دمشق محروم از کمک‌های مسکو
کرملین برنامه‌ای برای نجات اسد ندارد
نویسندگان: پاتریک سایکس Patrick Sykes و سلجان حجاج‌اوغلو Selcan Hacaoglu
دیپلماسی ایرانی: بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، به شدت به کمک روسیه و ایران نیازمند است، زیرا نیروهای شورشی به شهر راهبردی حُمص نزدیک می‌شوند. با این حال، تکرار عملیات نجات توسط متحدان اسد در سال ۲۰۱۵ به طور فزاینده‌ای بعید به نظر می‌رسد.
منابع نظامی تهران و مسکو به دلیل درگیری‌های خاورمیانه و اوکراین تحت فشار هستند. تاکنون، اسد تنها حملات هوایی روسیه به مواضع شورشیان و وعده‌ای نیم‌بند از سوی ایران برای بررسی درخواست نیروها را دریافت کرده است اما حمایت قاطعانه‌ای که برای متوقف کردن حملات نیاز دارد، هنوز در کار نیست.
پس از تصرف حماه در روز پنجشنبه، شورشیان اکنون تنها چند کیلومتر با حمص فاصله دارند؛ آخرین شهر بزرگ در مسیر جنوب به سمت پایتخت، دمشق. تصرف حمص می‌تواند راه زمینی بین دولت اسد و پایگاه‌های مدیترانه‌ای فرقه علوی او را که همچنین محل استقرار یک پایگاه دریایی روسیه است، مسدود کند. این امر بیشتر شانس او برای حفظ قدرت را تضعیف خواهد کرد.
چارلز لیستر، مدیر برنامه‌های سوریه و مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در مؤسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، می گوید: "آینده اسد هیچ‌گاه به اندازه امروز شکننده نبوده و در حال حاضر، به نظر می‌رسد که روسیه نمی‌تواند – یا شاید حتی نمی‌خواهد – او را نجات دهد. بخش بزرگی از مناطق روستایی حمص همچنان به طور ضمنی از مخالفان حمایت می‌کنند و این مسئله به ایجاد مسیری هموارتر به سمت خود شهر کمک شایانی خواهد کرد."
واکنش ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، که ۹سال پیش مسیر جنگ داخلی سوریه را به سود اسد تغییر داد، کم‌رنگ بوده است. مسکو از هواپیماهای جنگی برای حمله به مواضع شورشیان در جریان پیشروی سریع استفاده کرده اما نزدیک به سه سال پس از حمله به اوکراین، هیچ اعلام حمایت صریح یا اعزام نیرویی انجام نشده است.
به گفته یک منبع نزدیک به کرملین، روسیه برنامه‌ای برای نجات اسد ندارد و تا زمانی که ارتش رئیس‌جمهوری سوریه همچنان مواضع خود را ترک می‌کند، چنین برنامه‌ای در افق دیده نمی‌شود. سفارت روسیه در دمشق به شهروندان روسی حاضر در سوریه توصیه کرده که هنوز می‌توانند با پروازهای تجاری از این کشور خارج شوند.
ایران در حال حاضر در حمص و دیگر مناطق سوریه حضور نظامی دارد. روز جمعه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، گفت که آماده است تا «به اندازه نیاز» از اسد حمایت کند، بدون اینکه توضیح بیشتری ارائه دهد. با این حال، او پیش‌تر تنها وعده داده بود که ایران درخواست‌های مربوط به اعزام نیرو را «بررسی» کند.
این اظهارات، ضمانتی ضعیف برای یکی از ارکان اصلی محور مقاومت ایران – شامل دولت‌ها و گروه‌های مخالف غرب – به شمار می‌رود و ممکن است تحت تأثیر درگیری‌های مستقیم و غیرمستقیم با اسرائیل مورد حمایت آمریکا قرار گرفته باشد.
شبکه شبه‌نظامیان متحد ایران احتمالاً بهترین امید اسد برای تقویت نیروهای زمینی ارتشِ در حال فروپاشی‌اش هستند. با این حال، قدرتمندترین این گروه‌ها، یعنی حزب‌الله لبنان، به دلیل حمله گسترده اسرائیل تضعیف شده است و هفته گذشته با آتش‌بس موافقت کرد. این وضعیت سوریه را وادار کرده است تا برای کسب حمایت، به گروه‌های مستقر در عراق نگاه کند.
به گفته گریگوری برو، تحلیلگر ارشد مسائل ایران در گروه اوراسیا "ایران در عراق شبه‌نظامیان بزرگ و مجهزی دارد که پیش‌تر هم برای حمایت از اسد به کار گرفته شده بودند اما مشکل اینجاست که دولت عراق تمایلی به گرفتار کردن کشورش در بحران سوریه ندارد."
شورشیان سوریه تحت رهبری هیئت تحریر الشام هستند، گروهی که قبلاً وابسته به القاعده بود و از سوی آمریکا و دیگر کشورها به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است. رهبر آنها، ابو محمد الجولانی، روز پنجشنبه از بغداد خواست که اجازه ندهد شبه‌نظامیان عراقی – از نیروهای حشد الشعبی تحت حمایت ایران – در سوریه مداخله کنند. مقتدی صدر، روحانی بانفوذ شیعه نیز از دولت عراق خواسته که از کشاندن بغداد به یک درگیری گسترده‌تر در سوریه پرهیز کند.
با این حال، به گزارش آسوشیتد پرس در این هفته، برخی از شبه‌نظامیان مستقر در عراق از مرز عبور کرده و برای حمایت از پاتک دولت سوریه وارد عمل شده‌اند. اسرائیل اعلام کرده که نیروهای هوایی و زمینی خود را در بلندی‌های جولان، نزدیک مرز سوریه، تقویت می‌کند.
به گفته وزارت امور خارجه عراق در روز جمعه، فؤاد حسین، وزیر امور خارجه، در دیدار با همتای سوری خود، بسام صباغ، «نگرانی عمیق» خود را نسبت به تحولات اخیر ابراز کرد. دیپلمات ارشد ایران نیز برای گفت وگو درباره بحران به عراق سفر کرده است.
سرعت پیشروی نیروهای شورشی از زمان تصرف حلب در هفته گذشته، بسیاری را شگفت‌زده کرد. سقوط موفقیت‌آمیز اسد می‌تواند آشفتگی بیشتری را در منطقه‌ای به بار آورد که هم اکنون تحت تأثیر جنگ اسرائیل و حماس در غزه و درگیری‌های مرتبط با آن است.
وزرای أمور خارجه ایران، روسیه و ترکیه – که کشورهای ضامن فرایند صلح آستانه هستند و تا پیش از حرکت شورشیان به سمت حلب به کاهش تنش در جنگ داخلی کمک کرده بودند – انتظار می‌رود که به زودی در قطر برای بحث درباره بحران گرد هم آیند.
اختلافات میان این سه کشور زمانی آشکار شد که وزیر امور خارجه ایران این هفته از آنکارا دیدار کرد. او در میان دست دادن‌ها و لبخندهایش با همتای ترک خود، حاکان فیدان، خشونت‌های تازه را به عنوان توطئه‌ای اسرائیلی محکوم کرد. اما فیدان تأکید کرد که این مسئله نمی‌تواند به دخالت خارجی نسبت داده شود و از اسد خواست تا با شورشیانی که برخی از آنها تحت حمایت ترکیه هستند، به توافق برسد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه روز جمعه، گفت که امیدوار است «پیشروی مخالفان در سوریه با امنیت و سلامت ادامه یابد.» به گزارش خبرگزاری دولتی آناتولی او افزود که از اسد دعوت کرده بود تا برای گفت وگو درباره آینده سوریه دیدار کنند، اما «پاسخ مثبتی دریافت نکرده است.»
در حالی که دیپلمات‌های خارجی در حال بررسی تدابیر لازم هستند، به نظر می رسد که سقوط حمص، قطعی است و تنها سوال مربوط به زمان آن باشد. به گفته سرحت ارکمن، مدیر مرکز تحلیل امنیت و ریسک Pros&Cons مستقر در آنکارا، هزاران نفر با پیش‌بینی تصرف این شهر از آن گریخته‌اند. وی می گوید: «حمص بسیار مهم‌تر از حماه است و تصرف آن می‌تواند به طور جدی حکومت اسد را تهدید کند. اگر رژیم سوریه مصمم به دفاع از آن باشد، جنگ ممکن است حدود یک هفته طول بکشد. اما اگر روحیه نیروهایشان پایین باشد، شورشیان می‌توانند آن را در حدود دو روز تصرف کنند.»
منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :