نعمت اله مظفرپور، پژوهشگر اندیشه سیاسی و دیپلماسی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد که گرایش به شرق و سیاست همسایگی دولت سیزدهم نیازمند منطق تناسب گرا و تدریج گراست. برقراری نسبت و تناسب بین اهداف و اصول مختلف و متعارض سیاست خارجی در قالب یک دستگاه انداموار نیز توسط اندیشه سیاسی ممکن است. سیاست خارجی ما از فقر نظری حاد رنج می برد.
ادامه مطلب
نعمت اله مظفرپور، پژوهشگر اندیشه سیاسی و دیپلماسی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی، دو کتاب اثرگذار دکتر نجفی و دکتر فیرحی را مقایسه کرده و آورده های هرکدام برای سیاست داخلی، سیاست خارجی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را تشریح می کند.
ادامه مطلب
علی عیدی پور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: شرایط نظام بین الملل ایجاب می کند که جمهوری اسلامی با اتخاذ سیاست «نگاه همزمان به شرق و غرب» به جای سیاست اشتباه «نگاه یکجانبه به شرق»، از رقابت کشورهای غربی و شرقی در جهت افزایش توانمندی های خود بهره گیرد تا بتواند در آینده جایگاهی متناسب با نقش تاریخی و تمدنی خود در عرصه بین المللی کسب کند. لزوم تجدید نظر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی از این جهت دارای اهمیت است که درک شود ایران هیچ شریک استراتژیکی در جهان ندارد. ممکن است این تصور وجود داشته باشد که چین و روسیه شرکای استراتژیک هستند. رای مثبت چین و روسیه به تمامیقطعنامه های تحریمی (۱۷۳۷،۱۷۴۷،۱۸۰۳،۱۹۲۹) و غیرتحریمی (۱۶۹۶،۱۸۳۵) شورای امنیت علیه ایران، تاخیر حدود یک دهه ای روسیه در تحویل سامانه دفاع هوایی اس ۳۰۰ به ایران و عدم موافقت ۱۳ساله چین و روسیه با درخواست عضویت کامل ایران در سازمان همکاری های شانگهای که به تازگی با این درخواست موافقت شده، ثابت می کند که این دو کشور نمی توانند شرکای استراتژیکی برای ایران باشند.
ادامه مطلب
محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: تجربۀ این نویسنده با ۱۱۴ کشور جهان از نزدیک، این مشاهده علمی را نشان می‌دهد که سه کشور هند، مصر و ژاپن، مستقل از اینکه چه میزان شناخت از ایرانِ امروز دارند، ، به راستی ایران را چه در سطح حاکمیت ها و چه در سطح مردم خودشان قبول دارند و به ایران و ایرانی، تمدنی می‌نگرند هر چند به خاطر فشار غرب فعلاً فاصله می گیرند. اما در سطح منطقه ای، ایران کشوری فوق العاده خاص است و غریب و نتوانسته منافع خود را با کشوری قفل کند. به همین دلیل راحت تحریم می شود چون با کشوری منافع استراژیک ندارد.
ادامه مطلب
سید وحید کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حالی که کشورهای چین و روسیه درصدد ایجاد اشتراکات، برای بازی در صحنه بین الملل هستند و دولت امریکا بر همکاری با متحدین تاکید دارد و انگلیس بعد از خروج از اتحادیه اروپایی، در همکاری مشترک با فرانسه و آلمان در خاورمیانه اصرار دارد؛ چرا جمهوری اسلامی ایران نباید دنبال "مخرج مشترک" با دو کشور ترکیه و پاکستان باشد؟
ادامه مطلب
وزیر دفاع جدید ایران فردی با نفوذ در این عرصه است. عبداللهان نیز مشاور سابق در مجلس شورای اسلامی است و سال ها در وزارت امور خارجه فعالیت داشته است. او اصولگراست، اما فرد میانه رویی بشمار می رود که از تجربه خوبی در عرصه دیپلماتیک برخوردار است. نکته مهم این است که او پیوسته، سخنان مثبتی در خصوص روسیه و نقشش در منطقه ایراد می کند.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در گفت و گویی با دیپلماسی ایرانی تصریح کرد که به هر دلیلی فعلا جامعه و مردم افغانستان در برابر قدرت طالبان تمکین کرده اند، حتی بسیاری از شخصیت ها، احزاب، جریان ها و تشکل های سیاسی افغانستان هم تعامل با طالبان را برگزیده اند. بنابراین مماشات، سکوت و به نوعی انفعال در برابر طالبان تا زمان تعیین تکلیف خود افغان ها با طالبان، روشن شدن سمت و سو و آینده مناسبات سیاسی دولت و حاکمیت افغانستان و نهایتا عبور از دوران گذار در این کشور یک مشی دیپلماتیک کاملا هوشمندانه و منطبق با واقعیت گرایی در سیاست خارجی است که رهبر انقلاب به درستی آن را درک کرده و پیش برده اند.
ادامه مطلب
اعظم ملایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تأسفانه سریال گاندو۲ از ایرادات و ضعفهایی در بخشهای مختلف به ویژه کارگردانی و فیلم نامه رنج می برد که اثرگذاری آن را تا حد زیادی کاهش می دهد و حتی می تواند اثرات مخربی بر امنیت و منافع ملی کشور داشته باشد. ضعف بخش کارگردانی سریال گاندو سبب شده تا شیوه پیام رسانی آن بسیار سطحی و دم دستی باشد؛ در بخشهایی از این سریال بازیگران برای طرح مواضع سیاسی "مورد نظر" از جمله پیرامون «برجام» و «اف ای تی اف» بی هیچ تکنیک و ظرافتی، تنها روبروی یکدیگر می ایستند و می کوشند این اسناد و نهادهای سیاسی را به زبان ساده تعریف کنند و یا به مردم کتاب معرفی کنند؛ طبیعتاً این نحوه فیلم سازی های شعاری و تبلیغ گل درشت رویکردهای سیاسی دیگر نمی تواند نظر مردم ایران به ویژه نسل جوان و تحصیلکرده که این روزها دیگر تقریبا به صورت فراگیر فیلمهای روز دنیا را می بینند و مقایسه می کنند، را جلب کند.
ادامه مطلب
رحمن قهرمانپور در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی، ضمن تاکید بر این نکته که احیای برجام به موازات تعمیق مناسبات منطقه ای، بهترین سناریوی ممکن در حوزه دیپلماسی برای دولت سیزدهم است، پیرامون چالش های پیش روی سید ابراهیم رئیسی در عرصه سیاست خارجی تصریح کرد که سیاست گذاری و اجرای تئوری تعمیق مناسبات با همسایگان چندان کار ساده ای نیست، چون مجموعه همسایگان ما یک چارچوب معین و مشترک امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیکی ندارند. پس تنظیم یک سیاست خارجی مدون و هوشمندی که بتواند این سطح از تنوع امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک را در همسایگان ایران پوشش دهد کار بسیار سختی است و به یک اجماع نظر داخلی نیاز دارد که البته متاسفانه این اجماع نظر فعلا در کشور مشاهد نمی شود.
ادامه مطلب
سید وحید کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می رسد می توان نسخه جدید سیاست خارجی برای دولت آقای رئیسی پیشنهاد داد که البته باید مورد تایید نخبگان علمی باشد و سپس توسط وزیر و کادر مجرب وزارت امور خارجه دولت آقای رئیسی عملیاتی شود. اما آیا آقای رئیسی از آمادگی برای اجرای سیاست خارجی جدید و خروج از بن بست فعلی سیاست خارجی آمادگی دارد؟
ادامه مطلب
امیرهوشنگ کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در دوره چهل ساله پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بر اساس اسناد بالادستی به ویژه قانون اساسی و متأثر از آموزه های اسلامی و رهنمودهای رهبران نظام، ابتنای سیاست خارجی به طور عمده و برجسته بر آموزه های اعتقادی و ایدئولوژیک استوار شده است. جهت گیری کلان سیاست خارجی و ارائه الگوهائی همچون"نه شرقی و نه غربی، استقلال طلبی، استکبارستیزی، عدم سلطه گری و سلطه پذیری، حمایت از جنبش های رهائی بخش به خصوص جریان مقاومت اسلامی"؛ علاوه بر مبانی مذهبی و اسلامی، متأثر از ایدئولوژی "راه سوم" و ضدیت با شرق کمونیست و غرب کاپیتالیست شکل گرفت. می توان گفت جهت گیری عقیدتی – ایدئولوژیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بسی بیش از ترجیحات عینی از ترجیحات ذهنی تأثیر پذیرفته است.
ادامه مطلب
اعظم ملایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: هر چند معتقدم «امید» شاه کلید سازندگی و تغییر است و هیچ فرد دلسوز و خیرخواهی حق ندارد امید را از جامعه بگیرد، اما در عین حال باور دارم دیدن حقایق، تحلیل و تبیین آنها و توجه دادن جامعه و مسئولان به این حقایق وظیفه هر تحلیل گر منصف و با وجدان است. با چنین رویکردی به نظر می رسد ایران امروزی در عرصه داخلی و خارجی با چالشهایی مواجه است که مربوط به دیروز و امروز و این دولت و آن دولت نیستند؛ بلکه طی سالیان متمادی ایجاد و به واسطه مُسکن‌های مقطعی مسکوت شده اند و حال همچنان به عنوان دردهایی مزمن در کالبد جامعه و دولت خودنمایی می کنند؛ دردهایی که امید می رود با همسو شدن قوای سه گانه، دولت سیزدهم بتواند درمان و التیامی برای آنها بیابد.
ادامه مطلب
مهدی حسینی تقی آباد در مقاله ای می نویسد: «این نوشتار به کوششی برای استخراج الگوی روابط تهران ـ باکو با تکیه بر مناسبات دوجانبه اختصاص دارد. بدون داشتن تصویری روشن از این روابط دوجانبه، در فضای پیچیده و مبهم‌تر شدۀ کنونی در نتیجۀ افزایش حضور و نقش‌آفرینی کنشگران ثالث، راهی برای صیانت از منافع و مصالح ایران گشوده نخواهد شد.» این مقاله در نشریه «گفتگو» منتشر شده و مدیر مسئول این نشریه در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است.
ادامه مطلب
حسن اوجی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: شاید تصورمان از جهان پیرامونی و به نوعی هستی شناسی ما باعث شود تا جهان بینی و رفتار سیاست خارجی ما شکل بگیرد اما همزمان اقدامات و کنش های دول پیرامونی می تواند سیاست خارجی کشورمان را در جنبه های مختلف تقویت و یا تعدیل کند .
ادامه مطلب
نوید کمالی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ر طول چهار دهه گذشته تعریف و مفهوم «قدرت» و جایگاه و نقش آن در سیاست خارجی کشورها دچار تحول بنیادین شده و برای اصلاح ساختار دستگاه سیاست خارجی کشورمان و ایجاد تحول در آن باید به این تحول جهانی توجه داشت.
ادامه مطلب
سیاست خارجی ج.ا. ایران به مقتضای انقلاب اسلامی وجهان دوقطبی توسط امام راحلمان "نه شرقی ونه غربی" و بعداز فروپاشی جهان دوقطبی، در جهان چند قدرتی؛ بر اساس "عزت، حکمت و مصلحت" آئینه شفاف راهمان در این جهان پُرتلاطم توسط مقام معظم رهبری پایه ریزی شد.
ادامه مطلب
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بر این اساس دولت منتخب در ایران باید بکوشد با رویکردی فراجناحی و دور از رقابت ها و کشمکش های سیاسی و درون گروهی که بیشترین آسیب را به تأمین منافع ملی می زند، نقشه راهی برای مقابله با چالش ها و تهدیدات بین المللی و منطقه ای طراحی و تدوین کند و برای برخورد کنشی با آنها آماده باشد. از سوی دیگر برخورد حذفی، نادیده گرفتن تلاش ها و دستاوردهای کادر سیاست خارجی در دولت پیشین (دوازدهم) و تلاش برای طرد و جابه جایی گسترده نیروها از اشتباهات اساسی است که انتظار می رود در دولت سیزدهم شاهد آن نباشیم و به جای آن اصل بر شایسته سالاری، تخصص و تعهد افراد برای خدمت به کشور، تأمین منافع و امنیت ملی قرار بگیرد.
ادامه مطلب
سید محسن امامی فر در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران با توجه به تحولات ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه، برای تحقق منافع و امنیت ملی خود باید با اعمال «خاص گرایی» در سیاست خارجی، حضور و نفوذ موثر خود را از طریق راهبرد واقع گرایانه ائتلاف و اتحادسازی در منطقه افزایش دهد و خود را به عنوان بازیگر و بازیگردان قدرتمند در سطح منطقه ای معرفی کند تا نقش خود را در نظام بین الملل تثبیت کند.
ادامه مطلب
محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: . تعصبات و گرایش‌های جوامع باستانی، از جمله ایران، به ندرت مورد واکاوی دوباره قرار می‌گیرند. این تعصبات آن گونه نهادینه می‌شوند که حتی جریانات مدرنیته و خصوصی‌سازی اقتصادی هم توانایی ایجاد دگرگونی در آنها را ندارند.
ادامه مطلب
فریدون مجلسی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که سینرژی بحران های داخلی این هشدار و نهیب را به حاکمیت داده است که جامعه تاب و توانی برای تحمل این وضعیت ندارد و آستانه صبر مردم به شکننده ترین حالت خود رسیده است. لذا دیگر اجازه و فرصت ماجراجویی وجود ندارد. قطعا این نگاه به دولت سیزدهم هم دیکته خواهد شد. چرا که دولت سیزدهم حتی اگر به افرادی مانند سید ابراهیم رئیسی هم برسد دیگر اجازه و فرصت اشتباه ندارد.
ادامه مطلب
سید جلال ساداتیان در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی پیرامون تاثیرات مخرب کاهش مشارکت در انتخابات بر آینده سیاست خارجی کشور بر این نکته تاکید دارد که تمام نظام های سیاسی در جهان به دنبال افزایش مقبولیت و مشروعیت خود هستند. چراکه افزایش مشارکت و حمایت همه جانبه مردم آن از ساختار سیاسی در هر کشوری عملاً به تولید قدرت و تقویت حاکمیت دولت بر همه ابعاد و سطوح آن کشور می‌انجامد که یکی از مهمترین آن به حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی باز می گردد. یعنی عملاً در این صورت است که دولت ها در کشورهای متبوع خود می‌توانند نقش مهمتری را در تحولات جهانی برای خود متصور شوند چرا که افزایش مشارکت در انتخابات و بالارفتن مقبولیت و مشروعیت یک ساختار سیاسی و دولت ها در هر کشوری بستر، زمینه و فضا را برای بالا بردن توان چانه‌زنی دیپلماتیک مهیا می کند.
ادامه مطلب
می توان ادعا کرد که حمایت قاطع مردمی از تیم مذاکره کننده ایران به ریاست جواد ظریف، وزیر امور خارجه، باعث شد که رهبری این کشور تمایل بیشتری به سازش نشان دهد. به نظر می رسید مردم ایران و نخبگان جمهوری اسلامی با یک آرمان مشترک متحد شده اند: «عادی سازی» شرایط ایران در صحنه جهانی. مسیر در جهت عادی سازی در سیاست خارجی ایران که مورد تجدید نظر قرار گرفته، چهار مرحله را شامل می شده است: نهادینه سازی روابط خارجی ایران؛ نهایی کردن یک توافقنامه چندجانبه؛ اجرای توافق نامه و غیر امنیتی کردن موضوع از طریق اجرای توافقنامه.
ادامه مطلب
علی بیگدلی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که فضای مذاکرات وین و جدیت اعضای ۱+۴ و ایالات متحده آمریکا برای رفع تحریم ها و احیای توافق هسته‌ای ارتباطی به مسائل سیاسی در ایران ندارد. در کنار اینها نباید فراموش کنیم که عملاً مسئله برجام و پرونده فعالیت‌های هسته ای در ایران یک مسئله فراقوه‌ای است و تصمیم‌گیری در خصوص آن مربوط به دولت، مجلس و هیچ ارگان و نهاد دیگری نیست، بلکه یک مسئله ملی است که حاکمیت باید درخصوص آن تصمیم بگیرد و با توجه به حمایت رهبری از تیم مذاکره کننده قطعاً آینده سیاسی محمد جواد ظریف، چه در صورت استعفا و چه در صورت استیضاح و برکناری نمی تواند آینده برجام را مخدوش کند.
ادامه مطلب
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۹۷۹ در سیاست خارجی خود تنها به صورت پراکنده در صدد ایجاد روابط نزدیک تر با کشورهای منطقه گسترده دریای سیاه بر آمده است. ایران ابتدا در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، طرح های بلند پروازانه برای پرورش روابط سیاسی، تجاری، انرژی و حمل و نقل پیشنهاد داد. در رابطه با ترکیه، اوکراین و کشورهای قفقاز جنوبی، تلاش های ایران برای برقراری ارتباط به طور مداوم بر انرژی، حمل و نقل، تجارت و سرمایه گذاری با مزایای متقابل متمرکز بوده است. در رابطه با کشورهای عضو اتحادیه اروپا مانند رومانی و بلغارستان، روابط عمیقا مبتنی بر روابط پیچیده ایران با کل اتحادیه اروپا شکل گرفته است. در رابطه با روسیه (که موضوع اصلی این مقاله به شمار می رود) دستورکار ایران بسیار گسترده تر بوده: روابط ایران و روسیه از سال ۱۹۹۱ از صرف خرید اسلحه به طرح برنامه های مشترک برای پروژه های زیرساختی منطقه ای گسترش یافته و در سال های اخیر ایران حتی از روسیه به عنوان «یک شریک استراتژیک» یاد کرده است.
ادامه مطلب
رویکرد تهران به منطقه دریای سیاه به دلایل مختلف ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک دست کم از اوایل سال ۲۰۰۰ و شاید حتی پیش از آن، منفعلانه و بیشتر متمرکز بر تلاش برای نفوذ در جهان عرب و در جست و جوی فرصت های اقتصادی در خاور دور و به ویژه در چین بوده است. ایران در حال حاضر با دو کشور بزرگ ساحلی دریای سیاه روسیه و ترکیه روابط فعال و قوی دیپلماتیک و اقتصادی دارد، اما در هیچ کدام از این دو مورد، روابط مبتنی بر استراتژی همه جانبه ایران در دریای سیاه نیستند. در واقع، تهران برای این منطقه یک استراتژی جامع و واحد ندارد.
ادامه مطلب
علی بیگدلی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اگر آمریکا به دنبال ثبات و امنیت در منطقه است که عربستان، اسرائیل و دیگر کشورها خواهان آنند باید نقش، جایگاه و نفوذ ایران را در نظر بگیرند و به آن احترام بگذارند. البته برعکس آن هم صدق می کند ایران هم نمی تواند به تنهایی در برابر نظم جهانی و منطقه‌ای سر ستیز داشته باشد و به دنبال تعریف نظم خاص خود باشد. چرا که در این صورت باید تمام بار و هزینه‌های آن را بپردازد، آن هم در شرایطی که کشور اکنون با مشکلات عدیده داخلی به خصوص در حوزه اقتصادی، معیشتی و اجتماعی در آستانه انتخابات دست به گریبان است و هرگونه ماجراجویی خارجی می‌تواند باعث افزایش چالش ها و در نهایت انفجار اجتماعی شود.
ادامه مطلب
در دهه ۲۰۰۰ ، نفوذ سیاسی بین المللی روسیه بهبود یافته بود و مسکو از آنچه که منافع خود در «محدوده نزدیک در خارج از کشور» می دانست، به شدت محافظت می کرد. روسیه از یک سو ایران را یک بازیگر ضد آمریکایی منطقه ای مفید و قابل انعطاف در دستورکار ژئوپلیتیک خود می دید. اما از سویی دیگر، ایران غنی از نفت و گاز تهدیدی مستقیم برای صادرات روسیه به ویژه به اروپا تشنه انرژی به شمار می رفت.
ادامه مطلب
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۹۷۹ در سیاست خارجی خود تنها به صورت پراکنده در صدد ایجاد روابط نزدیک تر با کشورهای منطقه گسترده دریای سیاه بر آمده است. در ۳۰ سال گذشته ایران پیشرفت هایی در ایجاد روابط با کشورهای دریای سیاه داشته، اما واقعیت این است که تعهد متزلزل آن برای ایجاد روابط عمیق با همسایگان شمالی خود به استثنای روسیه به طور قابل توجهی ردپای احتمالی ایران را در منطقه دریای سیاه کاهش داده است. درگیری مداوم ایران با ایالات متحده، مشغله ایدئولوژیک آن برای پیشروی و نفوذ در کشورهای عربی، و تسلیم تدریجی اما واضح در برابر هژمونی روسیه منطقه دریای سیاه را به یک موضوع سیاسی است با اهمیت ثانویه برای تصمیم گیرندگان در ایران تبدیل کرده است.
ادامه مطلب
محسن بهاروند و نعمت اله مظفرپور، در یادداشتی مشترک برای دیپلماسی ایرانی می نویسند که پروژه فکری مرحوم دکتر فیرحی صلاحیت مواجهه با مشکلات ملی و بحرانهای منطقه ای را دارد و قابلیتهای گفتمانی او شبیه قابلیتها و الگوسازیهای خواجه نصیر در قرن هشتم هجری است. اگر ایران و خاورمیانه در قرن هشتم خواستار عقل گرایی خواجه بودند، اکنون در تمنای حقوق اساسی گرایی هستند که فیرحی آن را استخراج و مفصل بندی می کند.
ادامه مطلب
موسسه تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران در تازه ترین نظرسنجی خود که در خرداد ماه سال جاری در مورد اولویت های سیاست خارجی عراق انجام داده و در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است، نشان می دهد که از نظر شهروندان این کشور، جمهوری اسلامی ایران کماکان می بایست در اولویت سیاست خارجی عراق باشد.
ادامه مطلب