۲۰۲۳ سال بلاتکلیفی و همچنان جنگ

نویسنده: مارکو ویچنزینو Marco Vicenzino

دیپلماسی ایرانی: همانطور که جهان به ربع اول قرن بیست و یکم نزدیک می شود، چشم انداز جهانی بیش از هر زمان دیگری در تاریخ بی ثبات و نامطمئن به نظر می رسد. سال 2023 نوید دهنده یکی از چالش برانگیزترین سال های این دهه است چرا که آشفتگی های متعددی در بازارهای تجاری بروز خواهند کرد. سوال اصلی این است که این موضوع چقدر طولانی و چقدر شدید خواهد بود؟ در پاسخ باید گفت این موضوع واکنش‌های منطقه‌ای متفاوتی خواهند داشت و عموماً حول محور پیامدهای همه‌گیری کووید 19 و جنگ اوکراین در گردش خواهند بود. در این راستا می توان گفت، بریتانیا در حال حاضر در رکود به سر می برد. برای ایالات متحده، رکود اقتصادی به احتمال زیاد کوتاه تر و کمتراز اروپا خواهد بود، اروپائی که نزدیکی جغرافیایی و وابستگی سنتی آن به منابع انرژی روسیه، مستقیماً در معرض جنگ اوکراین است. اگر چین در سال 2023 یاد بگیرد که چگونه با موضوع کووید کنار بیاید، اقتصاد این کشور دوباره احیا خواهد شد. با این حال، این سوال باقی می ماند که چه زمانی و چگونه این ویروس را مدیریت خواهند کرد. علاوه بر این، افزایش تقاضای چین پس از همه گیری ممکن است به تورم بالاتر برای اقتصادهای غربی منجر شود. 

افزایش بدهی در بازارهای نوظهور تا حد زیادی ناپایدار می شود. سال 2023 با خطر یک سری از بدهی های دولتی به ویژه در آفریقا مواجه است، مگر اینکه یک تلاش هماهنگ و موثر برای بازسازی آغاز شود. درست  قبل از پایان سال 2022، غنا در آخرین لحظه با عقد یک قرارداد با صندوق بین‌المللی پول از ورشکستگی نجات یافت. سایر کشورها هم  احتمالاً در سال 2023 این رویه را دنبال خواهند کرد. علاوه بر این، سرمایه گذاران باید برای احتمال کاهش هزینه های مازاد خود اقدام کنند. در حوزه ژئوپلیتیک، واقعیت تاسف بار این است که بدترین اتفاقات در اوکراین در هفته ها و ماه های آینده رخ خواهند داد. به ویژه، روسیه پس از جذب بیش از 200هزار نیروی نظامی جدید در ماه های قبل از پایان سال 2022، خود را برای یک حمله بزرگ در نیمه اول سال 2023 آماده می کند. هیچ آتش‌بسی در آینده قابل پیش‌بینی وجود ندارد، زیرا هیچ اعتماد، اراده یا انگیزه‌ای برای مذاکرات جدی در این مقطع زمانی وجود ندارد. 

برای ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، این درگیری یک موضوع حیثیتی است و او متعهد است که هر آنچه را برای پیروزی در اوکراین به آن نیاز دارد، به ویژه نیروهای نظامی زبده، در این جنگ به کار برد. علاوه بر این، پوتین احساس می‌کند که زمان به نفع اوست و می‌تواند جنگ را به‌طور نامحدود ادامه دهد. پوتین در عین حال تلاش می کند همبستگی سیاسی غرب را در موضوع جنگ سست و ضعیف کند و با ادامه دار شدن جنگ به دنبال عملیاتی ساختن این طرح است. با این حال، روحیه سربازان روسی و دسترسی آنها به منابع، چالش‌های جدی برای پوتین در تلاش برای پیروزی او ایجاد کرده است که هنوز به وضوح تعریف نشده اند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، در سفر اخیر خود به واشنگتن دی سی، فرایند دستیابی به آنچه را در سال 2023 به دنبال آن خواهد بود، ازجمله سیستم پیشرفته دفاع موشکی پاتریوت، را بدست آورد. ایالات متحده آمریکا به‌عنوان تأمین‌کننده اصلی ادوات نظامی اوکراین، نزدیک به 100 میلیارد دلار در سال اول جنگ به اوکراین کمک کرده است. با این حال، رهبران مجلس نمایندگان که به تازگی تحت کنترل جمهوریخواهان قرار گرفته است، اعلام کرده اند که هیچ "چک سفید" دیگری را برای اوکراین صادر نخواهند کرد. اگرچه کمک های مالی ایالات متحده در سال 2023 متوقف نمی شود، اما احتمالاً کاهش می یابد و قبل از ارسال به اوکراین مجددا توسط نمایندگان کنگره مورد بررسی بیشتری قرار خواهند گرفت. 

در سال 2023، تنش‌های ایالات متحده و چین در چندین جبهه، بویژه بر سر تایوان و دریای چین جنوبی که عمدتاً شامل ادعاهای دریایی و اختلافات ارضی است، به‌طور خطرناکی بالا خواهد ماند. اگرچه هر دو طرف می‌خواهند از رویارویی مستقیم اجتناب کنند، اما یک بازی مستمر در حاشیه می‌تواند به یک اتفاق ناگوار با عواقب ناخواسته منجر شود. برخورد قریب به نزدیک اخیر بین هواپیماهای آمریکایی و چینی – که تنها 10 فوت از هم فاصله داشتند – در دریای چین جنوبی می توانست جرقه یک درگیری مسلحانه را بزند و بطور کلی مسیر تاریخ را تغییر دهد. این حادثه و حوادث مشابه آن در گذشته مثل بحران موشکی کوبا و نظایر آن که در اوج جنگ سرد اتفاق افتاد، بر نیاز ضروری به یک خط ارتباطی مؤثرتر بین ایالات متحده و چین، مشابه آنچه ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ سرد داشتند، تأکید می کند. احتمال تحقق تهدید دائمی و حمله چین به تایوان در سال 2023 بسیار کم خواهند بود. در حال حاضر، چین توانایی تهاجم مؤثر را ندارد. به علاوه، پیامدهای اقتصادی این سناریو برای چین و جهان فاجعه بار خواهد بود. تهاجم ناموفق روسیه به اوکراین درس های ارزشمندی را در این خصوص ارائه می دهد. به هر حال، غرب ممکن است آنطور که رهبران چین قبلاً گمان می‌کردند، دچار تفرقه یا افول سریع نشود.

اگر شی جین پینگ، رهبر چین، تایوان را محاصره ‌کند و اگر احساس کند توسط ایالات متحده به چالش کشیده ‌می شود یا اگر تغییر سیاسی به سمت استقلال تایوان مسیر برگشت ‌ناپذیری داشته باشد، احتمالاً تایوان را محاصره می‌کند، اما به آن حمله نمی‌کند. سفرهای رو به افزایش رهبران سیاسی ایالات متحده به تایوان، مانند سفر نانسی پلوسی، رئیس سابق مجلس نمایندگان آمریکا در آگوست 2022، می‌تواند بهانه‌ای را برای محاصره تایوان توسط چین فراهم کند و خطوط فشار علیه تایوان را بیشتر کند. انتخابات ریاست‌ جمهوری تایوان در سال 2024 می‌تواند یک بحران بالقوه را، در صورت اصرار درخواست این کشور برای اعلام  استقلال، ایجاد کند. رهبران ایالات متحده و چین باید به طورمنظم با هم تعامل داشته باشند و روابط خود را به طور مؤثری مدیریت کنند. عدم انجام این کار عواقب ناگواری در سطح جهانی خواهد داشت. سال 2022 سالی بود که کووید 19 تا حد زیادی تحت کنترل قرار گرفت. تهدید یک نوع جدیدی از کووید در حال ظهور که مقاوم در برابر واکسن ها نیز باشد، واقعی است.

در جبهه ژئوپلیتیک دیگر، بحران های بالقوه ای که ثبات جهانی را در سال 2023 تهدید می کند، کشمکش های مداوم و اختلافات عقیدتی خطرناک در خلیج فارس بین ایران و عربستان سعودی است که می تواند امنیت این منطقه را به خطر اندازد. سال 2023 همچنین شاهد نفوذ روزافزون قدرت های میانه خواهند بود که ژئوپلیتیک را در سطح منطقه ای با پیامدهای منظم جهانی آن شکل می دهند، به ویژه، عربستان سعودی و توانایی آن در تعیین قیمت بین المللی انرژی و توانایی ترکیه در تأثیرگذاری بر جنگ اوکراین.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه: علی رضوان‌پور، مدرس دانشگاه و تحلیل گر مسائل اوراسیا