ایران در معادلات نوین قدرت؛
تثبیت جایگاه به‌عنوان قطب سیاسی نظامی غرب آسیا
نویسنده: دکتر سید محمد تقی آقایان، استاد روابط بین‌الملل
دیپلماسی ایرانی: تحولات اخیر در منطقه، به‌ویژه جنگ مستقیم میان ایران و رژیم صهیونیستی، نقطه عطفی در بازتعریف موازنه قوا در غرب آسیا بود. برخلاف قرائت سطحی برخی محافل رسانه‌ای غرب، آنچه تحت عنوان «آتش‌بس» میان تهران و تل‌آویو مطرح شد، نه نشانه‌ای از عقب‌نشینی یا تردید، بلکه نماد تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان یک قدرت نظامی برتر در منطقه و جهان بود.
اقتدار رهبری و انسجام ملی؛ مولفه‌های پشت‌صحنه آتش‌بس
مدیریت بحران اخیر، بار دیگر نشان داد که انسجام ساختاری جمهوری اسلامی ایران، برخلاف تبلیغات برخی جریان‌های خارجی، فراتر از معادلات روزمره سیاسی است. در حالی که رژیم صهیونیستی از روز دوم جنگ در مواجهه با واکنش‌های ایران به سردرگمی امنیتی و فرسایش درونی دچار شد، در ایران نوعی همگرایی بین ساختارهای سیاسی، نیروهای نظامی و افکار عمومی شکل گرفت که پایه‌گذار مدیریت منسجم این بحران بود. در تمامی جنگ ها آسیب های اجتماعی، ضربات اقتصادی و از دست دادن مهره های سیاسی و نظامی وجود دارد و این موارد جزء تلخی هر نبرد است. اما از سوی دیگر رهبری هوشمندانه و اتخاذ رویکرد سنجیده از سوی فرماندهی کل قوا، موجب شد ایران، با کمترین هزینه سیاسی و اجتماعی، اهداف راهبردی خود را تثبیت و خطوط قرمز امنیتی را به طرف مقابل دیکته کند. در این میان، نقش رهبری در حفظ آرامش جامعه، تقویت روحیه ملی و جلوگیری از تفرقه داخلی، برجسته بود؛ عنصری که بسیاری از تحلیل‌گران غربی را در تحلیل خود مغفول گذاشتند.
ایران؛ از یک بازیگر منطقه‌ای به قطب سیاسی نظامی خاورمیانه
واقعیت میدانی آن است که امروز ایران نه‌تنها در مرزهای خود، بلکه در سطح منطقه، به‌عنوان قدرتی تعیین‌کننده شناخته می‌شود. توان موشکی پیشرفته، توسعه زیرساخت‌های دفاعی بومی و حضور مؤثر در معادلات امنیتی، تهران را به «هاب سیاسی نظامی» خاورمیانه بدل کرده است؛ جایگاهی که در جنگ اخیر، کارکرد واقعی خود را به‌خوبی نشان داد.
شلیک موشک‌های نقطه‌زن و نمایش توان بازدارندگی ایران، رژیم صهیونیستی را در وضعیتی قرار داد که ادامه جنگ، معادل نابودی کامل در عمق سرزمین‌های اشغالی را در پی داشت. همین ناامنی فزاینده، پروژه‌هایی نظیر کریدور اقتصادی عرب-مد، که قرار بود با عبور از اسرائیل، امارات و عربستان، نقشه ژئوپلیتیکی منطقه را تغییر دهد، در عمل دچار چالش اساسی کرده است. امروز با حضور یک ایران مقتدر در معادله امنیتی منطقه و ناامنی جدی که موشک‌های ایرانی برای دفاع از خود نسبت به زیرساخت‌های حیاتی اسرائیل ایجاد کرده‌اند، تحقق چنین پروژه‌هایی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بدیهی است که سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی، نیازمند ثبات و امنیت هستند و در شرایطی که عمق سرزمین‌های اشغالی هدف‌پذیر شده، این پیش‌فرض بنیادین زیر سؤال رفته است.
ایران عضو جدید باشگاه قدرت‌های بزرگ نظامی
نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در جنگ اخیر، صرفاً به تثبیت جایگاه منطقه‌ای محدود نمی‌شود. نمایش وحدت مردمی – اقتدار موشکی – توان هماهنگ‌سازی ساختارهای نظامی و امنیتی، و ارسال پیام بازدارندگی به طرف‌های متخاصم، ایران را در بین قطب‌های قدرت نظامی در سطح جهانی قرار داده است. در جنگ اخیر جمهوری اسلامی ایران فراتر از حد انتظار ظاهر شد به گونه ای که موشک های ایرانی از چندین لایه پدافندی اسرائیل عبور کردند و به اهداف مورد نظر اصابت کردند و اینجا جای سوال است که آیا ایرانی که از بعد از انقلاب اسلامی سال 57 مورد شدیدترین تحریم های آمریکا و غرب قرار گرفته است چگونه توانسته است با دانش کاملا بومی و ایرانی موشک هایی را طراحی کند که از چندین لایه پدافندی دشمن عبور کند؟ و حال اگر جنگنده های اف 35 دشمن از مرزهای ما عبور کرده اند این یک شگفتی محسوب می‌شود برای آمریکا یا اسرائیل؟ یا تکیه بر توان و دانش بومی و ایستادن در برابر بیش از 21 کشور که در کنار اسرائیل برای تقابل با ایران ایستاده بودند یک شگفتی به حساب می آید؟ کشورهای هسته ای همچون (آمریکا – فرانسه – آلمان – انگلستان) و سایر کشورهای غربی و عربی در این جنگ در کنار اسرائیل ایستاده بودند، اما در نهایت آنها مجبور به پذیرش آتش‌بس شدند زیرا قدرت نظامی ایران یک پیام واضح برای تمامی کشورهای اروپایی و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بود که ایرانی جدید در منطقه متولد شده و این قدرت بازدارندگی برای کشورهای دوست پیام صلح و اقتدار و برای دشمنان پیام قدرت و بازدارندگی است.
همچنین امروز کارشناسان بین‌المللی، هرچند با نگرانی یا انتقاد، اما ناگزیر به اذعان این واقعیت هستند که ایران با تکیه بر توان بومی، ظرفیت بازدارندگی خود را به سطح قدرت‌های بزرگ ارتقا داده است. این جایگاه جدید، نه‌تنها توازن قوا در منطقه، بلکه معادلات جهانی را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
گزینه‌های بازدارنده ایران در صورت نقض آتش‌بس
آتش‌بس موجود، برخلاف تصور برخی بازیگران، پایان بازی نیست، بلکه فرصتی است که در اختیار طرف مقابل قرار گرفته است تا پیام قدرت ایران را درک و مسیر تقابل نظامی را متوقف کند. با این حال، در صورت هرگونه نقض آتش‌بس یا اقدامات تحریک‌آمیز جدید، گزینه‌های متنوعی روی میز تصمیم‌گیران تهران قرار دارد.
توانایی افزایش برد و دقت موشک‌های نقطه‌زن، توسعه پهباد های رادار گریز پیشرفته، قدرت نمایی دریایی در خلیج فارس و استفاده از ظرفیت‌های بازدارندگی هوشمند، بخشی از این گزینه‌هاست. ایران نشان داده است که در مواجهه با تهدیدات، نه‌تنها واکنش‌های مقطعی، بلکه پاسخ‌های راهبردی و ساختارمند را در دستور کار قرار می‌دهد.
جمع‌بندی؛ عصر جدید در معادلات امنیتی منطقه
تحولات اخیر نشان داد که دوران یک‌جانبه‌گرایی و برتری مطلق رژیم صهیونیستی در معادلات امنیتی منطقه پایان یافته است. ایران با بهره‌گیری از انسجام داخلی، اقتدار رهبری، توانمندی‌های بومی و موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز، به هاب نظامی و امنیتی غرب آسیا تبدیل شده است.
در این چارچوب، آتش‌بس نه نشانه ضعف، بلکه تأکیدی بر درک متقابل از هزینه‌های بالا و پیامدهای غیرقابل‌کنترل تقابل نظامی است. ایران امروز با اقتدار و در موقعیت برتر، مسیر خود را برای تثبیت جایگاه به‌عنوان قدرتی بزرگ در نظام بین‌الملل ادامه می‌دهد و این واقعیتی است که تحلیل‌گران غربی، هرچند با تردید یا نگرانی، ناگزیر به پذیرش آن هستند.
نظر شما :