برجام، بایدن و نگرانی های اسرائیل از بازگشت امریکا به برجام

نویسنده ها: الدات شاویت ELDAD SHAVIT و آری هایشتاین ARI HEISTEIN 

دیپلماسی ایرانی: تهدیدِ- متعارف و هسته ای- ایران، تاثیر زیادی بر سنجش های سیاست اسراییل دارد. هرچند نگرانی های اسرائیل از خطر درگیری احتمالی نظامی با فلسطینی ها و حزب الله، واقعی است اما گستره این خطرات، محدود است چرا که موجودیت اسرائیل را تهدید نمی کنند.

هر دگرش و نوسانی در رویکرد آمریکا در برابر ایران و برنامه هسته ای اش، بر سنجش های کلیدی امنیت ملی اسراوئیل تاثیر می گذارد تا ببیند که چگونه باید به ادعای آن دوره دستیابی ایران به سلاح هسته ای را طولانی تر و همزمان از بروز یک جنگ پرهیز کند.

در سال های ریاست جمهوری دونالد ترامپ، اسرائیل و آمریکا دست در دست هم بودند؛ ترامپ از برجام کنار کشید و تحریم های فشار حداکثری را بر ایران تحمیل کرد. با این حال، به رغم موفقیت آمریکا در کسب اهرم اقتصادی بزرگی از گذر کارزار فشار حداکثری، کاخ سفید نتوانست ایران را وادار به گفت وگوی دوباره بر سر توافق هسته ای کند. ایران ثابت کرد که بیش از آنچه کاخ سفید و اسرائیل پیش بینی می کردند، مقاوم است و به نوبه خود با "مقاومت حداکثری" واکنش نشان داد. اکنون در حالی که ترامپ کاخ سفید را ترک می کند، ایران به نقطه گریز هسته ای نزدیک تر شده است.

با توجه به دیدگاه شخص جو بایدن و منصوبانش آنتونی بلینکن و جِیک سولیوان، اسرائیل می تواند یک بار دیگر با همان مشکلات سیاسی ای روبه رو شود که در دوران اوباما، رابطه دو طرف را شکرآب کرد. اکنون پرسش این است که آیا دو طرف می توانند میان سیاست های خود، پلی بزنند و هیجانات شخصی را کنار بگذارند؟

برخلاف نگرانی های اسرائیل، به نظر نمی رسد که بایدن درصدد باشد که زمان را چهارسال به عقب برگرداند و به آخرین روزهای دولت اوباما بازگردد به گونه ای که همه سیاست های ترامپ را وارونه کند و دگرش های محیط راهبردی از سال 2017 تاکنون را نادیده انگارد. از نظر اسرائیل این مهم است که بایدن اهرم اقتصادی ای را که آمریکا از گذر فشار حداکثری به دست آورده، به سرعت کنار نگذارد.

از طرف دیگر، چنانچه در انتخابات 2021 ریاست جمهوری ایران، یک رئیس جمهوری تندرو روی کار آید، ممکن است که روزنه رسیدن به یک توافق بسته شود هرچند الزاما این گونه نیست چرا که آیت الله خامنه ای نیز قادر است که یک رویکرد عملگرایانه برای بهبود شرایط اقتصادی ایران از گذر رفع تحریم ها را در پیش گیرد.

وقتی همه فاکتورهایی را که بر تصمیم گیری ایران تاثیر دارد، می سنجیم، به نظر می رسد که چنانچه دولت بایدن از خنثی کردن فوری سیاست فشار حداکثری پرهیز کند، دردسرهای ایران روز به روز شدیدتر خواهد شد. اینکه ایران می خواهد شرایط اقتصادی نابسامانش را سامان دهد، نشان از آن دارد که آمریکا باید رویکردی محتاط در ترغیب ایران به آمدن به میز گفت وگو در پیش گیرد. به محض آنکه چنین رویکردی اتخاذ شد، اسرائیل باید کار هماهنگی مواضعش در برابر ایران را آغاز کند و از جانب کشورهایی که منافع کانونی مشترکی دارند، با دولت بایدن وارد گفت وگو شود. چالش آشکار نتانیاهو با برنامه بایدن برای بازگشت به توافق هسته ای، زمینه تنش در روابط میان دو طرف را آماده می کند.

از دیدگاه اسراییل، این بسیار مهم است که دولت آمریکا برای ایران روشن کند که تا پیش از حصول توافق تازه ای که امتیازات بیشتری از طرف ایران را در بر داشته باشد، همه تحریم ها لغو نخواهند شد: تمدید مهلت محدودیت های هسته ای، تعداد و کیفیت سانتریفیوژها و مواد هسته ای، محدود کردن پژوهش و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته و اعمال یک رژیم بازرسی شدیدتر.

بی گمان اسرائیل به دنبال توافقی است که همچنین محدودیت هایی را بر برنامه موشکی و فعالیت های ناپایدارساز ایران در منطقه هم وضع کند اما بستن منفذهای برجام، اولویت نخست است... همچنین عبارت، "همه گزینه ها روی میز هستند" باید به ادبیات آمریکا در زمینه برنامه هسته ای ایران بازگردد.

تجربه گذشته نشان داده که رهبر عالی ایران هم از خطرات گام های تحریک آمیز آگاه است و مذاکره کنندگان ایرانی، سرانجام از هر سناریویی که موجب وخیم تر شدن اوضاع داخلی کشور شود، پرهیز خواهند کرد و بی گمان گام های لازم برای پیشگیری از خطرات وجودی ناشی از یک درگیری نظامی با آمریکا را منظور می کنند. اما اگر دولت تازه آمریکا، خواسته های اسرائیل را منظور نکند و به برجام بازگردد، باید دوباره در انتظار همان پارادایم تنشی باشیم که ویژگی روابط اوباما – نتانیاهو بود و نیز اشتهای بیشتر اسرائیل برای اقدام یکجانبه برای جلوگیری از عبور ایران از نقطه گریز هسته ای.

دولت ترامپ، آنطور که قول داده بود، نتوانست با ایران به یک توافق بهتر برسد اما راه را برای رفع کاستی های برجام باز کرد. اینکه این در را به سادگی ببندیم و از آن به عنوان یک اهرم استفاده نکنیم، دشوار بتواند مشکل را چاره کند.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار این مطلب به معنای تایید آن از سوی دیپلماسی ایرانی نیست و صرفا برای آگاهی خوانندگان منتشر شده است.