ایران از شرق، به غرب چشمک می‌زند
حضور شرکت‌های امریکایی در ایران، تضمین پیشنهادی واشنگتن برای حفظ برجام
نویسنده: حسن فحص
دیپلماسی ایرانی: سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به روسیه در راستای سیاست نگاه به شرق و با توجه به بن بست در تلاش ها برای گشایش به سوی غرب به علت تحریم های آمریکا صورت گرفت. این سفر با سخنان درباره کُند شدن مذاکرات وین همزمان شد هرچند همه طرف ها به نتایج مثبت به دست آمده در وین اذعان دارند. نظام ایران، موانع موجود در مسیر مذاکرات وین را که موجب تاخیر در دستیابی به نتیجه نهایی شده، به ویژه در موضع دریافت ضمانت از واشنگتن برای خارج نشدن مجدد از توافق جدید، زیر نظر دارد و به همین علت با توسعه روابط با روسیه و چین، به دنبال دست یافتن به برگه های فشار یا حتی راه حل جایگزین در صورتی است که آمریکا به موضع سرسختانه خود در خصوص تضمین ها ادامه دهد.
گفته می شود رابرت مالی مسئول پرونده ایران در دولت آمریکا برای عبور از معضل تضمین های سیاسی و قانونی، اعطای «ضمانت های اقتصادی» را به ایران پیشنهاد کرده است. به این ترتیب که راه برای سرمایه گذاری کلان و گسترده شرکت های آمریکایی در بخش های مختلف اقتصادی ایران باز شود. در این صورت، شرکت ها و بخش خصوصی آمریکا برای حفظ منافع خود، در برابر تلاش هر دولتی در آمریکا برای خروج از توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم ها، مقاومت خواهند کرد.
نداهایی در ایران در خصوص ضرورت حفظ توازن در روابط اقتصادی و سیاسی با شرق و غرب و پاببندی به شعار «نه شرقی، نه غربی» بنیانگذار جمهوری اسلامی، شنیده می شود. با این حال تصمیم نظام ایران برای اجرا کردن توافقنامه همکاری اقتصادی و راهبردی با چین و تمدید توافقنامه همکاری امنیتی و اقتصادی با روسیه به رغم تعلل روسیه برای ارتقاء روابط با تهران به سطح ائتلاف راهبردی، به معنای نهادینه کردن نگاه به شرق و دور شدن ایران از گشایش به سوی غرب نیست به ویژه که نظام ایران می داند چنین اقدامی قطعا به معنای از سرگرفته شدن تنش با کشورهای غربی به ویژه اعضای برجام و تعویق بازگشت ایران به جامعه بین المللی خواهد بود. پس می توان گفت هدف ایران از تقویت همکاری با چین و روسیه، ارسال پیام به کشورهای غربی است که متهم به مانع تراشی و توجه نکردن به خواسته ها و نگرانی های سیاسی و اقتصادی ایران هستند. ایران به این ترتیب می خواهد به غربی‌ها بفهماند جایگزین های اقتصادی و سیاسی و نظامی برای آنان دارد و می تواند روابط با روسیه و چین را به سطح راهبردی و تشکیل محوری ارتقاء دهد که دارای قدرت نظامی و اقتصادی و نفوذ در مناطق حیاتی جهان است.
ایران با نزدیک شدن به دو قطب شرقی در شرایط کنونی، فرصتی پیدا می کند تا در مرحله نهایی مذاکرات هسته ای، بیشتر بر خواسته هایش پافشاری کند و در عین حال گزینه تهدید به بازگشت یا از سر گیری تحریم های اقتصادی علیه خود را خنثی کند به ویژه که کشورهای غربی به خصوص ترویکای اروپایی، منتظر احیای توافق هسته ای هستند تا پروژه ها و سرمایه گذاری هایی را که قبلا بعد از توافق سال 2015 در ایران آغاز کرده بودند، بار دیگر فعال کنند. قرارداد 5 میلیارد دلاری شرکت توتال برای توسعه صنایع گاز ایران و قرارداد 7 میلیارد یورویی فرانسه برای احداث راه آهن سریع السیر در ایران و قرارداد 200 میلیارد دلاری فروش هواپیماهای ایرباس و بوئینگ به ایران از آن جمله است.
سیاست راه رفتن روی طناب که نظام ایران در نگاه به شرق و مذاکره با غرب در پیش گرفته است، نیاز به توانایی بالا برای حفظ تعادل دارد تا هدف مورد نظر را تحقق بخشد. رئیسی و وزیر امور خارجه اش، حسین امیرعبداللهیان از مسکو و پکن به دنبال جذب کشورهای غربی هستند تا آنها را به برداشتن گام های سریع و امضای توافقنامه هسته ای تشویق کنند به طوری که دولت جدید ایران در این موضوع ناکام نمانَد و راه به روی بازگشت سریع غربی ها به بازارهای ایران و سرمایه گذاری در این کشور باز شود و میدان برای چین و روسیه خالی نماند.
منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نظر شما :