ترکیه و اسرائیل و پارادوکسی سیاسی امریکا در سوریه

دیپلماسی ایرانی: ترکیه و اسرائیل پس از سقوط اسد به مذاکراتی برای جلوگیری از درگیری نظامی در سوریه وارد شدند. این مذاکرات در ۹ آوریل ۲۰۲۵ در آذربایجان برگزار شد و هدف آن ایجاد مکانیسمی برای اجتناب از «حوادث ناخواسته» بین نیروهای دو کشور بود. با این حال، حملات اخیر اسرائیل به تأسیسات نظامی که ترکیه قصد استفاده از آن‌ها را داشت (مانند پایگاه T4)، تنش‌ها را افزایش داده است.

میدل ایست آی در این باره می‌نویسد: «ترکیه پس از شکست مذاکرات کاهش تنش در آذربایجان، رویکردی سخت‌گیرانه‌تر علیه اسرائیل اتخاذ کرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، اسرائیل را به «گسترش‌طلبی» متهم کرده و هشدار داده که هر کس مانع صلح در سوریه شود، با دولت جدید و ترکیه مواجه خواهد شد. این نشان‌دهنده ورود ترکیه به فازی تقابلی‌تر با اسرائیل است.»

دویچه وله نیز در این باره نوشت: «ترکیه در حال تقویت همکاری نظامی با دولت جدید سوریه، از جمله آموزش نیروهای سوری و بازسازی پایگاه‌های نظامی است. این امر به‌عنوان پاسخی به حملات اسرائیل تلقی می‌شود که به گفته ترکیه، توانایی دولت جدید برای مقابله با تهدیداتی مانند داعش را تضعیف می‌کند.»

فاز جدید روابط ترکیه و اسرائیل و تقابل غیرمستقیم در سوریه

ترکیه با حمایت از دولت جدید احمد الشرع و تلاش برای بازسازی ارتش سوریه، به دنبال تثبیت نفوذ خود در دمشق است. اسرائیل با حملات خود به تأسیسات نظامی، به‌طور غیرمستقیم ترکیه را هدف قرار داده است و مانع از تقویت نظامی دولت جدید می‌شود. این تقابل غیرمستقیم احتمالاً ادامه خواهد یافت.

اظهارات تند مقامات ترکیه مانند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری و هاکان فیدان، وزیر أمور خارجه ترکیه و پاسخ‌های متقابل اسرائیل مانند اتهامات بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به ترکیه درباره ایجاد «پروتکتورات» نشان‌دهنده افزایش تنش کلامی است.

با وجود تنش‌ها، هر دو کشور از درگیری مستقیم اجتناب می‌کنند. مذاکرات با میانجی‌گری آمریکا یا قطر ممکن است ادامه یابد تا از برخورد نظامی جلوگیری شود. اما این میانجی‌گری به دلیل اهداف متضاد امریکا و اسرائیل و همچنین ترکیه شکننده است.

ترکیه به دنبال گسترش نفوذ خود در سوریه به‌عنوان بخشی از استراتژی «نئو-عثمانی» است، در حالی که اسرائیل می‌خواهد این نفوذ را محدود کند. این رقابت احتمالاً به فاز جدیدی از تنش‌های کنترل‌شده اما مداوم منجر خواهد شد.

پارادوکس سیاست آمریکا در سوریه بین اسرائیل و ترکیه 

آمریکا از حملات اسرائیل به اهداف ایرانی و گروه‌های متحد آن در سوریه حمایت می‌کند، زیرا این حملات با هدف استراتژیک واشینگتن برای کاهش نفوذ ایران همخوانی دارد. این امر با حملات اخیر اسرائیل به تأسیسات نظامی در دمشق و سویدا تقویت شده است.

موسسه واشینگتن اینستیتوت در این باره می‌نویسد: «آمریکا به دنبال ایجاد یک محور ضدایرانی با مشارکت ترکیه، اسرائیل و دولت جدید سوریه است. با این حال، رقابت فزاینده بین ترکیه و اسرائیل در سوریه این هدف را دشوار کرده است.»

ایالات متحده آمریکا از یک سو از حملات اسرائیل برای تضعیف تهدیدات ایرانی حمایت می‌کند، اما از سوی دیگر همکاری با ترکیه برای تثبیت دولت جدید را خواستار است.

ورلد سوسیالیست وب‌سایت نیز در این باره می‌نویسد: «سیاست آمریکا در سوریه دچار پارادوکس است، زیرا واشینگتن هم‌زمان از اسرائیل برای تضعیف نفوذ ایران و از ترکیه برای تثبیت دولت جدید در سوریه و مقابله با داعش حمایت می‌کند. این دو هدف در تضادند، زیرا حملات اسرائیل توانایی دولت جدید را که ترکیه از آن حمایت می‌کند، تضعیف می‌کند.» 

از سوی دیگر نیویورک تایمز گزارش می‌دهد که آمریکا از طریق میانجی‌گری، مانند گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین اسرائیل و سوریه، تلاش می‌کند تنش‌ها را کاهش دهد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، پیشنهاد پیمان عدم تعرض بین اسرائیل و سوریه را مطرح کرده و از اسرائیل خواسته است حملات خود را متوقف کند، اما همزمان از اهداف امنیتی اسرائیل حمایت می‌کند. این پارادوکس می‌تواند به بی‌اعتمادی ترکیه به آمریکا منجر شود، به‌ویژه اگر حملات اسرائیل ادامه یابد.

جمع‌بندی

حملات ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۵ به دمشق و سویدا برای تضمین امنیت مرزهای اسرائیل، حمایت ظاهری از دروزی‌ها و ارسال هشدار به دولت جدید سوریه و ترکیه انجام شد. هدف نهایی تل‌آویو ایجاد یک سوریه ضعیف و تقسیم‌شده، حفظ آزادی عمل نظامی و محدود کردن نفوذ ترکیه و ایران در سوریه است. 

در این میان آمریکا همزمان از اسرائیل برای مقابله با ایران و از ترکیه برای تثبیت سوریه حمایت می‌کند، که این دو هدف در تضادند و می‌توانند به تنش‌های بیشتر منجر شوند.