اهداف پنهانی که تل‌آویو دنبال می‌کند
خواب شوم اسرائیل با دالان داوود
دیپلماسی ایرانی: بعد از سقوط بشار اسد در سوریه که نزدیک به ۸ ماه از آن می‌گذرد، اکنون اسرائیل به فکر حمایت از اقلیت‌هایی مثل دروزی‌ها افتاده و به همین بهانه چندین بار تاکنون سوریه را بمباران کرده است. آخرین آن حدود یک هفته پیش بود که بعد از درگیری‌های خونین نیروهای وابسته به حکومت حاکم بر سوریه با دروزی‌های شهر مرزی سویداء، جنگنده‌های اسرائیلی به حمایت از آنها دمشق را بمباران کردند و اجازه دادند دروزی‌های مستقر در اسرائیل از مرز عبور کنند و به دروزی‌های سویداء بپیوندند. این در حالی است که دروزی‌های لبنان بهانه‌های‌جویی‌های اسرائیل برای دخالت در سوریه را رد و این اقدام اسرائیل را محکوم کرده‌اند.
بعد از تشدید تنش در سوریه که اسرائیل مستقیما وارد میدان شده و با هیئت حاکمه سوریه درگیر شده، زمزمه‌هایی درباره اهداف پنهانی اسرائیل از دخالت در سوریه منتشر شده است.
هنگامی که بشار اسد سقوط کرد، اسرائیل به فاصله ۲۴ ساعت بعد از سقوط او زیرساخت‌های نظامی سوریه را بمباران کرد و گفته شد نزدیک به ۹۰ درصد تجهیزات نظامی ارتش سوریه از بین رفت. در آن موقع گفته می‌شد که هدف از این کار اسرائیل از بین بردن توانایی بازدارندگی سوریه در برابر این رژیم، دست‌کم برای مدتی طولانی، بوده است. در حالی که اکنون و پس از یورش‌های روزهای اخیر اسرائیل به سوریه به بهانه حمایت از دروزی‌ها برای بسیاری این پرسش پیش آمده است که هدف اسرائیل از این رفتارها چیست؟
دالان داوود
سال گذشته بتسلل اسموتریچ، وزیر دارایی کابینه بنیامین نتانیاهو که یکی از تندروترین چهره‌های کابینه او محسوب می‌شود در اظهاراتی جنجالی گفت که ما برای آینده خاورمیانه نقشه داریم، ما می‌خواهیم رویای نیل تا فرات را محقق کنیم و برای رسیدن به «این سرزمین موعود» قطعا مصر، لبنان، اردن، عراق و چه بسا عربستان سعودی و ترکیه نیز درگیر شوند. پس از این اظهارات جنجال‌برانگیز که از سوی اکثر کشورهای عربی و اسلامی محکوم شد، زمزمه تلاش اسرائیل برای ساخت دالان داوود شنیده شد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از همه رسانه‌های نزدیک به ترکیه و قطر و جریان‌های مقاومت مثل المیادین این موضوع را برجسته کرده‌اند و بر این باورند که تل‌آویو برای برتری‌جویی خود در منطقه نقشه‌های شومی دارد که دالان داوود در ضمن آنهاست.
نشریه العربی الجدید در گزارشی به تاریخ ۲۵ فوریه ۲۰۲۵ می‌نویسد: «تجاوز مداوم اسرائیل به جنوب سوریه، نگرانی‌ها در مورد جاه‌طلبی‌های بلندمدت این رژیم را افزایش داده است. تهاجم اسرائیل به جنوب، حملات پراکنده به سایت‌های نظامی سوریه و حمایت آشکار از نیروهای منتسب به جدایی‌طلبان، گام‌هایی به سوی اشغال بلندمدت مناطقی از سوریه تلقی می‌شوند که به عنوان «دالان داوود» لقب گرفته است.»
العربی الجدید در ادامه می‌نویسد: «این رژیم سقوط حکومت بشار اسد را فرصتی برای رسیدن به نقشه‌های شوم خود می‌بیند. اسرائیل تلاش می‌کند با جلوگیری از استقرار و حضور ارتش سوریه در مناطق جنوبی کشور، کنترل غیرمستقیم خود را بر آنها اعمال کند.»
این نشریه تاکید می‌کند که «اسرائیل قصد دارد ارتباط مرزی اردن با سوریه را قطع کند و این مناطق را به کنترل خود در آورد، برای همین درصدد تحریک قبایل و طوایف در مناطقی مثل دیرالزور است تا کنترل آنها را به طور غیرمستقیم در دست بگیرد.»
العربی الجدید در ادامه گزارش خود بعید نمی‌داند که تشدید تنش‌ها در سوریه که با تحریک مستقیم دولت اسرائیل انجام می‌شود در نهایت به رویارویی غیرمستقیم یا مستقیم این رژیم با ترکیه بینجامد که تلاش دارد با حمایت همه‌جانبه از حکومت جدید سوریه جای پای خود را در این کشور مستحکم کند.
نشریه کرادل نیز در گزارشی به قلم مهدی یاقی، روزنامه‌نگار لبنانی، نوشت که «در سال‌های اخیر، ایده صهیونیستی «کریدور داوود» در گفتمان استراتژیک و سیاسی تل‌آویو برای تغییر شکل نفوذ ژئوپلیتیکی اسرائیل در شام مطرح شده است. اگرچه اسرائیلی‌ها هیچ اعلام رسمی در این باره نکرده‌اند، اما تحلیلگران بر این باورند که اسرائیل به این کریدور به عنوان یک پروژه پنهانی می‌نگرد که هدف از آن اتصال شمال سوریه تحت کنترل کردها – با حمایت ایالات متحده – به اسرائیل از طریق یک مسیر زمینی پیوسته است. این پروژه ادعایی کریدوری زمینی است که از ارتفاعات جولان اشغالی در سوریه آغاز می‌شود و با عبور از استان‌های درعا، سویداء، التنف، دیرالزور و منطقه مرزی عراق و سوریه، البوکمال، به شمال سوریه می‌رسد.»
این نشریه همچنین اشاره می‌کند که «اسرائیل برای مصر نیز نقشه‌هایی دارد و هدف از آن تحقق رویای نیل تا فرات آرمانی اسرائیل است.» 
دکتر لیلا نیکولا، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه لبنان و دکتر طلال اتریسی، محقق امور منطقه‌ای، هر دو در گفت‌وگو با کرادل بر این باورند که اسرائیل تلاش دارد با تشدید تنش‌ها در سوریه، عراق و مصر ایدئولوژی آرمانی خود را تحقق بخشد و به ایده نیل تا فرات خود جامه عمل بپوشاند.
طی ماه‌های گذشته اسرائیل و امریکا چندین بار منطقه مرزی بوکمال میان عراق و سوریه را بمباران کرده و ادعا کرده که گروه‌های الحشد الشعبی طرفدار ایران تلاش داشته‌اند با گذر از این منطقه وارد سوریه شوند و کنترل این گذرگاه را به دست گیرند.
نشریه هندی تایمز هدلاین نیز در گزارشی که در ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۵ منتشر کرده است، می‌نویسد: «کریدور ژئوپلیتیکی جدیدی بی‌سروصدا در منطقه شام در حال شکل‌گیری است که بلندی‌های اشغالی جولان را به جنوب شرقی سوریه متصل می‌کند و تا مرز عراق امتداد می‌یابد. این مسیر که به عنوان دالان داوود شناخته می‌شود، صرفاً یک گذرگاه نظامی نیست، بلکه پایه و اساس استراتژیک یک دستور کار منطقه‌ای بسیار بزرگتر است. برای اسرائیل، گسترش به سوریه از طریق این کریدور یک مانور دفاعی نیست؛ بلکه گامی حساب‌شده برای تغییر نقشه خاورمیانه است.»
این نشریه در ادامه می‌نویسد که بعد از سوریه عراق هدف بعدی اسرائیل است و این رژیم برای تحقق نقشه خود بی‌اثر کردن تهدید از سوی آسمان ایران را نیز برنامه‌ریزی کرده است.
تلاش برای رسیدن به عمق استراتژیک
شاید جاه‌طلبی‌های ایدئولوژیک و رسیدن به آرمان‌های صهیونیستی یکی از دلایل این تحرکات اسرائیل باشد اما این تلاش‌ها را از زاویه دیگری نیز می‌توان دید.
در نخستین سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به امریکا بعد از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، بعد از این که یک جلسه طولانی چند ساعته با او داشت، ترامپ و نتانیاهو به جمع خبرنگاران آمدند و ترامپ گفت: «اسرائیل در نقشه خیلی کوچک است باید بزرگش کنیم!»
اکنون به نظر می‌رسد که در آن دیدار درباره گسترش جغرافیایی اسرائیل میان سران این رژیم با امریکا مفصل گفت‌وگو شده است. اگرچه صهیونیست‌های تندرو که الآن در تندروترین دولت تاریخ اسرائیل حضور دارند و از قدرت زیادی برخوردارند بر اشغال غزه ولو به قتل‌عام گسترده (چیزی که اکنون جریان دارد) اصرار دارند و به محو فلسطین فکر می‌کنند و با هر کشوری که صحبت از کشور مستقل فلسطینی‌کند به شدت برخورد می‌کنند، به نظر می‌رسد هدف آنها فقط به فلسطین ختم نمی‌شود و به جاهای دیگر نیز چشم دوخته‌اند. شاید کریدور داوود طرحی است که آنها گمان می‌کنند اسرائیل را به سرزمین موعود کذایی‌شان می‌رساند، اما از این فراتر اسرائیل به فکر تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‌ای با تکیه بر ویژگی‌های داخلی خود است. در این شکی نیست که اگر اسرائیل الآن قدرتی دارد به دلیل حمایت‌های بی‌چون‌وچرای امریکا و اروپا طی دست کم شش دهه اخیر است که امنیت این رژیم را همه‌جانبه با خود گره زده‌اند. اما برای رسیدن به قدرت برتر فقط این کافی نیست و به چیزی فراتر از آن نیاز است.
به نظر می‌رسد بعد از سقوط بشار اسد و بی‌ثباتی به‌وجود آمده در سوریه بعد از اسد که اسرائیل برای تداوم آن تلاش می‌کند، دیو زیاده‌خواهی‌های اسرائیل زبانه کشیده و اکنون به دنبال تصاحب سرزمین‌های جدید و اعمال نفوذ در میان اقوام منطقه است.
اسرائیل گمان می‌کند با اثرگذاری بر طایفه‌ها و اقلیت‌های منطقه مثل دروزی‌ها و کردها می‌تواند ضمن رسیدن به آرمان‌های سرزمینی خود صاحب عمق استراتژیک نیز بشود و دایره نفوذ خود را تا مرزهای ایران و ترکیه گسترش دهد.
امکان رسیدن به رویای شوم
اگر به نقشه نگاهی بیندازیم می‌بینیم که از سویداء که این روزها بیش از همه تحت کنترل عوامل اسرائیل درآمده تا دیگر مناطق سوریه از جمله بوکمال و کردستان سوریه فاصله زیادی است. به نظر می‌رسد در این زمینه و برای جبران این مشکل اسرائیل روی امریکایی‌ها حساب ویژه‌ای کرده است. امریکایی‌ها در شرق سوریه، در منطقه‌ای نزدیک به کردهای سوریه و مناطق مرزی با عراق پایگاه نظامی دارند و اسرائیل انتظار دارد که این امکانات در اختیارش قرار بگیرد.
نشریه کرادل در این رابطه می‌نویسد: «تل‌آیو انتظار دارد که امریکا در جلوگیری از نفوذ احتمالی ایران از مرزهای شرقی سوریه به آن کمک کند. به اعتقاد اسرائیلی‌ها خلاء قدرت موجود و ضعف دولت مرکزی در سوریه باید حفظ شود چراکه زمینه مناسبی را برای اسرائیل فراهم می‌کند تا تسلط خود را بر مناطق شرقی سوریه اعمال کند. در این رابطه اسرائیل روی پایگاه‌های کلیدی مانند پایگاه تنف امریکا در مرز سوریه و عراق حساب ویژه‌ای کرده است و فکر می‌کند در قطع به اصطلاح پل زمینی ایران از تهران به بیروت نقش مهمی دارد.»
دکتر لیلا نیکولا در این باره برای کرادل استدلال می‌کند که «اگرچه کریدور داوود یک سیاست صریح تاییدشده توسط ایالات متحده نیست، اما واشینگتن احتمالاً از ابتکارات اسرائیل که با اهداف استراتژیک آمریکا همسو هستند، حمایت خواهد کرد.»
سیرین آبزرور نیز در این زمینه می‌نویسد: «پیش از این دولت ترامپ می‌گفت که قصد دارد نیروهای امریکایی را از سوریه خارج و پایگاه تنف را به دولت الشرع یا کردها واگذار کند. اسرائیل با این اقدام به شدت مخالف است، اما اگر به هر دلیلی امریکا این اقدام را انجام دهد چالشی بزرگ در پیشبرد طرح دالان داوود اسرائیل به وجود می‌آید.»
مشکلات پیش روی طرح
جدای از اینکه کشورهای منطقه به‌ویژه ایران، مصر و ترکیه به عنوان کشورهای بزرگ منطقه جلوی این زیاده‌روی‌ها و زیاده‌خواهی‌های اسرائیل می‌توانند بایستند و در پیشبرد اهدافش کارشکنی کنند، شرایط منطقه نیز به گونه‌ای نیست که اسرائیل بخواهد روی این طرح برای طولانی مدت حساب کند.
اول، اکثر اراضی این منطقه بیابانی است و کنترل بر این مناطق بیابانی و خشک سخت و طاقت‌فرساست.
دوم، نیروهای امریکایی به اندازه‌ای نیستند که اسرائیل بخواهد روی آنها حساب کند. شاید اسرائیل انتظار داشته باشد که امریکا نیروهای جدید به این منطقه ارسال کند. اعزام نیروی جدید هم نمی‌تواند برای طولانی‌مدت کارساز باشد، چون اگر درگیری رخ دهد می‌تواند این روند به یک روندی فرسایشی وارد شود که به نفع اسرائیل و امریکا نیست. علاوه بر آن، دولت ترامپ تا کنون نشان داده است که تمایل به اعزام نیروی جدید به هیچ کشوری از جهان، به‌ویژه خاورمیانه یا غرب آسیا ندارد.
سوم، نیروهای کرد اگرچه با نیروهای امریکایی و اسرائیلی در ارتباط هستند ولی یکپارچه نیستند و بخش‌های مهمی از آنها با ایران و ترکیه روابط نزدیکی دارند و منافع خود را نزد این دو کشور بیش از اسرائیل دنبال می‌کنند، برای همین اسرائیل نمی‌تواند روی یکپارچگی کردها حساب کند.
چهارم، بخش بزرگی از مناطق شرقی سوریه تحت کنترل داعش است و این گروه تروریستی در آن مناطق همچنان فعال است. آنها در صورت وجود حمایتی خارجی خیلی سریع می‌توانند به دشمنی بالقوه برای اسرائیل و امریکا تبدیل شوند.
بنابراین احساس می‌شود اگر اسرائیل هم به فکر یک عمق استراتژیک باشد برای رسیدن به منافع بزرگ در کوتاه‌مدت است و چه بسا بعد از رسیدن به این اهداف مجبور شود از این رویاپردازی‌ها دست بردارد.
نظر شما :