کشورهای عربی

به سوی جنگ سردی جدید در خاورمیانه

آقایان عرب از حضور بالای سر قبر بن گورین خجالت نکشیدید؟

بن گورین مسئول فاجعه ای است که در سال ۱۹۴۹ فلسطینی ها دچار آن شدند و از آن به عنوان "نکبت" یاد می کنند. در آن سال، در جریان پاکسازی قومی، فلسطینی ها از موطن خود بیرون رانده شدند و اسرائیل به وجود آمد. اما یادآوری نکبت و فاجعه سال  ۱۹۴۹ به هیچ وجه اشتهای وزرای امور خارجه چهار کشور عرب که با برنج بن گورین و گوشتی که از بلندی های اشغال شده جولان سوریه، تهیه شده بود پذیرایی شدند، کور نکرد.  

ادامه مطلب

منطقه در برابر دو راهی جدید

کشورهای عربی به ترکیه احساس نزدیکی بیشتری می کنند تا ایران

ترکیه به عنوان قدرت سوم در منطقه یک قدرت سیاسی و اقتصادی نوظهور است که به نظر می‌رسد بیشتر به مفهوم امنیت جمعی عربی نزدیک است و در طول دهه‌های گذشته به استقلال کشورهای عربی و ثبات آنها در برابر مذاخلات خارجی احترام گذاشته است. بی تردید رابطه با این کشور در شرایط کنونی خطرات راهبردی برای امنیت کشورهای عربی ندارد.

ادامه مطلب

لزوم درک معادلات جدید

حوثی‌ها در یمن پیروز شدند؛ پس از آن چه می‌شود؟

این نوشتار یکی از مجموعه مقاله‌ای است با عنوان «بازیگران مسلح غیردولتی و اقتصادهای غیرقانونی در سال ۲۰۲۲» که بخشی از «راهکار بروکینگز پیرامون بازیگران مسلح غیردولتی» را تشکیل می‌دهد. نویسنده در این مقاله به کتاب زیرچاپ خودش با عنوان «آمریکا و یمن: تقابلی تراژیک» استناد کرده است.

ادامه مطلب

دعوا بر سر قدرت منطقه ای است

پیچیدگی های روابط ایران و عربستان

علی‌رغم امید به احیای روابط دو کشور برای توقف جنگ یمن اما قدرت منطقه‌ای که جمهوری اسلامی ایران کسب خواهد کرد، مسئله‌ای است که عربستان را نگران کرده است. آمریکا طبق اصول مشخص و دادوستدهای راهبردی منطقه را غرق در درگیری‌های متعدد از طریق جنگ در سوریه، عراق، یمن و لبنان کرده و هدف این کشور این است که شرکای سعودی خود را در صف اول درگیری‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی قرار دهد.

ادامه مطلب

کنار آمدن تل آویو با واقعیت

امریکا برای بازگشت به برجام آماده می شود

دولت بایدن گاهی با خنثی بودن و گاهی نیز با چشم پوشی عمدی از اجرای تحریم های تحمیل شده بر ایران و سازمان های وابسته به آن در منطقه، ماموریت ایران را برای تقویت برنامه هسته ای و موشکی خود و اجرای مانورهای نظامی و افزایش مداخله در کشورهای عربی، تسهیل کرده است. به همین علت است که اکنون تهران وقت کشی می کند و عجله ای برای بازگشت به برجام ندارد.

ادامه مطلب

فرصتی که ایران از خروج امریکا از افغانستان بهره برد

ایران، اعراب و شورای همکاری‌های شانگهای

عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای قطعا به سود تهران است، چرا که هر گونه پذیرش در عرصه بین‌الملل خبری نویدبخش برای حکومت ایران است. افزون بر این، رهبری چین و روسیه بر سازمان همکاری‎های شانگهای مزیت دیگری است که ایران را در تقابل دائمش با ایالات متحده صاحب قدرت حمایتی قابل توجهی می‌کند.

ادامه مطلب

معرفی کتاب

خیزش مردم سرخورده

علی موسوی خلخالی می نویسد: کتاب «خیزش مردم سرخورده» نوری از دریچه‌های مختلف بر جوامعی است که در همسایگی ما هستند، همسایگانی که با وجود مشترکات فرهنگی فراوان اطلاعات نسبتا کمی از آنها داریم اما می‌توانند نکات بسیاری را به ما بیاموزند؛ کشورهایی مثل مصر، تونس، لیبی و... در این کتاب تلاش شده‌است بهار عربی از جنبه‌های گوناگون دیده ‌شود. هم از نگاه خارجی و سیاست‌مداران خارج از جهان عرب که در بخش اول مطالبشان را می‌خوانید، هم از نگاه سیاست‌مداران فعال در جامعه عرب و هم از نگاه روشنفکران، نویسندگان و اندیشمندان عرب که هر کدام از دریچه ویژه خود و از بعدی که مورد اهتمامشان است، به تحولات نگاه کرده‌اند.

ادامه مطلب

آغاز آشتی پایتخت‌های عربی با دمشق

بازگشت عربی به سوریه برای موازنه‌سازی!

صابر گلعنبری در یادداشتی برلی دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تماس‌هایی که با دمشق حدودا از سه سال پیش شروع شده بود، اما زیرزمینی؛ در ماه گذشته با تماس تلفنی عبدالله دوم و بشار اسد رنگ علنی به خود گرفت؛ تا این که وزیر خارجه امارات هفته پیش به دمشق رفت و مورد استقبال گرم اسد واقع شد؛ سفری که با خداحافظی و بازگشت سردار جواد غفاری فرمانده نیروهای ایرانی در سوریه به تهران همزمان شد و همین هم محمل بیشتری برای گمانه‌زنی‌ها فراهم کرد. 

ادامه مطلب

جهان عرب و بشار اسد؛ منافع و دگردیسی استراتژیک

وقتی واقعیت ها خود را تحمیل می کنند

شیلا سیف الدینی در یادداشتی می نویسد: اسد به‌درستی می‌داند پس از ویرانی‌های جنگ ده ساله در سوریه به کمک کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیازمند است و کشور کوچک ولی ثروتمند و موثر در جهان عرب، امارات متحده عربی، می‌تواند حامی تجاری و مالی خوبی برای سوریه و از طرفی حامی سیاسی برای پذیرش این کشور در اتحادیه عرب باشد.

ادامه مطلب

شیر نفت یا آلن شیرر، مسئله این است

جولان کشورهای عربی در فوتبال اروپا

امیرحسین سعیدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: این باور که کشورهای نفت خیز تنها با صرف منابع متنابع توان مدیریتی پر هزینه و ناکارآمد در کشورشان را دارند با تیم داری موفق در عرصه فوتبال می تواند یکسره دگرگون شود. مالکان ثروتمند با استخدام برترین مدیران و کارگزاران  موجب مدیریتی موفق و متفاوت می شوند و با مدد توان بسیج رسانه ای به اذهان می نمایانند که در مدیریت کشورهایشان و نیز تدبیر منطقه همین گونه دقیق و موفق عمل می کنند. گروه ابوظبی که مالکیت باشگاه منچسترسیتی را در اختیار دارد مدام تکرار می کند "اینجا پول همه چیز نیست!"

ادامه مطلب

نگرانی از تکرار آنچه در افغانستان گذشت

سکوت مرموز اعراب در برابر طالبان

هراس فزاینده رهبران عرب از تجدید حیات طالبان شاید یکی از علل فاصله گرفتن آنها از تحولات سیاسی در افغانستان باشد. جهان عرب، از جمله کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، نمی توانند از پیامدهای ناشی از ظهور دوباره طالبان جلوگیری کنند. فروپاشی کابل سروصدای زیادی در رسانه های اجتماعی ایجاد کرد و بسیاری ابراز نگرانی کردند که آنچه در افغانستان اتفاق افتاد به زودی در جهان عرب روی دهد. برخی ادعا کردند که طالبان جایگزین داعش شده است تا رویای خود را در جهان عرب تحقق بخشد.

ادامه مطلب

نفسی که دمیده شده و فرصتی که پیش آمده است

رئیسی و روابط منطقه‌ای

صابر گلعنبری در یادداشتی می نویسد: طی دو هفته اخیر بحث‌های زیادی با دوستان تحلیل‌گر از کشورهای منطقه که به دقت اوضاع ایران را رصد می‌کنند داشتم. سخنی به گزافه نیست اگر اذعان کنم شناخت برخی از آنها از اوضاع ایران و پیچیدگی‌هایش بیشتر از برخی کارشناسان ایرانی است. کسی که از خارج یک جغرافیای سیاسی و بدون سوگیری، تعلقات فکری و سیاسی نظاره‌گر تحولات آن است، تصویر جامعی را می‌بیند و تکه‌های پازل و تاثیرگذاری هر کدام در ترسیم این تصویر را به خوبی مشاهده می‌کند که همین کمک شایانی

ادامه مطلب

هویتی که رو به زوال است

نگرش ایالات متحده به گفتمان عربی در خاورمیانه

پرهام پوررمضان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایالات متحده در راستای سیاستگذاری های خود که بر مبنای نفوذ در منطقه خاورمیانه انگاشته شده توانسته است سرمایه گذاری های کلانی را باقدمتی طولانی انجام دهد. همین امر سبب شده است در موضوعات مختلف جهان اسلام همچون تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران، بیداری اسلامی، مسئله یمن و فلسطین و مسائلی از این دست جهان عرب رویکردی منفعلانه و یا بسیار حداقلی اختیار کند. می توان این طور برداشت کرد که دلیل این امر ریشه در از بین رفتن فرهنگ گفتمان های متعدد و متعارض منطقه ای است.

ادامه مطلب

اهداف طرح خاورمیانه بزرگ ایالات متحده در خاورمیانه

اقتصاد غربی‌ها را در منطقه نمک گیر کرده است

پرهام پوررمضان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ر نگاه دولت مردان ایالات متحده طرح بزرگ خاورمیانه با اهداف نهان و آشکاری پا به عرصه ظهور در دکترین سیاستگذاری این کشور گذاشت ولی یکی از رویکردهای مهمی که در این باب همه پژوهشگران و تحلیلگران این حوزه بر آن بر سر یک کلام هستند رویکرد مهم اقتصاد است. البته در رابطه با ابعاد و رویکردهای نهان و آشکار این مساله احتیاج بسیار زیادی به گذشت زمان و به دست آوردن اطلاعات دقیق تری در این باب وجود دارد.

ادامه مطلب

امریکا و فرانسه برای حضور در منطقه به هم نیاز دارند

ایران، نفت و نزدیکی پایان حضور غرب در خاورمیانه

همگی می دانیم که آمریکا از وابستگی به نفت منطقه خاورمیانه رها می شود و در ضمن تلاش می کند تا حضور خود در این منطقه را کاهش دهد. افزون بر مساله نفت و گاز، پایتخت های غربی در ساله های پیش رو تصمیم خواهند گرفت که آیا باید به حضور تقریبا تمام عیار خود نه تنها در خاورمیانه بلکه در دفاع از ارزش های حاکم بر جوامع خود ادامه دهد یا خیر.

ادامه مطلب

گسترش سلفی گری جهادی بعد از چشیدن طعم تلخ شکست های متمادی

اسلام گرایان و مکانیسم ناکام صندوق های رأی

رضا عابدی گناباد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بعد از سال ۲۰۱۱ و بهار عرب در مصر و تونس، اسلام گرایان هرچند به شکلی موقت توانستند به قدرت برسند؛ اما این تجربه در مصر با کودتای جولای ۲۰۱۳ بر علیه حزب آزادی و عدالت شاخه سیاسی جماعت اخوان‌المسلمین و شکست اسلام گرایان در انتخابات انتخابات پارلمانی ۲۰۱۴ تونس از حزب سکولار ندا ناکام ماند. هرگاه جنبش های اسلامی با شور و هیجان زایدالوصفی وارد رقابت های انتخاباتی می شوند، هنوز هم در معرض فشارهای سیاسی شدیدی قرار می گیرند، اما در برخی اوقات، این فشارها متضاد هم بوده و در نتیجه فرصت های جذابی برای اسلام گرایان به وجود می آورد، هرچند ممکن است این فرصت ها برای آنها (مانند مصر دوران محمد مرسی و اخوان المسلمین) هزینه زا نیز باشد.

ادامه مطلب

انتقام ایران بعد از دونالد ترامپ

کشورهای عربی و اسرائیل در ناتوی منطقه ای امریکا چه می کنند؟

زمان این تصمیم راهبردی ترامپ معنای دیگری نیز دارد. به این ترتیب که این تصمیم با دو حادثه هم زمان بود: نخست افزایش تنش زایی‌های اسرائیل در سوریه به بهانه جلوگیری از استقرار ایران در این کشور. دوم: اعلام اتحادیه اروپا برای افزایش دامنه تحریم های خود علیه سوریه از طریق اضافه کردن وزیر امور خارجه این کشور در فهرست تحریم هایش.

ادامه مطلب

برای تداوم برنامه‌های منطقه‌ای

ترکیه به عادی‌سازی روابط با اعراب نیاز مبرم دارد

مصطفی مطهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: برساخت هویتی آنکارا در عرصه سیاست خارجی برای حضور فعال در میدان های کنش، بر اساس شاخص های تهاجمی شکل گرفته است؛ در واقع ترکیه با طراحی راهبرد منطقه خاکستری، اولویت های مبتنی بر حفظ امنیت داخلی و رویکردهای توسعه گرایانه در عرصه خارجی را، در مناطق بحران جستجو می کند. به موجب همین رفتار تمامیت خواه در عرصه سیاست خارجی می باشد، که بازآرایی و معماری روندهای بازیگری در میدان های منطقه ای را در دستور کار خود قرار داده است.

ادامه مطلب

امیدهایی که بر باد رفت و کورسوی امیدی که هنوز باقی است

ده سالگی بهار عربی: درس ها و ترس ها

صلاح الدین خدیو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: برنارد لوئیس معتقد است که مفهوم انقلاب مانند مفهوم آزادی در حوزه تمدن اسلامی غریب است. واژه آزاد در میراث اسلامی بیشتر "نابرده" و "غیر عبد" را به ذهن متبادر می سازد، کسی که برده نیست، آزاد است. پرواضح است که این تعبیر، فرسنگ ها با مفهوم خودمختاری فردی و بلوغ عقلی و سوژه سازی از انسان مغایرت دارد.

ادامه مطلب

تلاش ترامپ برای تخریب و وعده بایدن برای تغییر

خاورمیانه و سناریو های هشت گانه بایدن که قابل تصور است

مریم خالقی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با عطف به تغییر و تحولات جدید در منطقه و اوضاع تقریبا نامناسب اقتصادی در برخی کشورهای منطقه از یکسو و قدرت تاثیرگذاری اقتصادی امریکا در رشد اقتصادی و همچنین ارتباطات اقتصادی با دیگر کشورها نیز به نظر نمی رسد در خاورمیانه دولت ها از این روش دموکرات ها دوری گزینند و همه درهای مصالحه را به روی آنها ببندند.

ادامه مطلب

چالش های تازه اعراب با بایدن

شکستی که کشورهای عربی از رفتن ترامپ متحمل می شوند

فاطمه سیاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: باتوجه به مسائل مهم و وضعیتِ کنونی این کشورها، پیش‌بینی می‌شود بطور کلی جامعهٔ عربی و بطور خاص هر کشور از آن بنابر شرایط و سیاست‌هایش، با دولت بایدن چالش‌هایی پیدا کند؛ یا حداقل از تصمیمات و رویه‌های آن متأثر شود. به اهم این چالش‌ها که هر کدام دو یا چند کشور را درگیر خواهد کرد، می‌پردازیم.

ادامه مطلب

دستورالعمل هایی برای ایالات متحده

برای صلح و امنیت در دریای سرخ چه می توان کرد؟

در پنج سال گذشته دورنمای ژئوپولتیکی عرصه دریای سرخ اساسا دگرش یافته است. اکنون شاخ آفریقا بخش جدایی ناپذیر و در حقیقت میانجی سیستم امنیتی خاورمیانه، هند و اقیانوسیه و مدیترانه به دلیل اهمیت راهبردی، رقابت برای نفوذ بر دریای سرخ، تجارت و ترانزیت شده است.

ادامه مطلب

آیا هدف بزرگ جلوه دادن اسرائیل است؟

توهم زعامت عربی امارات

چارچوب زمانی و نیز ماهیت روابط امارات و اسرائیل به این مسئله اشاره دارد که ارتباط این دو از عادی سازی روابط فراتر رفته و شکل ائتلاف راهبردی پیدا کرده و اعلام عادی سازی رسمی در چارچوب تکمیل ساختار این ائتلاف است.

ادامه مطلب

روسیه و آینده تسلیحات نظامی در خاورمیانه

جا برای امریکا تنگ می شود؟

فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی می نویسد: با توجه به موقعیت خاورمیانه، ساختار منطقه بر اساس توازن قوا شکل گرفته است، و دولت ها برای امنیت تجاری خود در دایره بازی تسلیحاتی کشورهای قدرتمندی چون آمریکا، روسیه و چین قرار گرفته اند. فروش تسلیحات یکی از مؤلفه‌های اصلی کشورهای قدرتمند در خاورمیانه به‌حساب می‌آید، چون خاورمیانه عمده ترین منطقه نفت خیز جهان با ۶۶ درصد از ذخایر جهانی، و عمده ترین منابع گازی جهان پس از روسیه در این منطقه است. همچنین خاورمیانه محل تلاقی سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا و مشتمل بر قلمروها و آبراه هایی است که در زمره پراهمیت ترین مناطق ژئواستراتژیک جهان است. کارشناسان معتقدند خاورمیانه در پنج سال آینده، به بزرگ ترین بازار بزرگ خرید تسلیحات جهان به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار تبدیل خواهد شد.

ادامه مطلب

سه اصلی که تل آویو در روابط خارجی خود دنبال می کند

راهبرد رژیم صهیونیستی در عادی سازی روابط با کشورهای عربی

رضا رسالت در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: گابی اشکنازی، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی در سفر به آلمان و سخنرانی در نشست وزاری امور خارجه اتحادیه اروپا اعلام کرد: اسرائیل از سیاست الحاق به سوی سیاست عادی سازی روابط رفته است. او افزود: معتقدم آنچه در رابطه با امارات رخ داد نشانه ای بسیار قوی از این است که فقط از طریق مذاکرات می توانیم پیشرفت کنیم و این بسیار واضح است که دولت اسرائیل از سیاست الحاق به سوی عادی سازی روابط رفته است.

ادامه مطلب

بایدهای سیاست خارجی فعلی جهان را درک کنیم

سی ذهنیتِ غیرواقعی در دیپلماسی

محمود سریع القلم در یادداشتی به ۳۰ واقعیت امروز روابط بین الملل، دیپلماسی و سیاست خارجی پرداخته و اظهار نظر کرده است که باید با این شرایط تحولات جهانی را مطالعه و درک کرد.

ادامه مطلب

جهان عرب میان جمهوریخواهان ودموکرات ها

ترامپ یا بایدن، مساله این نیست؟

مهمترین مساله این است که کشورهای عربی چگونه باید در این برهه زمانی حساس که جهان با خلاء راهبردی وحشتناکی روبه رو است، خود را به عنوان یک بازیگر مهم جهانی معرفی کنند. بایدن و ترامپ مساله نیستند، طرح مسائل باید توسط خود ما صورت گیرد نه دیگران.

ادامه مطلب

تنها دولت امریکایی که برنامه نداشته است

واکاوی الگوی شلخته سیاست خارجی دولت ترامپ و پیامدهای آن برای ایران

رضا رسالت در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در شرایط کنونی، تحلیل سیاست خارجی ایالات متحده امریکا در قیاس با گذشته، با پیچیدگی ها و عدم قطعیت های بیشتری همراه است. دولت این کشور به رهبری دونالد ترامپ با شعارهای ضدنظام و تغییر وضعیت موجود، قدرت را در دست گرفته و تلاش کرده است تا با برهم زدن رویه های سنتی دولت های گذشته در امریکا، رویکرد تازه ای را در ارتباط با موضوعات داخلی و خارجی اتخاذ کند. آنچه در این میان مشخص است اینکه، دولت کنونی امریکا تاکنون فاقد یک الگوی سیاست خارجی مشخص و منسجم بوده است، که همین امر تحلیل رفتارهای خارجی این کشور را با پیچیدگی بیشتری همراه می کند.

ادامه مطلب

دو قدرت بزرگ منطقه ای به هم نزدیک می شوند

هراس کشورهای عربی از ائتلاف ایران و ترکیه در لیبی

حتمالا به زودی ترکیه و ایران درباره تقسیم حوزه های نفوذ میان یکدیگر مذاکره خواهند کرد طوری که هر کدام امکان داشته باشد منافع خاص خود را بدون درگیری و کشمکش با دیگری پیگیری کند. در این راستا دو کشور مکمل یکدیگر در عرصه های مالی، نظامی، اطلاعاتی و نیازهای ایدئولوژیکی هستند.

ادامه مطلب

ملی گریی و تشدید اختلافات در میان اعراب

نیمه تاریک نظامی سازی جوامع عربی حاشیه خلیج فارس

پیامدهای اقتصادی همه گیری ویروس کرونا شک و تردیدهایی درباره توانایی کشورهای حاشیه خلیج فارس در تامین هزینه رقابت پر هزینه تسلیحاتی منطقه ای ایجاد کرده است و این سوال را پیش آورده آیا کشورهایی همانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر همچنان توانایی ادامه مخارج گسترده نظامی به عنوان بزرگ ترین خریداران تسلیحات را خواهند داشت؟

ادامه مطلب