تداوم جنگ و چگونگی توقف آن؟!
نتانیاهو برای گروکشی جنگ غزه و مذاکرات وین تلاش می کند
نویسنده: صابر گلعنبری؛ کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل
دیپلماسی ایرانی: طی دو روز اخیر "اندکی" از شدت حملات دو سویه میان غزه و اسرائیل در مقایسه با روزهای قبل کاسته شده که می‌تواند سه دلیل داشته باشد: نخست، انتقادات فزاینده بین‌المللی از اسرائیل پس از بمباران برج‌های مسکونی و رسانه‌ای در غزه. دوم این که حماس و نیروهای فلسطینی نیز این احتمال را داده باشند که جنگ طولانی می‌شود و به همین علت با هدف تداوم حملات موشکی در یک بازه زمانی طولانی، از شدت این حملات کاسته‌اند. دلیل سوم می‌تواند به فشارهای دیپلماتیک در مذاکرات پشت پرده برگردد تا زمینه یک آتش بس را فراهم شود.
اما تداوم جنگ تا این لحظه دو دلیل عمده داشته است؛ نخست این که به گفته کارشناسان خبره و رسانه‌های اسرائیلی، شیوه عمل نیروهای فلسطینی در این جنگ، دادن مهلت و سپس اجرای تهدیدات خود باعث دردسر بزرگی برای نتانیاهو شده و او را آماج انتقادات قرار داده است. آنها نتانیاهو را متهم میکنند که طی حکمرانی بیش از یک دهه‌ای خود، فقط به فکر ماندن در قدرت بوده و بی‌خیال غزه شده است که همین به نظر آنها باعث شده حماس توانایی نظامی خود را به نحو بی‌سابقه‌ای بالا ببرد و این حملات موشکی سنگین را به شهرهای حساس انجام دهد.
در چنین وضعیتی نتانیاهو به دنبال این است که جنگ را با یک دستاورد بزرگ تمام کند که هم سپر انتقادات شود و هم بقای خود در قدرت را تضمین کند. از این منظر، هنوز نتایج جنگ برای او رضایت بخش نیست. بی بی اعلام کرده که بخش اعظمی از زیرساخت‌های حماس، نیروهای فلسطینی و توانمندی نظامی آنها را نابود کرده است. اما این روایت مقبولیتی در میان نخبگان رسانه‌ای و سیاسی اسرائیل پیدا نکرده؛ می‌گویند در سه جنگ قبلی هم همین مسائل مطرح می‌شد، اما در هر جنگی قدرت موشکی نیروهای فلسطینی نسبت به جنگ قبل افزایش پیدا کرده است. همچنین تخریب گسترده زیرساخت‌های شهری، برج‌های مسکونی و رسانه‌ای نیز نه تنها چیزی عاید نتانیاهو نکرده، بلکه مسبب انتقادات شدید بین‌المللی نیز شده است.
هدف عمده این کار، بالا بردن هزینه جنگ برای حماس به شکل بی‌سابقه‌ای است که در آینده مد نظر قرار دهد.
البته توجیه نتانیاهو برای بمباران اماکن مسکونی و رسانه‌ای نخ نما شده است. اولا حمله موشکی از آنها امکانپذیر نیست. در ثانی در برج محل دفاتر خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس و رسانه‌های بین‌المللی دیگر، چطور چنین چیزی بدون علم این رسانه‌ها ممکن بود؟ در تایید این مدعا، یوسی گوریتز، تحلیلگر اسرائیلی دیروز در توئیتی شلیک موشک از این اماکن را دروغی بیش نمی‌داند و می‌گوید که این حملات در مناطق باز یا از طریق تونل‌ها انجام می‌شود.
واقعیت این که در زیر نوار غزه مناطق زیر زمینی گسترده‌ای وجود دارند که می‌توان آنها را شهرهای تونلی نامید. پایگاه‌های اصلی نیروهای حماس در این شهرها قرار دارد که عملا دسترسی اسرائیل به آنها امکان پذیر نیست و به همین دلیل در این جنگ و جنگ 2014 حماس نیروهای کم‌تری را از دست داد و دسترسی تل‌آویو به رهبران سیاسی و نظامی حماس برای ترور آنها را بسیار دشوار کرده است. وجود چند صد کیلومتر تونل در زیر نوار غزه، خود یکی از موانع اصلی حمله زمینی است. بخش اعظم حملات موشکی از این تونل‌ها انجام می‌شود که برای لحظاتی دهانه تونل باز شده و شلیک انجام می‌شود. این که در جنگ 2014 پس از 51 روز در آخرین ساعات مانده به آتش بس، حملات موشکی و راکتی انجام شد، به دلیل همین تونل‌هاست.
اما دلیل دیگر طولانی شدن جنگ، شروطی است که شروط جنبش حماس در مذاکرات است. بر خلاف اخباری که اخیرا منتشر شده، این جنبش درخواستی برای آتش بس نداده است. شروط حماس این است: عدم اخراج ساکنان محله شیخ جراح و توقف حملات در قدس و آزادی بازداشت شدگان.
این شروط ساده به نظر می‌رسند، اما پذیرش آنها برای نتانیاهو بسیار دشوار است و توقف جنگ بر اساس آنها به معنای تسلیم در برابر معادله‌ای فراغزه‌ای است که حماس با شروع حملات موشکی به دنبال تحمیل آن بر تل‌آویو است. تن دادن به این معامله تاثیر منفی بر آینده یهودی‌سازی و شهرک‌سازی در قدس و کرانه باختری دارد.
می‌توان به دلایل پیشگفته، تلاش نتانیاهو برای تاثیرگذاری بر آمریکا در مذاکرات وین را نیز افزود. وی برای امتیازگیری از آمریکا به دنبال یک بده بستان است. البته وی همچنین تا حدودی برنده تنش میان عرب‌ها و یهودیان در برخی شهرهاست و همین باعث شکاف در جبهه مخالف وی شد؛ اما این منفعت به شدت تحت تاثیر انتقادات ناشی ازحجم بالای آتش نیروهای فلسطینی است.
نکته پایانی: این احتمال وجود دارد که نتانیاهو پس از تخریب گسترده زیرساخت‌های نوار غزه با هدف بالا بردن بی‌سابقه هزینه جنگ برای حماس بخواهد یکجانبه جنگ را پایان دهد که از پذیرش خواسته‌های حماس و لو به شکل حداقلی و به تبع آن معادله جدید خودداری کرده باشد. در آن سو نیز حماس در این صورت بعید است جنگ را ادامه دهد و خود را در معرض انتقادات شدید بین‌المللی قرار دهد.
نظر شما :