تصور سخت نبود نیروهای امریکایی در عراق

دیپلماسی ایرانی: حضور نیروهای آمریکایی در عراق به سال های بعد از حمله به این کشور در سال 2003، مربوط می شود. در این زمان، راهبرد دولت جورج بوش، افزایش نیروها در عراق برای مقابله با شورش شبه‌نظامیان سنی و تثبیت ثبات در عراق بود. 

در زمان باراک اوباما، آمریکا استراتژی خروج از عراق و افغانستان را در دستور کار خود قرار داد. به همین دلیل در سال 2011 پس‌ازاینکه اوباما در دستیابی به یک توافق امنیتی با دولت نوری المالکی ناکام ماند، نیروهای آمریکایی از عراق خارج شدند. 

ظهور داعش اما معادلات را به هم‌ریخت و شرایط امنیتی در عراق به‌گونه‌ای رقم خورد که نخست‌وزیر این کشور به درخواست از آمریکا برای اعزام مجدد نیرو به این کشور، برای مبارزه با داعش مجبور شد. 

در سال 2014، حیدرالعبادی از آمریکا کمک نظامی را خواستار شد که به حضور نیروهای رزمی آمریکا در عراق منجر شد. 

بر اساس توافق های صورت گرفته، هر زمان دولت عراق درخواست کند، آمریکا موظف است نیروهایش را از عراق خارج کند. هرچند بعد از شکست داعش در عراق، به‌تدریج موضوع خروج نیروهای نظامی آمریکا در سیاست داخلی عراق مطرح شد اما آنچه طرح این موضوع را سرعت بخشید ترور سردار سلیمانی و همراهان وی توسط آمریکا در دی‌ماه 1398 بود که‌موجی ضدآمریکایی را در عراق شکل داد. مهمترین واکنش عمومی نسبت به این اقدام، مطرح‌شدن بحث خروج نیروهای آمریکایی از عراق است. در همان نخستین روزهای بعد از ترور، پارلمان عراق در نشستی اضطراری طرح اخراج نیروهای آمریکایی از خاک عراق را تصویب کرد. مقام های عراقی نیز این اقدام را محکوم کردند و جریان های مختلف شیعه اخراج نیروهای آمریکایی را خواستار شدند. ترامپ و مقام های دولت وی از همان ابتدا با خروج نیروها مخالف بودند؛ به‌گونه‌ای که رئیس‌جمهوری وقت آمریکا حتی از تحریم عراق در صورت فشار برای خروج نیروهای آمریکایی صحبت کرد.

با آغاز گفت وگوهای راهبردی عراق و آمریکا در خرداد 1399، یکی از مهم‌ترین موضوعات مسئله چگونگی روابط نظامی عراق و آمریکا بود. دولت ترامپ علیرغم وعده¬های انتخاباتی سال 2016، در مقابل خارج کردن نیروهای نظامی آمریکا از عراق مقاومت می کرد. برخی عوامل سبب شد موضوع خروج نیروهای نظامی آمریکا در دوره ترامپ نهایی نشود. اولاً این ارزیابی در کاخ سفید وجود داشت که با خروج نیروهای آمریکایی از عراق، آمریکا یک گام در برابر ایران عقب‌نشینی کرده است. ثانیاً برخی متحدان منطقه ای آمریکا مانند عربستان خواهان تداوم حضور نیروهای آمریکایی در عراق و در منطقه بودند. ثالثاً، این احتمال وجود داشت که خروج نیروهای آمریکایی از عراق به احیای مجدد داعش منجر می شود. رابعاً برخی از مقامات دولت ترامپ همچون مایک پمپئو و مارک اسپر خواهان تداوم حضور نیروهای آمریکا در عراق بودند؛ و در پایان اینکه برخی جریان های سیاسی عراق مخالف خروج آمریکا از عراق بودند. عناصر دولتی، سنی ها، کردها و شیعیان سکولار ابراز نگرانی کردند که ترک عراق از سوی نیروهای آمریکایی باعث توقف مبارزه با داعش، خروج دیگر نیروهای ائتلاف بین المللی از عراق و ایجاد مشکلات اقتصادی گسترده ناشی از تحریم های اقتصادی آمریکا علیه عراق می شود. به نظر می رسد که دولت بایدن بر محدودیت های یادشده غلبه کرده است. در جریان دیدار بایدن و الکاظمی بیانیه پایانی بر خروج «نیروهای رزمی آمریکا» از عراق تا پایان سال میلادی تأکید دارد.

در واقع، به دلیل وجود احساسات ضدآمریکایی در عراق و شکل گیری موج جدیدی از مخالفت ها با حضور آمریکا در میان گروه های شبه‌نظامی و جریان‌های سیاسی، این احتمال را در نظر می گیرند که هزینه های سیاسی، نظامی، امنیتی و حتی اقتصادی حضور آمریکا در عراق پس از ترور سردار سلیمانی و ابو مهدی مهندس به‌اندازه‌ای بالا رفته که درنهایت دولت آمریکا را به خارج کردن نیروهایش از عراق مجبور کرده؛ اما تأکید بر خروج نیروهای رزمی از عراق بدین معنی است که خروج آمریکا یک خروج کامل و همه جانبه نیست. در واقع آمریکا با تأکید بر تداوم آموزش نیروهای نظامی عراق و کمک های اطلاعاتی – امنیتی برای مبارزه با داعش بنا دارد که صرفاً به تغییر کار ویژه نیروهای نظامی آمریکا در عراق بپردازد. واقعیت این است که آمریکا در عراق منافع سیاسی (این کشور بزرگ‌ترین سفارت دنیا را در عراق دارد) و اقتصادی (حضور شرکت های بزرگ نفتی آمریکایی در عراق) و امنیتی (نگرانی از تهدیدات امنیتی توسط داعش) در عراق دارد و برخلاف افغانستان حضور نظامی خود در عراق را به شکلی غیرملموس حفظ خواهد کرد.