محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در نهایت باید گفت مرور تاریخ نشان می دهد، کشورهایی در نظام بین‌الملل قابلیت بازیگری فعال و نقش آفرینی مؤثر دارند، که در عرصه داخلی به تقویت فاکتورهای قدرت (اقتصادی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی، رسانه ای) خود پرداخته باشند و در عرصه بین المللی نیز سیاستها و منافع خود را از طریق ائتلاف سازی و همکاری و مشارکت با کشورهای همسو پیش می برند.
ادامه مطلب
سیروس حاجی‌زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نباید فراموش کنیم که مرکز و بخش عمده کشورهای غرب آسیا، علاوه بر ایران به عنوان هژمون منطقه، ترکیه و اسرائیل، کشورهای عربی هستند. این بدان معناست که کشورهای تأثیرگذار عربی باید در این زمینه مسئولیت ویژه‌ای داشته باشند و ابتکار عمل را در ارائه ایده‌هایی در مورد امنیت منطقه‌ای به دست بگیرند و این امر را به آمریکا یا سایر کشورهای منطقه واگذار نکنند.
ادامه مطلب
فرزاد محمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نظم وستفالیایی که زمانی بر دولت – ملت‌ها، حاکمیت مطلق و ائتلاف‌های رسمی استوار بود، امروزه در برابر پیچیدگی‌های خاورمیانه ناتوان است. ما اکنون در دوره پسامدرنیته امنیتی به سر می‌بریم؛ دورانی که در آن کلان‌روایت‌هایی مانند ناسیونالیسم عربی، سکولاریسم یا دموکراسی‌سازی لیبرال، جذابیت و کارایی پیشین خود را از دست داده‌اند، در چنین شرایطی، اعتماد عمومی به نهاد دولت به‌عنوان تنها ارائه‌دهنده امنیت، به‌شدت تنزل یافته است؛ اما این بی‌نظمی کنونی را نباید معادل هرج‌ومرج یا فروپاشی کامل دانست.
ادامه مطلب
تحلیلگر مسائل غرب آسیا گفت: «تحولات اخیر نشان می‌دهد که روابط دمشق و مسکو در دوره احمد الشرع، بیش از آنکه حاکی از شراکتی راهبردی باشد، ابزاری برای امتیازگیری متقابل است.»
ادامه مطلب
حقوق آب در حوضه‌های رودخانه‌ای مشترک در سراسر منطقه مورد مناقشه است و عراق و سوریه به ویژه در شام تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
ادامه مطلب
باور اشتباه اسرائیل مبنی بر اینکه برتری استراتژیک دائمی بر دشمنان خود ایجاد کرده است، تقریباً مطمئناً به انجام اقدامات تحریک‌آمیز فزاینده‌ای منجر خواهد شد که مستقیماً اهداف کاخ سفید را به چالش می‌کشد.
ادامه مطلب
ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از مزیت نسبی ژئوپلیتیکی برخوردار است؛ زیرا در نقطه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده و می‌تواند حلقه ارتباطی میان شرق و غرب (از چین و هند تا اروپا) و شمال و جنوب (از روسیه و آسیای مرکزی تا خلیج فارس و اقیانوس هند) باشد. این موقعیت، ایران را در جایگاهی قرار می‌دهد که بالقوه می‌تواند به «گره ژئواکونومیک» در شبکه‌های تجاری جهانی تبدیل شود. در واقع، مزیت نسبی ایران نه فقط در منابع انرژی یا نیروی انسانی، بلکه در امکان ایفای نقش به‌عنوان کریدور ترانزیتی و پل ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نهفته است.
ادامه مطلب
محمد محمودی کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: یکی از پیشران‌های اصلی در وقوع پرشتاب تحولات در منطقه راهبردی خاورمیانه، تشدید فرایندها برای ساخت نظمی نوین در عرصه نظام بین‌المللی است. جنگ اقتصادی میان چین و آمریکا که در دولت دونالد ترامپ شکلی عینی‌تر و پر تنش‌تر به خود گرفته، از تغییرات بنیادین در پیشران‌های نظم‌ساز در عرصه بین‌المللی نشان دارد به طوری که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین نیز از ضرورت باز تعریف مولفه‌های هنجاری و نیز بازطراحی ساختاری نظم بین المللی بر اساس خوانش چینی سخن به میان آورده است.
ادامه مطلب
دکتر احمد رشیدی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: واقعیت این است که جهان اسلام یک بلوک ژئواستراتژیک قدیمی، پیوسته و بالقوه قدرتمند است که به دلیل منابع عظیم انرژی، موقعیت‌های ژئوپلیتیک ارزشمند، و اشراف بر آبراه‌ها و تنگه‌های استراتژیک بین‌المللی، از توانایی به چالش کشیدن سایر قدرت‌ها بلوک‌های ژئواستراتژیک را داراست.
ادامه مطلب
تجربه‌های اخیر نشان داده است هرگاه ایران بیش از حد به نقش واسطه‌ها دل بسته، نتیجه آن تضعیف موقعیت چانه‌زنی و اتلاف انرژی سیاسی بوده است. میانجیگری، اگر بدون محاسبه دقیق از اهداف طرف مقابل انجام شود، نه‌تنها منجر به توافق نمی‌شود، بلکه به ابزار نفوذ بیگانگان تبدیل خواهد شد. در نتیجه، راهبرد هوشمندانه آن است که دستگاه دیپلماسی کشور ضمن بهره‌گیری از ظرفیت میانجی‌ها، استقلال تصمیم‌گیری و ابتکار عمل در مذاکرات را حفظ کند. بازگشت به تحلیل‌های واقع‌گرایانه، شناخت انگیزه‌های بازیگران خارجی و پرهیز از اشتباهات تاکتیکی، تنها مسیری است که می‌تواند از منافع ملی ایران در برابر رقابت‌های پنهان منطقه‌ای و جهانی صیانت کند.
ادامه مطلب
محمود عباس‌زاده مشکینی می نویسد: در فضای رقابت داخلی و خارجی «پیش‌بینی اهداف و استراتژی و تاکتیک رقیب» اصل بسیار مهم و کارسازی است، به‌ویژه وقتی فضای موجود بین رقبا خاکستری یا خصمانه بوده و حریف هم از قدرت و ظرفیت بیشتری برخوردار باشد.
ادامه مطلب
سیروس حاجی زاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: برخلاف دوره‌های پیشین که سیاست خارجی آمریکا حول محور برنامه‌ریزی بلندمدت، تحلیل‌های جامع امنیتی و دیپلماسی ساختاریافته می‌چرخید، این دوره بیشتر متکی بر واکنش‌های آنی، تصمیم‌گیری‌های سریع و اولویت‌های شخصی رئیس‌جمهوری است که اغلب فاقد هماهنگی با بدنه کارشناسی و نهادهای رسمی سیاست خارجی است. این رویکرد باعث شده که سیاست آمریکا در غرب آسیا به جای دنبال کردن اهداف کلان و پایدار، بیشتر بر حسب شرایط و موقعیت‌های گذرا شکل گیرد و انسجام و ثبات همیشگی را از دست بدهد.
ادامه مطلب
ترامپ تلاش کرده است تا مسئولیت بیشتری را برای حفظ امنیت به متحدان ایالات متحده در منطقه منتقل کند، تا حد امکان از دخالت مستقیم نظامی در درگیری‌های منطقه اجتناب کند و از تبدیل آنها به جنگ‌های منطقه‌ای که نیروهای آمریکایی در آن دخیل باشند، جلوگیری کند.
ادامه مطلب
تداوم فشارهای حداکثری و بی‌اعتمادی متقابل میان واشنگتن و تهران، فضای سیاسی خاورمیانه را در آستانه یک بحران جدید قرار داده است. اندیشکده بریتانیایی چتم‌هاوس در تازه‌ترین گزارش خود هشدار می‌دهد که بدون تدوین یک استراتژی جامع‌تر در قبال ایران که ترکیبی از بازدارندگی، دیپلماسی و همکاری منطقه‌ای باشد هر گونه صلحی در غزه و فراتر از آن ناپایدار و شکننده خواهد بود.
ادامه مطلب
اگر چه تماس‌های اخیر بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر نشانه‌ای از تکاپوی تازه قاهره برای بازگشت به مرکز دیپلماسی منطقه‌ای است، اما در عمل بعید به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها بتواند نتیجه ملموسی در کوتاه‌مدت به همراه داشته باشد. روزی که می‌توانست به احیای یک مسیر گفت‌وگوی سازنده میان تهران و غرب منجر شود، فعلاً در تقویم سیاسی منطقه، به عنوان فرصتی که از دست رفت ثبت شده است.
ادامه مطلب
محمدعلی مهتدی در یادداشتی می‌نویسد: کمیته جایزه نوبل، آب پاکی روی دست های ترامپ ریخت و خانم ماریا کورینا ماچادو، رهبراپوزیسیون ونزوئلا را نامزد دریافت جایزه صلح نوبل کرد. آیا ترامپ همچنان مرد به اصطلاح صلح خواهد ماند؟ یا عصبانیت و جنون بر وی چیره خواهد شد و میز صلح را به هم خواهد ریخت؟
ادامه مطلب
لحن دیپلماتیک ترامپ در کنار استمرار فشارهای میدانی و تحریم‌ها، نشانه‌ای از رویکردی دوگانه است؛ رویکردی که از یک سو وعده صلح می‌دهد و از سوی دیگر، ابزارهای فشار را حفظ می‌کند. برای ایران، تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که اعتماد به وعده‌های واشنگتن بدون تضمین عملی، پرهزینه خواهد بود. در نتیجه، تا زمانی که هر دو طرف از مواضع حداکثری خود فاصله نگیرند، صلح در سایه بی‌اعتمادی باقی خواهد ماند.
ادامه مطلب
محمدمهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در نتیجه طرح صلح ترامپ، به معنای ورود به فازی جدید از مهندسی منطقه‌ای است که در صورت انفعال یا واکنش صرفاً ایدئولوژیک ایران، می‌تواند منجر به تغییر دائمی موازنه به نفع ائتلاف آمریکایی-اسرائیلی-عربی شود و ایران را در منطقه‌ای که باید مرکز نفوذ آن باشد، در موقعیت انزوا قرار دهد.
ادامه مطلب
احمد رشیدی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نظریه مناطق شکننده بر این ایده استوار است که در نظام بین‌الملل، برخی مناطق به دلیل ویژگی‌های ژئوپلیتیکی، منابع طبیعی، تنوع قومی و مذهبی، و ضعف ساختارهای حکومتی، همواره در معرض بی‌ثباتی و بحران قرار دارند. این مناطق به‌گونه‌ای هستند که هرگونه تنش یا درگیری در دل آنها می‌تواند به سرعت به سطح منطقه‌ای و حتی جهانی سرایت کند.
ادامه مطلب
کوروش احمدی می نویسد: طرح ترامپ برای غزه و اعلام موافقت تقریبا همه کشورها با آن نشان داد که در پی جنگ‌های تجاوزکارانه اسرائیل و بی‌ثباتی‌های ناشی از آن، شرایط جدیدی در منطقه در حال شکل‌گیری است که می‌تواند همزمان بر شرایط بین‌المللی نیز اثر بگذارد.
ادامه مطلب
ترامپ تصمیم گرفت موانع احتمالی پیش رو را نادیده بگیرد. در سخنرانی خود در کنست، او متن را رها کرد تا شخصیت نتانیاهو را ارزیابی کند: "او آسان‌ترین فرد برای کنار آمدن نیست، اما این چیزی است که او را عالی می‌کند." او به تفصیل در مورد ساعت‌ها مکالمه فرستاده ویژه خود، استیو ویتکوف، که اوایل امسال با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، دیدار داشت، صحبت کرد. ویتکوف، یک سرمایه‌گذار املاک و مستغلات از نیویورک، توسط ترامپ به عنوان "هنری کیسینجری که اطلاعات را فاش نمی‌کند" توصیف شد. کیسینجر، مشاور امنیت ملی و سپس وزیر امور خارجه در دوران نیکسون و فورد، استاد افشاگری‌های خودخواهانه واشینگتن بود.
ادامه مطلب
سؤال اکنون این است که آیا از این اولین گام‌ها در پایان دادن به جنگ غره، یک دکترین موفق پدیدار خواهد شد؟ اول، همه طرفین باید آتش‌بس را رعایت کنند. همچنین این سؤال وجود دارد که آیا برنامه صلح به مرحله دوم خود حرکت می‌کند یا خیر. آتش‌بس ژانویه گذشته هرگز به مرحله بعدی دنباله برنامه‌ریزی شده خود نرسید.
ادامه مطلب
شرایط جدید لبنان ایجاب می‌کند که ایران با دقت بیشتری معادلات خود را تنظیم کند تا از شکل‌گیری گسل عمیق سیاسی میان تهران و بیروت جلوگیری شود. اکنون حزب‌الله لبنان در مرحله‌ای حساس قرار دارد؛ مرحله‌ای که برخی تحلیلگران آن را دوران «گذار پس از سیدحسن نصرالله» می‌نامند. نبود شخصیتی با کاریزمای مشابه، می‌تواند زمینه‌ساز پیچیده‌تر شدن معادلات داخلی لبنان شود. با این حال، جمهوری اسلامی ایران تجربه و هوشمندی لازم برای مدیریت این وضعیت را دارد. سیاست تهران بر حفظ ثبات، حمایت از مقاومت و جلوگیری از نفوذ بازیگران مخرب متمرکز است. حفظ پیوندهای راهبردی با لبنان، نه فقط برای ایران بلکه برای موازنه قدرت در کل منطقه اهمیت حیاتی دارد؛ چراکه هرگونه گسل در روابط دو کشور می‌تواند به سود دشمنان مشترک تمام شود.
ادامه مطلب
در حالی که دولت‌های عربی جنگ در نوار غزه را در محافل بین‌المللی محکوم می‌کردند، اسناد افشاشده وزارت دفاع آمریکا نشان می‌دهد آنها همزمان همکاری امنیتی خود را با ارتش اسرائیل گسترش داده‌اند. این روابط پنهان که با هدایت مستقیم واشنگتن شکل گرفته بود، پس از حمله هوایی اسرائیل به قطر به بحران رسید، اما اکنون می‌تواند نقشی کلیدی در نظارت بر آتش‌بس تازه غزه داشته باشد.
ادامه مطلب
عبدالامیر نبوی در گفتگویی اظهار داشت: عامل اصلی برای بازتعریف راهبردی مصر در منطقه «مواجهه با توسعه‌طلبی رژیم اسرائیل» است. این استاد دانشگاه با مرور کلی تحولات، تأکید می‌کند: «شتاب و عمق تغییرات ژئوپلیتیک در غرب آسیا به خصوص پس از تجاوزات مکرر رژیم اسرائیل به سوریه، لبنان و …، و همچنین حمله به ایران و قطر، دیگر دولت‌ها را واداشته تا با تنوع‌بخشیدن به مشارکت‌ها و گسترش روابط اقتصادی و دیپلماتیک، عملا لنگرگاه‌های امیدبخش و اطمینان‌بخش جدیدی را برای خود، با هدف مدیریت بحران‌ها جستجو کنند».
ادامه مطلب
خاورمیانه در حال حاضر دستخوش یک تحول بزرگ است، شاید حتی مهم‌تر از چرخه‌های قبلی تغییر در منطقه. یک درک منطقه‌ای وجود دارد که چشم‌انداز فعلی تشدید و تنش، حداقل برای میان‌مدت، ادامه خواهد یافت.
ادامه مطلب
مسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: صلح خاورمیانه نه در پیروزی نظامی، بلکه در عدالت و همزیستی نهفته است. خاورمیانه می‌تواند صلح و رفاه داشته باشد، اگر چرخه انتقام خارج شود و به دیپلماسی بازگردد.
ادامه مطلب
محسن عوضوردی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: چرا آمریکا و شرکایش، با وجود عمل ایران به تعهداتش در برجام باز هم به دنبال فشار حداکثری بودند و خلاف تعهدات خود در برجام عمل کردند؟ برای پاسخ به این پرسش باید جدای تهدیدات انتسابی هسته‌ای ایران، به مسئله روابط ایران و آمریکا، از منظر موقعیت‌های استراتژیک ایران بنگریم.
ادامه مطلب
ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: به بیان ساده، (IMEC) یک مسیر جایگزین و مکمل در نظام تجارت جهانی است که می‌خواهد نه‌تنها کالا، بلکه سرمایه و نفوذ سیاسی را نیز از هند تا اروپا جابه‌جا کند. همین ترکیب منافع اقتصادی و ملاحظات ژئوپلیتیکی، این کریدور را به یک ابزار اقتصاد سیاسی تمام‌عیار تبدیل کرده است، البته در عمل پیامدهای ژئوپلیتیکی جدی برای ایران به همراه دارد.
ادامه مطلب
محمدعلی مهتدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: جنگی که اکنون در منطقه جریان دارد جنگ روایت ها و گفتمان سازی است که متاسفانه دشمن در این مورد دست بالا دارد و ما کار زیادی انجام نداده ایم. باید تبیین شود که ما جنگ طلب نیستیم.
ادامه مطلب