گرفته شده و از عربستان سعودی و سایر قدرتهای متوسط نوظهور این منطقه خواسته شود که نفوذ خود را به ابتکار عمل برای صلح و امنیت تبدیل کنند و در کنار ایران، مانع درگرفتن جنگی دیگر در خلیج فارس شوند.
ادامه مطلب
علی اکبر رضایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: درحالیکه ارتش لبنان از دادن هرگونه تضمین به حزبالله مبنی بر عدم ترور فرماندهان (مانند سال ۲۰۰۸) و نیروهای این گروه توسط رژیم صهیونسیتی ناتوان است؛ عدم اقدام مؤثر ارتش لبنان برای درگیری با رژیم صهیونسیتی برای آزادسازی پنج نقطه لبنان تحت اشغال این رژیم و همکاری ارتش لبنان با رژیم صهیونسیتی مبنی بر عقبنشینی رژیم صهیونسیتی از خاک لبنان مشروط بر خلع سلاح حزبالله توسط ارتش و دولت لبنان، سوءظنهای بسیاری را در سران حزب الله نسبت به حسن نیت ارتش و دولت لبنان باعث شده است.
ادامه مطلب
تصمیم دولت دونالد ترامپ برای امضای لایحهای دوحزبی در کنگره که اخوانالمسلمین را بهعنوان سازمان تروریستی معرفی میکند، نقطه عطفی در سیاست خارجی ایالات متحده در قبال اسلام سیاسی است. این اقدام، که با حمایت سناتور تد کروز و قانونگذاران هر دو حزب در مجلس نمایندگان پیش میرود، نهتنها به دنبال تغییر معادلات منطقهای است، بلکه تبعات گستردهای بر روابط دیپلماتیک آمریکا، بهویژه با ترکیه، خواهد داشت.
ادامه مطلب
بیطرفی اغلب در چارچوب ژئوپلیتیک خاورمیانه حول محور قدرت و کنترل میچرخد تا صلح. تصمیم پادشاهی برای بیطرف ماندن، یک قمار استراتژیک با هدف تقویت نقش آن به عنوان یک کارگزار قدرت منطقهای است.
ادامه مطلب