خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان و ثابت العباسی، وزیر دفاع عراق، ۴ نوامبر ۲۰۲۴ یادداشت تفاهمی برای همکاری نظامی مشترک امضا کردند. این یادداشت تفاهم در جریان سفر العباسی به ریاض امضا شد و دو طرف راه‌های تقویت روابط دفاعی و سازوکار‌های تقویت آن علاوه بر آخرین تحولات منطقه‌ای در خاورمیانه را بررسی کردند.
ادامه مطلب
علی فرهمند در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به تازگی تصویری از هنری لوی فرانسوی در کنار یک افسر ارشد اسرائیلی هک و منتشر شد که می تواند پرده از ابعاد پنهان بسیاری از تحولات سال‌های اخیر در منطقه و در ایران دارد و نشان دهد که صاحب آن عزم و اراده که پیمانکارانی چون هنری لوی را به استخدام خود در آورده اند چه کسانی هستند.
ادامه مطلب
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: وفاق به معنی سازگاری، همکاری کردن و اتحاد است و زمانی که بحث وفاق ملی در سیاست خارجی مطرح می شود مراد این است که آحاد جامعه و همه احزاب و گروه ها، فارغ از نگرشهای حزبی و منافع فردی و گروهی، همگی به نفع یک امر مقدس یعنی «منافع ملی» با یکدیگر همکاری کنند و مانع آن شوند که اختلاف نظر آنها به دستاویزی برای دشمنان و لطمه به منافع کشور و مردم تبدیل شود.
ادامه مطلب
ایشان گفتند: اساس مشکل و عامل ایجاد درگیری‌ها و جنگ‌ها در منطقه، حضور آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی است که به دروغ از صلح و آرامش دم می‌زنند و اگر شرّ آنها از این منطقه کم شود، درگیری‌ها و جنگ‌ها خاتمه می‌یابد و خود کشورها قادر به اداره منطقه و هم‌زیستی با صلح و عافیت هستند.
ادامه مطلب
قهرمان نورانی درآباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در سه سال اخیر این ذهنیت در ایران شکل گرفت که آذربایجان و ترکیه تبانی کرده اند تا "دالان تورانی – ناتویی – صهیونیستی" در آن سوی مرز ایران را ایجاد کنند و به این وسیله تغییرات ژئوپلیتیک جدیدی را در منطقه رقم بزنند. اما احتمالاً به این فرضیه مهم توجه نشد که چه بسا گرداننده بازی ژئوپلیتیک در آن سوی مرز، روسیه باشد و روس ها قصد دارند فصل نهایی استراتژی جدید خود در قفقاز جنوبی را عملیاتی کنند. در واقع از ابتداء مشخص بود که بازیگران دیگر به دلیل محدودیت های جدی ژئوپلیتیکی قادر نیستند قاعده بازی را به نفع خود تغییر دهند. این بدان معناست که ایجاد کریدوری در جنوب ارمنستان با طراحی روسیه در حال پیگیری است نه ناتو، غرب و یا صهیونیست ها.
ادامه مطلب
علی اصغر بصیری جم در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جنگ اوکراین و انزوای سیاسی و اقتصادی تحمیلی غرب به روسیه، تنگناهای فروش و انتقال نفت و گاز روسیه از خاک اوکراین به اروپا، فرصت طلبی آذربایجان در راستای کسب منافع و قدرت در غالب تسهیل گری فروش نفت روسیه با توجه به وضعیت اضطرار آن و همچنین اقدامات ترکیه در نقش پنجره واحد روسیه به دنیای غرب در بعد اقتصادی از طریق فروش گاز در غالب طرح ترک استریم و افزایش تراز تجاری با روسیه در وضعیت جنگی موجود، در کنار عدم منفعت ارمنستان برای روسیه با توجه به عدم وجود زیرساخت ها، منابع، بازار و خفگی ژئوپلتیک ارمنستان و همچنین رویکردهای غربگرایانه دولت پاشینیان آن هم در همسایگی روسیه، آن را بر آن داشت تا به حمایت از کریدور زنگه زور اقدام کند.
ادامه مطلب
عباس آخوندی در یادداشتی می نویسد: کشورهای منطقه از آمدن جناب پزشکیان استقبال کرده‌اند. از این حسن توجه باید بیشترین بهره را برد. زمان آن است که دست کم ایران پیشتاز یک پیمان منع تجاوز و فراتر از آن، استقرار یک نظم امنیتی منطقه‌ای با همکاری قطب‌های جهانی قدرت باشد.
ادامه مطلب
ولی نصر در یادداشتی می نویسد: چشم انداز یک تشدید خطرناک دیگر بر منطقه سایه افکنده است. حمله اسرائیل به رفح می تواند رویارویی تازه ای را کلید بزند اگر ایران و متحدانش احساس کنند که برای جلوگیری از نابودی حماس و با توجه به وخامت شرایط انسانی در باریکه غزه، ناچارند که دست به کار شوند.
ادامه مطلب
جواد معصومی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: همان کسانی که در فرودگاه بغداد با عملیات تروریستی، مهمان دیپلمات دولت و مردم عراق یعنی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی را به شهادت رساندند قطعا با همرزمان و مهمانان این شهید هم این چنین برخورد کرده‌اند چراکه کینه و عصبانیت آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها از سردار سلیمانی که فرماندهی شکست طرح‌های آنها برای نابودی کشورهای منطقه از طریق تروریست‌ها را برعهده داشت، بر کسی پوشیده نیست و حتی بعد از ترور این «احیاگر مقاومت در منطقه» در حال انتقام‌گرفتن از او و دوستداران بی‌شمارش هستند.
ادامه مطلب
شکستن طلسم منطقه‌ای، نیازمند فراتر رفتن از مرزهای سنتیِ رقابت‌های ژئوپولیتیک است. یک پیشنهاد قابل اجرا، ایجاد یک بلوک منطقه‌ای است – مشابه سازمان دولت‌های آمریکای لاتین (OAS) یا اتحادیه آفریقا (AU) که بر چالش‌های مشترک و نیز منافع مشترک تمرکز دارد. این ایده پیشنهاد می‌کند که فراتر از سازمان‌های کنونیِ همکاری زیرمنطقه‌ای مانند اتحادیه عرب، اتحادیه مغرب عربی، شورای همکاری خلیج فارس و شورای همکاری چهارجانبه گام برداریم. نمونه‌های گذشته نشان می‌دهد که سازمان‌های منطقه‌ای اغلب پس از تنش‌های مزمن یا در روند تنش زدایی شکل می گیرند، سناریویی که در منطقه خاورمیانه بزرگ یا MENA غریبه نیست.
ادامه مطلب
به باور برخی کارشناسان، تشدید تنش میان حماس و اسرائیل تا حدی مطلوب مسکو است؛ چرا که از یک سو توجهات را از جنگ اوکراین دور می‌کند و از سوی دیگر فرصتی را برای مسکو فراهم آورده تا بتواند غرب را به عنوان مسئول بخشی از آنچه که در غزه در حال رخ دادن است معرفی و قلمداد کند. اما از طرفی نیز این تصور وجود دارد که در صورت گسترش تنش‌های میان اسرائیل و حماس به سطح نیمه منطقه‌ای، منافع روسیه در خاورمیانه به طور مستقیم به خطر بیفتد؛ چرا که در حال حاضر روسیه به خاطر مسائلی چون گستردگی جنگ اوکراین، تشدید تنش‌ها در قره‌باغ و نیز اختلافات کرملین با گروه نظامی «واگنر» دیگر نفوذ سابق خود در منطقه خاورمیانه را ندارد.
ادامه مطلب
خاورمیانه نه تنها به وضعیت قبلی برنگشته بلکه در آستانه یک انتقال قرار دارد و این بر عهده مردم و دولت‌های منطقه است که تصمیم بگیرند این انتقال، چه شکل و شمایلی داشته باشد.
ادامه مطلب
منصور براتی در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی می گوید: اسرائیلی ها برنامه شان برای آینده جنگ از سه حالت خارج نیست، اولین سناریو در واقع تداوم همین وضعیتی است که در روزهای گذشته اسرائیلی ها داشتند، یعنی اقدام به حمله هوایی به غزه که تا حدی از آن دارد به صورت کور انجام می شود و حدی از آن هم به صورت هدفمند. بعضی از کارشناسان به این اقدام سیاست چمن زنی گفتند به این معنی که اسرائیلی ها هر هدفی را آن جا ببینند که احساس کنند مهم است مورد حمله قرار می دهند و بعضی از مناطق را اصلا بی هدف به آن حمله می کنند. علت این حملات بی هدف تحت تاثیر روزهای اول جنگ بودن است. دلیل آن غافلگیری است که اسرائیلی ها دچارش شدند. اگر این سناریو در دست اسرائیلی ها باقی بماند احتمالا این نبرد ۱۰ تا ۱۵ روز نهایتا در حالت حداکثر به طول خواهد انجامید. اما اگر سناریوی دوم مد نظر اسرائیلی ها باشد یعنی حمله زمینی و گسترده به غزه، این عملیات بین بیست تا یک ماه درگیری خواهیم داشت. اگر کار به سمت ورود نیروی زمینی گسترده تر حرکت بکند که سناریو سوم خواهد بود، آن وقت دردسرهای بیشتر برای اسرائیلی ها را در غزه شاهد خواهیم بود و ممکن است که تلفات زیادی هم به اسرائیلی ها وارد بشود.
ادامه مطلب
نویسنده: دکتر حمید احمدی ناشر: نشر نی
ادامه مطلب
محمد حسین ملائک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اگر ایران در رابطه با عربستان همان گونه که عربستان دیدگاه سنتی خود را کنار گذاشت و با رویکردی به آینده از در آشتی با ایران در آمد، ایران نیز از دیدگاه سنتی خود دست بردارد و به عربستان کمک کند تا بتواند موازنه بهتری با آمریکا و اسرائیل بوجود آورد ضرری برای ایران ندارد و می تواند حوزه همکاری های دو کشور را گسترش دهد. در یک رویکرد ملی حتی با در نظر گرفتن مواضع انقلابی همچون حمایت از فلسطین، مبارزه با اسرائیل و کاهش حضور آمریکا در منطقه می توان راهبردهای مختلفی را با عربستان تعریف کرد.
ادامه مطلب
کامران کرمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: «مجمع گفت وگو و همکاری» طرحی است که جمهوری اسلامی پس از شکل گیری توافق با ریاض و اجرایی شدن به شکل بازگشت به روابط دوجانبه، آن را مطرح کرده و قرار است جزئیات آن پس از تدوین به ریاض، ابوظبی، دوحه، مسقط، کویت، منامه و بغداد ارسال شود. طرحی که در صورت موفقیت می تواند منطقه را پس از دهه ها تنش و تصاعد بحران وارد دوره ای از مصالحه و همکاری بر مبنای متغیرهای نوظهور کند.
ادامه مطلب
توافق عربستان و ایران پیامدهای مثبتی بر تمامی جهات خواهد داشت و در راستای پایان دادن به جنگ های شعله‌ور در منطقه حرکت خواهد کرد.
ادامه مطلب
این رویداد، فراتر از عادی سازی روابط بین دو کشور رقیب است و به نشانه های برپایی نظام جدید منطقه ای در خلیج فارس و شبه جزیره عربستان اشاره دارد. علاوه بر این، میانجی گری چین در دستیابی به این توافقنامه، نشان دهنده انتقال مرکز ثقل راهبردی و ژئواستراتژیک از غرب به کشورهای جهان سوم در جنوب است.
ادامه مطلب
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سیاست خارجی ایران در منطقه قفقاز از سیالیت کمتری نسبت به مناطق دیگر برخوردار است. نقش عوامل ساختاری و جبریت های ژئوپلوتیک در این منطقه موجب شده است تا آزادی عمل کارگزاران برای تغییرات گسترده راهبردی در این منطقه محدودتر باشد. با این وجود، علائم تغییر در برخی از روندها و ظهور روندهای نوپدید سیاسی، امنیتی، اقتصادی و زیست محیطی در منطقه قفقاز؛ ضرورت تغییرات تدریجی راهبردهای سیاست خارجی ایران در این منطقه را اجتناب ناپذیر کرده است.
ادامه مطلب
"پارادیپلماسی فرامرزی، منطقه گرایی فرهنگی از چشم انداز ایران فرهنگی" با نگاهی به منطقه گرایی به همت مریم خالقی نژاد تالیف شده که توسط انتشارات قومس منتشر شده است.
ادامه مطلب
می توان گفت در مقایسه میان توافقنامه‌های آبراهام و تلاش برای ایجاد ائتلاف اسرائیلی – عربی از یک سو و نقش آفرینی دیپلماتیک عراق، گزینه دوم در منطقه با اقبال بیشتری همراه بوده است.
ادامه مطلب
ولید فارس می نویسد: کسی که تحولات در خاورمیانه و شمال آفریقا را به ویژه از زمان جنگ اوکراین رصد می کند متوجه می شود برخی رویارویی ها در این مناطق، ظرفیت تبدیل شدن به رویارویی های کنترل نشده را دارد.
ادامه مطلب
رضا مرادی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پس از اجماع سازی جهانی تلاش ها معطوف به ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت (ذیل فصل هفتم) خواهد بود و همزمان آمریکا فشارهای اقتصادی و تهدیدهای نظامی نسبت به ایران را افزایش خواهد داد. هدف نهایی پروژه ائتلاف سازی در منطقه محاصره و برخورد با تنها بازیگری است که همچنان در مقابل پروژه کلنگی شدن منطقه مقاومت کرده است.
ادامه مطلب
آسیای مرکزی اخیرا به یک اولویت سیاسی برای تهران تبدیل شده که در حال حاضر منطقه را به عنوان یک «پل» بالقوه بین ایران و شرق می‌بیند.
ادامه مطلب
برای مدیریت چالش های منطقه ای از طریق رضایت عمومی، هنجارها و کدهای رفتاری، به یک الگوی امنیتی مبتنی بر همکاری نیاز است که هنوز نمونه آن در هیچ کجای خاورمیانه دیده نمی شود. یک چارچوب امنیتی منطقه ای می تواند به مدیریت و کاهش درگیری ها در خاورمیانه کمک کند و حل تنش ها و درگیری های منطقه ای و برداشت های متفاوت از تهدید را ممکن سازد. بسیاری از سیاست گذارانی که در گذشته در این راستا تلاش کرده اند، از تحقق چنین چشم اندازی ناامید هستند؛ اما همه اعتقاد دارند گفت و گوها و اقدامات در جهت اعتمادسازی می تواند در تنش زدایی و ایجاد اجماع برای ایجاد یک فرآیند امنیتی منطقه ای موثر باشد.
ادامه مطلب
از این پس «اربیل» در دیکشنری سیاسی – دفاعی و دایره لغات جمهوری اسلامی ایران به عنوان کلیدواژه‌ای تعبیر خواهد شد که صرفا یک رهیافت تنازعی با چاشنی انتزاع را در منطقه با خود به همراه دارد.
ادامه مطلب
ترکیه به عنوان قدرت سوم در منطقه یک قدرت سیاسی و اقتصادی نوظهور است که به نظر می‌رسد بیشتر به مفهوم امنیت جمعی عربی نزدیک است و در طول دهه‌های گذشته به استقلال کشورهای عربی و ثبات آنها در برابر مذاخلات خارجی احترام گذاشته است. بی تردید رابطه با این کشور در شرایط کنونی خطرات راهبردی برای امنیت کشورهای عربی ندارد.
ادامه مطلب
محمد حسین ملائک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از پیچیدگی، هوش، علم و دانش و نقش ایرانی ها در شکل دادن به بسیاری از ابداعات و نوآوری ها بسیاری از تحولات علمی و تمدنی و روشنفکری نیز ادعا های زیادی وجود دارد. روزی نیست که تکرار نکنیم ایرانیان زیادی مدیریت بزرگترین شرکت های مطرح جهانی را به عهده دارند و نقش ایرانی ها در مدیریت بزرگترین شرکت های تکنولوژیک جهانی در "سلیکون ولی" بسیار برجسته است و یا عالمان متولد شده در جغرافیای ایران بسیاری از پروژه های "ناسا " و یا کرسی های علمی دانشگاه های بزرگ جهان را در اختیار دارند. اصلا راه دور نرویم تمام رهبران بعد از انقلاب اسلامی در کنار گوش چشمی به مسائل ایران حل مسائل دنیا را در نظر داشتند و برای آن نسخه ها پیچیده اند. باوجود این محسنات تاریخی و ژنتیکی و پیچیدگی های ذهنی، ایرانی ها بطور عجیبی و به سادگی فریب داده می شوند.
ادامه مطلب
اما مسئله برای کشورهای دیگر مانند اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان و امارات مختلف است. بیشتر این کشورها باور دارند دستیابی به حل و فصلی با ایران بدون اینکه شامل توقف توسعه برنامه موشکی و فعالیت های منطقه‌ای این کشور باشد، دست تهران را در منطقه باز می‌گذارد و این کشور را قادر می‌سازد بیشتر در امور داخلی این کشورها مداخله کند؛ بنابراین طبیعی است که احساس نگرانی کنند و برای همکاری با یکدیگر برای مهار پیامدهای ناشی از حل و فصلی تلاش کنند که اساس آن بازگشت به توافق ۲۰۱۵ است.
ادامه مطلب
پارسا جعفری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: طبعاً دشواری‌های چندبعدی روابط ایران و عربستان که امروزه در پرونده‌های متعدد منطقه ای، آنها را رویاروی یکدیگر قرار داده است، به‌سادگی قابل حل نیست، اما با این وجود می‌توان امیدوار بود که مسائل گام‌به‌گام حل شوند. هر چند نباید خوشبین بود که اختلافات منطقه ای آنها به زودی حل شوند؛ ولی حداقل می توان انتظار داشت که بحران های دو جانبه، کنترل شده و تخفیف یابد و متعاقب آن زمینه برای همکاری جهت کاهش بحران های منطقه ای بین دو کشور فراهم آید.
ادامه مطلب