مطالب مرتبط با کلید واژه

منطقه


معماری امنیتی خاورمیانه
گذار از نظم سنتی به بی‌نظمی نوین

معماری امنیتی خاورمیانه جدید

فرزاد محمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نظم وستفالیایی که زمانی بر دولت – ملت‌ها، حاکمیت مطلق و ائتلاف‌های رسمی استوار بود، امروزه در برابر پیچیدگی‌های خاورمیانه ناتوان است. ما اکنون در دوره پسامدرنیته امنیتی به سر می‌بریم؛ دورانی که در آن کلان‌روایت‌هایی مانند ناسیونالیسم عربی، سکولاریسم یا دموکراسی‌سازی لیبرال، جذابیت و کارایی پیشین خود را از دست داده‌اند، در چنین شرایطی، اعتماد عمومی به نهاد دولت به‌عنوان تنها ارائه‌دهنده امنیت، به‌شدت تنزل یافته است؛ اما این بی‌نظمی کنونی را نباید معادل هرج‌ومرج یا فروپاشی کامل دانست.

ادامه مطلب
آنچه ایران باید نیک بداند
مزیت نسبی، ژئوپلیتیک و کریدور

آنچه ایران باید نیک بداند

ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از مزیت نسبی ژئوپلیتیکی برخوردار است؛ زیرا در نقطه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده و می‌تواند حلقه ارتباطی میان شرق و غرب (از چین و هند تا اروپا) و شمال و جنوب (از روسیه و آسیای مرکزی تا خلیج فارس و اقیانوس هند) باشد. این موقعیت، ایران را در جایگاهی قرار می‌دهد که بالقوه می‌تواند به «گره ژئواکونومیک» در شبکه‌های تجاری جهانی تبدیل شود. در واقع، مزیت نسبی ایران نه فقط در منابع انرژی یا نیروی انسانی، بلکه در امکان ایفای نقش به‌عنوان کریدور ترانزیتی و پل ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نهفته است.

ادامه مطلب
چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان؛ راهبردهای ایران در مواجهه با آن
ارائه چند پیشهاد

چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان؛ راهبردهای ایران در مواجهه با آن

حنانه درشتی و علی آقاپور و رسول سوری در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسند: ایران باید راهبردی مبتنی بر همکاری مشروط و موازنه‌سازی هوشمند اتخاذ کند که ضمن حفظ منافع کلان امنیتی و اقتصادی، از ظرفیت دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی بهره‌مند شود.

ادامه مطلب
تحلیل ژئوپلیتیکِ ارتقای روابط روسیه–ایران (۲۰۲۴–۲۰۲۵)
شواهد روسی و ایرانی، انگیزه‌ها و پیامدها

تحلیل ژئوپلیتیکِ ارتقای روابط روسیه–ایران (۲۰۲۴–۲۰۲۵)

سعیدرضا طاهرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در سال‌های ۲۰۲۴–۲۰۲۵ روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به فازی وارد شد که در آن پیام‌های سیاسی – رسمی و گام‌های عملی (از جمله تمرین‌های دریایی مشترک، پیمان راهبردی جامع و گزارش‌های رسانه‌ای دربارهٔ نقل‌و‌انتقال تسلیحاتی) برجسته شد. این مقاله با تکیه بر منابع روسی، ایرانی و چند منبع بین‌المللی، ادعاها دربارهٔ «ارتقای سطح روابط» را بررسی می‌کند، انگیزه‌های مسکو را از منظر ژئوپلیتیک تبیین می‌کند و سناریوهای ممکن برای نظم منطقه‌ای را ترسیم می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که گرچه پیام‌رسانی سیاسی روسیه به سمت «همسویی راهبردی» با ایران تقویت شده، اما برای اثبات نهادسازیِ الزام‌آور (پیمان دفاعی الزام‌آور یا انتقال سیستم‌های حساسِ در مقیاس گسترده) هنوز شواهد علنی و مستند کافی نیست. 

ادامه مطلب
رنسانس فناوری یا رقابت شیخ نشین‌ها؟!
کشورهای عربی خلیج‌فارس؛ از نفت به هوش مصنوعی

رنسانس فناوری یا رقابت شیخ نشین‌ها؟!

نسرین محمدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شش کشور حاشیه جنوبی خلیج به ویژه عربستان، امارات و قطر بسیار زودتر از سایر کشورهای منطقه خاورمیانه متوجه شدند که هوش مصنوعی صرفاً یک فناوری جدید نیست بلکه ابزاری استراتژیک برای رسیدن به رشد اقتصادی و توسعه است. 

ادامه مطلب
طالبان در تلهٔ بی‌ثباتی کنترل‌شدهٔ امریکا
پایان فرصت، آغاز مجازات:

طالبان در تلهٔ بی‌ثباتی کنترل‌شدهٔ امریکا

عبدالناصر نورزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در این چارچوب، آنچه اکنون مشاهده می‌کنیم نه یک نزاعِ صرفِ فُرماتیکِ محلی که پروسه‌ای پیچیده و چند سطحی است: آمریکا طالبان را به‌عنوان یک فرصتِ استراتژیک مدیریت کرده؛ پاکستان از این مدیریت برای تضمین منافعِ شکنندهٔ خود استفاده کرده؛ و طالبان در این فرایند هم قربانیِ ابزارسازی‌اند و هم مخاطرهٔ تنبیه، زیرا هرگاه بیش از حد «خودمختار» عمل کنند، تبدیل به هدفِ اصلاح یا حذفِ تاکتیکی می‌شوند.

ادامه مطلب
جایگاه ایران در معادله پیچیده طرح صلح غزه
با توجه به طرح ترامپ

جایگاه ایران در معادله پیچیده طرح صلح غزه

محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در نتیجه طرح صلح ترامپ، به معنای ورود به فازی جدید از مهندسی منطقه‌ای است که در صورت انفعال یا واکنش صرفاً ایدئولوژیک ایران، می‌تواند منجر به تغییر دائمی موازنه به نفع ائتلاف آمریکایی-اسرائیلی-عربی شود و ایران را در منطقه‌ای که باید مرکز نفوذ آن باشد، در موقعیت انزوا قرار ‌دهد.

ادامه مطلب
غیبت عزتمندانه ایران در شرم‌الشیخ
تدبیر هوشمندانه در برابر نمایش وابستگی

غیبت عزتمندانه ایران در شرم‌الشیخ

سعیدرضا طاهرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: غیبت ایران در شرم‌الشیخ، مصداق عینی همین درک ژرف از سیاست جهانی بود. در شرایطی که برخی دولت‌های منطقه برای گرفتن تأیید و حمایت امنیتی واشینگتن صف کشیده بودند، تهران انتخاب کرد که عزت ملی خود را در گرو لبخند قدرت‌های بزرگ نگذارد.

ادامه مطلب
روایت بحران از اوکراین و غزه تا تایوان و قفقاز
مناطق شکننده و آینده نظم جهانی:

روایت بحران از اوکراین و غزه تا تایوان و قفقاز

احمد رشیدی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نظریه مناطق شکننده بر این ایده استوار است که در نظام بین‌الملل، برخی مناطق به دلیل ویژگی‌های ژئوپلیتیکی، منابع طبیعی، تنوع قومی و مذهبی، و ضعف ساختارهای حکومتی، همواره در معرض بی‌ثباتی و بحران قرار دارند. این مناطق به‌گونه‌ای هستند که هرگونه تنش یا درگیری در دل آن‌ها می‌تواند به سرعت به سطح منطقه‌ای و حتی جهانی سرایت کند.

ادامه مطلب
لبنان و سوریه، سناریوهای پیش روی ایران
خاورمیانه پس از ۷ اکتبر؛ پایان جنگ یا آغاز موازنه‌ای تازه؟

لبنان و سوریه، سناریوهای پیش روی ایران

معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران دیگر در موقعیتی نیست که بتواند همانند لبنانِ پس از ۲۰۰۶ یا سوریه‌ی پس از ۲۰۱۵ به‌تنهایی مسیر تحولات را تعیین کند. نظم جدید منطقه بر محور تعامل چندجانبه می‌چرخد، نه هژمونی یک قدرت.

ادامه مطلب
پیمان‌های منطقه‌ای جدید خاورمیانه چه ماهیتی دارند
از پیمان پاکستان - عربستان تا نزدیکی روابط ترکیه و مصر

پیمان‌های منطقه‌ای جدید خاورمیانه چه ماهیتی دارند

خاورمیانه در حال حاضر دستخوش یک تحول بزرگ است، شاید حتی مهم‌تر از چرخه‌های قبلی تغییر در منطقه. یک درک منطقه‌ای وجود دارد که چشم‌انداز فعلی تشدید و تنش، حداقل برای میان‌مدت، ادامه خواهد یافت.

ادامه مطلب
خاموشیِ محاسبه‌شده!
قطع اینترنت افغانستان میان محور شرق و واشنگتن

خاموشیِ محاسبه‌شده!

عبدالناصر نورزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: قطع اینترنت در افغانستان بیش از آنکه محصول امریکایی‌زدایی منطقه باشد، بخشی از ستر و اخفای تعاملات واشینگتن–طالبان است. طالبان می‌دانند که بقای خارجی‌شان در گرو رضایت آمریکاست و برای آن حاضرند هزینه‌های داخلی سنگین را بپردازند.

ادامه مطلب
اهمیت ژئوپولیتیکی خلیج فارس
آنچه برای منطقه حیاتی است

اهمیت ژئوپولیتیکی خلیج فارس

محمد بیدگلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دولت های خلیج فارس می‌‏توانند با طراحی الگوی همگرایی منطقه‌‏ای و بر مبنای امکانات و مقتضیات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی درجهت‌‏دهی به معادلات این منطقه و ارتقای جایگاه بین‌‏المللی آن نقش محوری ایفا کنند.

ادامه مطلب
مهندسی جدید منطقه با سه کریدور اسرائیل
نتزاریم، فیلادلفیا و داوود

مهندسی جدید منطقه با سه کریدور اسرائیل

فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این طرح‌ها فقط راه عبور و مرور نیستند، بلکه بخشی از یک نقشه بزرگ‌تر و پیچیده هستند. هدف آن‌ها فراتر از دستاوردهای کوتاه‌مدت و نظامی است و سعی می‌کنند چند زمینه مختلف مثل مسائل اجتماعی، اقتصادی و امنیتی منطقه را همزمان تحت تأثیر قرار دهند.

ادامه مطلب
آیا این یک جنگ تمدنی است؟
تنش‌های جاری در خاورمیانه

آیا این یک جنگ تمدنی است؟

محمدعلی مهتدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: جنگی که اکنون در منطقه جریان دارد جنگ روایت ها و گفتمان سازی است که متاسفانه دشمن در این مورد دست بالا دارد و ما کار زیادی انجام نداده ایم. باید تبیین شود که ما جنگ طلب نیستیم.

ادامه مطلب
خاورمیانه در تله‌ی نظم مصنوعی
نقش آمریکا، اسرائیل و واکنش ایران

خاورمیانه در تله‌ی نظم مصنوعی

امیر مقدمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: حالا بسیاری از ایرانی‌ها، حتی آن‌هایی که پیش‌تر طرفدار تعامل با غرب بودند، آمریکا را نه‌فقط به‌عنوان یک قدرت خارجی، بلکه به‌عنوان تهدیدی مستقیم علیه استقلال و امنیت ملی می‌بینند.

ادامه مطلب
غرب آسیا؛ منطقه ای که دوباره باید شناخت
تضادهای میان تمدن ها می توانند به جنگ منجر نشوند

غرب آسیا؛ منطقه ای که دوباره باید شناخت

ماندانا تیشه‌یار در یادداشتی که در احتیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است می‌نویسد: تضادهای میان تمدن ها می توانند به جنگ منجر نشوند، اگر با استفاده از روش های نوین گفت‌وگو، دیپلماسی و به رسمیت شناختن تفاوت ها بتوانیم راه های مدنی تری برای تعامل و همزیستی بیابیم. 

ادامه مطلب
راهبردهای مهار و گزینه‌های ایران
بازی روی لبه:

راهبردهای مهار و گزینه‌های ایران

جمشید پرویزی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در پیچاپیچ بازی سایه‌ها و مهار پلکانی یک حقیقت تلخ و پایدار خود را نمایان کرده است که خروج بی ‌هزینه از پرونده هسته‌ای ایران برای هیچ‌ یک از طرفین متصور نیست. هرچه زمان می‌گذرد نه تنها هزینه‌‌ها کاهش نمی‌یابد، بلکه بازیگران این صحنه پرچالش ناچارند در عمق عمیق‌تری از پیچیدگی‌ها، با فاکتورهای جدید و بهای سنگین ‌تری به توافق دست یابند.

ادامه مطلب
نقض خطوط قرمز
حمله ۹ سپتامبر اسرائیل به قطر و چشم‌انداز خاورمیانه

نقض خطوط قرمز

سید محمد شفیعی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: اسرائیل با این حمله عملاً مرزهای سنتی درگیری با گروه‌های مقاومت فلسطینی را شکست و نشان داد که اکنون می‌تواند حتی در قلب کشورهای عربی با ثروت  فراوان و دارای روابط نزدیک با آمریکا، دست به عملیات نظامی بزند.

ادامه مطلب
خطرات «اسرائیل بزرگ» و وعده منطقه‌ای قوی
یادداشت محمدجواد ظریف در نشریه الاخبار

خطرات «اسرائیل بزرگ» و وعده منطقه‌ای قوی

محمدجواد ظریف در یادداشتی می‌نویسد: بمباران‌های اسرائیل هیچ خط قرمزی را رعایت نمی‌کنند. در ایران، ترور دانشمندان و حمله به تأسیسات ما به منزله اعمال آشکار تروریسم دولتی است. در قطر، تجاوز تروریستی علیه مذاکره‌کنندگان صلح نشان می‌دهد که صلح تنها تهدید وجودی برای اسرائیل است. این اقدامات را نمی‌توان صرفاً به عنوان زیاده‌روی‌های یک کابینه «راست افراطی» نادیده گرفت؛ آنها بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر و محاسبه‌شده برای تسلیم‌سازی کل منطقه در برابر سلطه بی‌رحمانه از طریق قلدری است.

ادامه مطلب
آیا آسیای میانه، جای خاورمیانه را برای ایران می‌گیرد؟
رقابت‌ها و چالش‌های موجود

آیا آسیای میانه، جای خاورمیانه را برای ایران می‌گیرد؟

علی‌رغم چالش‌های پیش روی ایران در آسیای مرکزی، اهمیت نقش آن در آن منطقه را نمی‌توان دست کم گرفت. سیاست «چرخش به شرق» آن، به ویژه با توجه به تحولات صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی که گزینه‌های کمی در دوره آینده ارائه می‌دهند، همچنان سنگ بنای استراتژی خارجی آن است.

ادامه مطلب
سیاست گفت و گوهای منطقه ای باید از سرگرفته شود
برای جلوگیری از جنگی مجدد

سیاست گفت و گوهای منطقه ای باید از سرگرفته شود

محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در مقطع کنونی، منافع ایران و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان، در یک راستا قرار گرفته است؛ امنیت و ثبات در خلیج فارس! در این راستا لازم است تا رایزنی ها و گفت و گوهای منطقه ای بار دیگر برای ساختن تاب‌آوری و کمک به ایجاد نظم منطقه‌ای پایدارتر از سر گرفته شده و از عربستان سعودی و سایر قدرت‌های متوسط نوظهور این منطقه خواسته شود که نفوذ خود را به ابتکار عمل برای صلح و امنیت تبدیل کنند و در کنار ایران، مانع درگرفتن جنگی دیگر در خلیج فارس شوند.

ادامه مطلب
درباره روابط ایران و آلمان
روابطی دیرینه و تاریخی که تیره شده است

درباره روابط ایران و آلمان

محمد بیدگلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: با توجه به نقش موثر جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جایگاه آلمان در اروپا، دو کشور می‌توانند همکاری‌های سازنده‌ای در سطوح مختلف و به‌ویژه منطقه غرب آسیا ایفا کنند. 

ادامه مطلب
نتانیاهو؛ «اسرائیل بزرگ» و جنگ آخرالزمان
تنها یک راه وجود دارد

نتانیاهو؛ «اسرائیل بزرگ» و جنگ آخرالزمان

محمدعلی مهتدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در واقع یک راه بیشتر وجود ندارد و آن مقاومت است. تشکیل یک ائتلاف قدرتمند منطقه ای برای مقابله با توهمات ویرانگردارودسته نتانیاهو و حامیانش می تواند این طرح را به شکست بکشاند.

ادامه مطلب
بازتعریف قدرت جهانی در آلاسکا
دیداری که دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد

بازتعریف قدرت جهانی در آلاسکا

معصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پرسش اصلی آن است که آیا این روند به سوی یک نظام چندقطبی پایدار حرکت خواهد کرد یا آنکه صرفاً مرحله‌ای پرابهام از گذار را رقم خواهد زد که با بی‌ثباتی‌های تازه همراه است.

ادامه مطلب
نتانیاهو و نقشه «اسرائیلِ بزرگ»
نقشه شومی که تل‌آویو دنبال می‌کند

نتانیاهو و نقشه «اسرائیلِ بزرگ»

بسیاری از عرب‌ها، ایده «اسرائیل بزرگ» را باور نمی‌کردند و آن را یا اغراق‌گوییِ افراطیون عرب می‌پنداشتند یا رؤیای گروه‌های کوچکی از افراطیون اسرائیلی. اما وقتی خودِ نخست‌وزیر اسرائیل آن را در این زمانه بر زبان می‌آورد، مشکل از همین‌جا آغاز می‌شود؛ و از همین زاویه می‌توان واکنش‌های تندِ عربی به‌ویژه از سوی مصر، اردن و شورای همکاری خلیج فارس را فهمید. 

ادامه مطلب
به اسم جنگ با ایران نباید غزه را فراموش کرد
هشدار به جامعه جهانی

به اسم جنگ با ایران نباید غزه را فراموش کرد

ترامپ ممکن است در حال حاضر احساس پیروزی کند، اما ممکن است خلق و خو، ظرفیت یا اراده سیاسی لازم برای تحمیل یک صلح جامع را نداشته باشد. در عوض، او باید بر غزه تمرکز کند. این به معنای تضمین آتش‌بس پایدار، رسیدگی به فاجعه انسانی و زمینه‌سازی برای راه حل دو کشور است. این به معنای حمایت از ابتکاراتی مانند ماموریت تثبیت پیشنهادی نسیبه است و اطمینان از این که صدای فلسطینیان در هر طرح حکومتداری پس از جنگ محوری است. و این به معنای به رسمیت شناختن این است که صلح منطقه‌ای را نمی‌توان بر ویرانه‌های غزه بنا کرد.

ادامه مطلب
عدم قطعیت‌ها بعد از حمله اسرائیل به ایران
کل منطقه همچنان ملتهب است

عدم قطعیت‌ها بعد از حمله اسرائیل به ایران

مهم‌ترین سوالات این است که آیا برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران همچنان پابرجا مانده است یا خیر. ادعاها و ادعاهای متقابل همچنان ادامه دارد؛ اسرائیل مدعی نابودی برنامه هسته‌ای ایران است، اما در حالی که ایران به خسارات گسترده اذعان می‌کند، پیروزی خود را نیز اعلام می‌کند.

ادامه مطلب
کریدور راه توسعه عراق؛ فرصت ژئواکونومیک یا تهدید ژئوپلیتیک برای ایران؟
موضوعی که به‌آسانی نمی‌توان از کنار آن گذشت

کریدور راه توسعه عراق؛ فرصت ژئواکونومیک یا تهدید ژئوپلیتیک برای ایران؟

ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: راه توسعه عراق پروژه‌ای استراتژیک است که نه‌تنها برای بغداد، بلکه برای کل منطقه پیامدهای ژرفی به همراه دارد. برای ایران، این طرح در عین حال که فرصت‌هایی برای مشارکت اقتصادی و ترانزیتی فراهم می‌کند، تهدیدهایی جدی نیز متوجه جایگاه ژئوپلیتیک کشور می‌سازد. در چنین شرایطی، سیاست انفعال هزینه‌زا خواهد بود.

ادامه مطلب
کریدور زنگزور؛ پیشروی پنهان ناتو به قلب اوراسیا
پیامدهای آن برای ایران چیست

کریدور زنگزور؛ پیشروی پنهان ناتو به قلب اوراسیا

پیمان صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کریدور زنگزور که در نگاه اول به‌عنوان مسیر تجاری برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق جنوب ارمنستان معرفی می‌شود، در واقع یک مانور ژئوپولیتیک مهم با پیامدهای مستقیم برای موازنه قدرت در قفقاز جنوبی و کل فضای اوراسیاست.

ادامه مطلب