خاورمیانه به صحنه مناقشه آمریکا و چین تبدیل خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده هجده ماه پس از ورود به کاخ سفید، نخستین دیدار خود را در اوایل ماه جاری از خاورمیانه انجام داد که زمانی کانون سیاست خارجی کشورش محسوب می شد، ولی حتی با وجود متحدان دیرینه منطقه ای خود، موضوع چین را دور از نظر نداشت. بایدن پیش از آغاز سفرش نوشت: ما باید خود را در بهترین موقعیت ممکن برای از میدان به در کردن چین قرار دهیم.

این روایت رو به رشد در جامعه سیاست خارجی امریکا وجود دارد که خاورمیانه نقطه اشتعال رقابت جهانی احتمالی میان واشنگتن  و پکن خواهد بود، زیرا حضور چین در منطقه مشهود است.

چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، فرصت هایی را در منطقه از حوزه‌های همکاری سنتی مانند نفت و گاز گرفته تا جاده ابریشم سلامت و عرضه کمک به کشورهای درگیر کرونا، غنیمت شمرده است و قصد ماندن دارد و این زمینه را برای رقابت شدیدتر میان چین و امریکا در خاورمیانه فراهم می کند.

محمد ترکی السدیری، رئیس واحد مطالعات آسیایی در مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل در عربستان سعودی، می گوید: درحالی که ردپای چین در منطقه گسترش یافته است، این توجه منطقه به چین و تلاش برای جایگزین امریکا با چین به عنوان قدرت بزرگ حل و فصل کننده مسائل منطقه دیده می شود.

برخی استدلال می کنند که این موضوع می تواند خاورمیانه را به چین نزدیک تر کند، زیرا امریکا  تمرکز سیاست خارجی خود را به تدریج از منطقه و تمرکز انرژی خود را از نفت دور می کند.

در ماه مارس گزارش شد عربستان سعودی در حال بررسی پذیرش یوآن به جای دلار برای فروش نفت به چین است که انحراف عمده از نظام کنونی تجارت بین‌المللی نفت مبتنی بر دلار است.

برای چین، تجارت بر اساس یوان  کشور را از نوسانات ارزی و تحریم‌های احتمالی محافظت می‌کند. به گفته داون مورفی، دانشیار راهبرد امنیت ملی در کالج ملی جنگ آمریکا که روابط چین و منطقه جنوب به ویژه خاورمیانه را مطالعه می کند، چین شریک تجاری بزرگ عربستان است. 

بسیاری از تحلیلگران معتقدند رقابت بین دو قدرت بزرگ در منطقه  لزوماً در بخش انرژی نخواهد بود. استبداد رو به رشد چین دور تازه ای از رقابت عقیدتی شدیدتر را بین امریکا و چین در خاورمیانه به راه انداخته است.

به گفته مورفی، چین به علت نوع رفتار با جمعیت مسلمان اویغور خود و سرکوب مخالفان در هنگ‌کنگ، به دنبال حفظ امنیت داخلی خود و کسب این تضمین است که  دیگر کشورها از جمله عربستان سعودی از فعالان در سین کیانگ حمایت نمی کنند.

با این حال، هسته اصلی رقابت جمع صفر میان امریکا و چین ممکن است این گونه باشد که حضور چین و امریکا در منطقه می تواند برای  طرفین  سودمند باشد. گای برتون، استادیار مدرسه دولتمداری در بروکسل و رصدکننده روابط چین و خاورمیانه، می گوید که این باور که ایالات متحده امریکا در خطر واگذاردن خاورمیانه به چین است، بسیار ساده لوحانه می نماید.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11