چه شد ترکیه یاد سوریه افتاد؟

نویسنده: مثنى عبد الله

دیپلماسی ایرانی: مسئله‌ای غافلگیر کننده نیست که چرخش این بار ترکیه به سمت حکومت سوریه باشد. این چرخش حلقه جدیدی در زنجیره تغییراتی است که در مواضع آنکارا دیده می‌شود.  

به نظر می‌رسد که این موضع ترکیه نتیجه سازوکار آستانه است. از زمانی که ترکیه در نشست‌های آستانه شرکت کرد سقوط حلب و مناطق دیگر به دست حکومت سوریه از نتایج میدانی آن بود. امروز به نظر می‌رسد بعد از نشست تهران میان ولادیمیر پوتین، رجب طیب اردوغان و ابراهیم رئیسی و نیز نشست سران سوچی میان روسای جمهوری روسیه و ترکیه تحولات دیگری در راه است. به طوری که به نظر می‌رسد نشانه‌هایی مبنی بر امکان وقوع گفت وگوی تلفنی میان روسای جمهوری ترکیه و سوریه در روزهای آینده وجود دارد.

تغییرات در سیاست خارجی ترکیه فقط به موضوع سوریه محدود نمی‌شود بلکه شامل تعدادی زیادی از کشورها شده و پیگیری این تغییرات نشان می‌دهد یک سال و نیم است که  رفتار سیاسی ترکیه نسبت به گذشته فرق کرده و این تغییر شامل مصر، عربستان، امارات، اسرائیل و اتحادیه اروپا و آمریکا نیز شده است.

اما تاخیر در اصلاح روابط با سوریه به علت حساب کردن روی راه حل های دیگر به جای عادی سازی روابط با حکومت اسد از جمله عملیات نظامی در شمال سوریه و گسترش دامنه منطقه امن بوده است. اما عدم دستیابی به موافقت طرف‌های بین المللی و منطقه‌ای موجود در خاک سوریه ترکیه را به سمت  پذیرش فشارهای روسیه و ایران در راستای اصلاح روابط با حکومت سوریه سوق داده است.

با این وجود عادی سازی کامل روابط میان دمشق و آنکارا در زمان حاضر آسان نیست. به نظر می‌رسد آنچه مبارزه با تروریسم نامیده می‌شود و نیز مسئله دور کردن یگان‌های مدافع کرد از مرزها وجه اشتراک دو طرف است. اما اختلاف اهداف میان دو طرف احتمالا هر گونه امیدی به گشایش سریع را از میان می‌برد. 

آنکارا خواستار تضمین توقف عملیات حزب کارگران کردستان به منظور تسهیل بازگردادن یک میلیون پناهنده سوری طی چند ماه آینده است. دمشق نیز خواستار بازپس‌گیری سیطره‌اش بر شمال سوریه می‌باشد. این امر نیازمند عقب نشینی ترکیه و کاهش حمایت  از مخالفان سوری است.

برخی می‌گویند که انتخابات ترکیه در سال آتی اساس بروز نشانه‌ها برای عادی سازی از سوی آنکاراست. درست است که مهم‌ترین نکته بعد از سال 2019 انتخابات محلی ترکیه بوده که در آن حزب عدالت و توسعه شهرداری‌های بزرگ و مهمی مانند استانبول و ازمیر و غیره را از دست داد و این مسئله باعث شد این حزب به صورت جدی به پیدا کردن راه حل برای موضوع سوریه فکر کند؛ اما  واقعیت فراتر از مسئله انتخابات و وجود پناهندگان سوری است. حقیقت تصمیم سیاسی ترکیه درخصوص موضع‌گیری دوباره در موضوعات اساسی در منطقه است. همچنین آنکارا در حال باور کردن این مسئله است که روسیه و ایران می‌توانند در موضوع اقتصاد و نیز مسئله تروریسم از طریق افزایش گستره منطقه امن در شمال سوریه بدون عملیات نظامی به این کشور کمک کنند. 

همچنین درخصوص این مسئله می‌توان به تمایل اردوغان برای پاسخ مثبت دادن به خواسته پوتین برای عادی سازی اولیه با نظام سوریه اشاره کرد تا شاید به این ترتیب به برخی ثمره‌های موضع‌گیری دوگانه خود در خصوص جنگ اوکراین برسد. 

مطمئنا مخالفان سوری بزرگترین حامی خود را از دست داده اند. اگرچه برخی از نهادهای رسمی این مخالفان مانند شورای ملی و ارتش ملی سوریه همچنان تاکید می‌کنند سرنوشت آنها به سرنوشت ترکیه مرتبط است؛ اما محاسبات آنکارا به سرنوشت مخالفان سوریه مرتبط نیست.

منبع: القدس العربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11