اتحاد روسیه، ایران و چین در برابر ایالات متحده

نویسنده: هال برندز

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده به هر کجا که نگاه می کند رقبای ژئوپلیتیکی اش یک هدف مشترک را دنبال می کنند. روسیه و چین درست قبل از حمله روسیه به اوکراین، از یک شراکت راهبردی بدون مرز سخن گفتند. ایران در جنگ اوکراین به کمک نظامی روسیه آمده و اخیرا نیز از رابطه راهبردی اش با چین رونمایی کرد.

برای آمریکایی ها اتحادهای رسمی به مثابه استاندارهای طلایی در همکاری های بین المللی هستند. واشنگتن ده ها متحد در سرتاسر جهان دارد و این روابط نقشی حیاتی در راهبرد ایالات متحده بازی می کنند. 

اتحادهای ایالات متحده بیشتر در بردارنده پایبندی های دفاعی متقابل است. آنها در پیوندهای ژرف و همبستگی ایجاد شده توسط منافع مشترک و ارزش های دموکراتیک ریشه دارند. این ائتلاف ها همکاری را در مجموعه ای از چالش های امنیتی، از مبارزه با تروریسم گرفته تا مهار قدرت روسیه و چین، توسعه می دهند. اتحادهای ایالات متحده بیش از آن که گذرا باشند پایدارند: سازمان پیمان آتلانتیک شمالی و پیمان‌های امنیتی کلیدی آمریکا در غرب اقیانوس آرام برای نسل‌ها وجود داشته‌اند.

با این حال، روابط ایران، چین و روسیه در مقایسه، چندان جالب توجه نیستند. این کشورها هیچ تعهد عمومی رسمی برای دفاع از یکدیگر ندارند. کنش های آنها بیشتر مملو از بی اعتمادی است.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه مطمئنا از اینکه رئیس جمهوری چین، شی جین پینگ، او را در اوکراین به حال خود رها کرده، خشمگین است. تهران و مسکو برای نفوذ در خاورمیانه رقیب یکدیگر هستند. در حالی که تصور آینده‌ای که در آن آمریکا و مثلاً بریتانیا به دشمن تبدیل شوند، تقریباً غیرممکن است. با این حال، تصور اینکه چگونه قدرت های توسعه‌طلب در نهایت می‌توانند به یکدیگر حمله کنند، چندان دور از ذهن نیست.

در بررسی روابط میان رقبای آمریکا، سؤال این نیست که آیا آنها با تعریف واشنگتن از اتحاد، هماهنگی دارند یا حتی آیا طرفین خود را متحد می‌نامند یا نه. بلکه سوال این است که آیا این رابطه همکاری واقعی کافی برای دگرگون سازی چشم انداز راهبردی را فراهم می کند یا نه.

پاسخ امروز به روشنی مثبت است. مشارکت چین و روسیه در بردارنده فروش تسلیحات، تمرینات نظامی و همکاری های فناوری است. مسکو و پکن برای نیرومند ساختن حکومت‌های استبدادی در آسیای مرکزی، سست کردن هنجارهای حقوق بشر بین‌المللی و رواج رویکردهای خودکامه گرا برای مدیریت اینترنت، با یکدیگر همکاری کرده‌اند. شاید مهم‌تر از همه، این دو کشور بسیاری از تنش‌هایی را که زمانی روابطشان را دچار مشکل کرده بود، حل کرده‌اند تا بتوانند توان خود را بر یک دشمن مشترک متمرکز کنند: ایالات متحده.

هر دو کشور همچنین به دنبال روابط قوی تر با ایران بوده اند. تهران و مسکو در سال 2015 متحدان نظامی در سوریه بودند و برای نجات دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه که آمریکا سرنگونی اش را خواستار بود تلاش کردند و موفق شدند. فروش تسلیحات روسیه و چین مدت‌هاست که ارتش ایران را نیرو بخشیده و روابط اقتصادی و دیپلماتیک به تهران کمک کرده است تا تأثیر تحریم های بین المللی را کاهش دهد. 

ایران به مسکو پهپادها و درس‌هایی در مورد دور زدن تحریم‌ها می‌دهد که در گرماگرم جنگ در اوکراین بسیار مفید هستند. روس ها با برنامه ماهواره ای به ایران کمک می کنند و دسترسی به ذخایر غلات را فراهم می کنند. جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، اظهار داشت که همگرایی روسیه و ایران چیزی است که کل جهان باید به آن به عنوان یک تهدید ژرف نگاه کند.

درک منطق این همکاری آسان است. هر سه قدرت به دنبال نگهبانی از نظام های سیاسی بسته هستند، ایالات متحده را از همسایگی‌های جغرافیایی خود بیرون می‌رانند و نظم پس از جنگ سرد تحت هدایت واشنگتن را برنمی تابند. 

نظام‌های روسیه، چین و ایران همگی می‌دانند که اگر هر یک از آنها بی چون و چرا از واشنگتن یا متحدانش شکست بخورند، پس از شکست تنهاتر و آسیب‌پذیرتر خواهند شد. این دلیل کافی برای قدرت های پیشرو در جهان است که با هم متحد شوند، چه آنها را رسما یک اتحادیه بنامیم یا نه.

منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11