
چرخش درتاکتیک های دیپلماسی
کیکاووس پورایوبی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: اگر گره مثبتی بخواهد باز شود مردم و نخبگان از آنان حمایت خواهند کرد تا کشور از آسیب های بیشتری در امان باشد.
ادامه مطلبکیکاووس پورایوبی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: اگر گره مثبتی بخواهد باز شود مردم و نخبگان از آنان حمایت خواهند کرد تا کشور از آسیب های بیشتری در امان باشد.
ادامه مطلبسید رضا تقوینژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: شرط بنیادین موفقیت در این عرصه، اعتقاد و باور عمیق و نسبتا یکپارچه احزاب و جناحهای سیاسی به راهبرد کلان کشور، فراتر از اختلافات حزبی و جناحی است.
ادامه مطلبمحمدرضا حاجی کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: در پی جنگ تحمیلی ۱۲روزه علیه ایران، این روزها اندیشمندان ایرانی و تحلیلگران سیاست خارجی در سطح کشور، مکررا از عبارت جنگ شناختی استفاده میکنند. در اینجا هدف ما تعریف جنگ شناختی نیست، بلکه یک مرحله پیش از آن، یعنی دریافتن این نکته است که از دیدگاه شناختی، چرا جنگ رخ می دهد؟
ادامه مطلبدر آینده نزدیک (تا ۵ سال آینده)، الگوریتمها به احتمال زیاد نقش فزایندهای در تحلیل دادهها، پیشبینی سناریوها و ارائه توصیههای سیاستی در سیاست خارجی خواهند داشت. با این حال، به دلیل پیچیدگیهای ذاتی روابط بینالملل، از جمله عوامل غیرقابل پیشبینی مانند احساسات، فرهنگ و تصمیمگیریهای سیاسی، بعید است که الگوریتمها به طور کامل جایگزین تفکر انسانی شوند.
ادامه مطلبوزارت امور خارجه ایالات متحده تحت رهبری مارکو روبیو در حال تجربه بازسازی گستردهای است که شامل کاهش دفاتر، بودجه، و نیروی انسانی، و تمرکز بر منافع ملی و مناطق کلیدی مانند نیمکره غربی و Indo-Pacific است. آرایش دیپلماتیک بر تقویت ائتلافهایی مانند Quad، مقابله با چین و ایران، و مدیریت بحرانهایی مانند اوکراین و سوریه متمرکز است. دیپلماتها دیدگاههای دوگانهای دارند: برخی از تمرکز بر منافع ملی حمایت میکنند، اما بسیاری از سیاسیسازی، کاهش نفوذ جهانی، و انحلال USAID نگرانند.
ادامه مطلباستفان والت در یادداشتی مینویسد: ترامپ نهادهای بینالمللی را بیفایده میپندارد، توافقات را بیاعتبار میداند و از منظر قدرت صرف به تعاملات جهانی مینگرد. از دید او، هیچ معاهدهای مقدس نیست، هیچ نهادی ارزش سرمایهگذاری ندارد و هیچ قاعدهای نباید از دستیابی او به اهدافش مانع شود. حتی رفتارهایی همچون تلاش برای تصاحب گرینلند، توهین به مقامات خارجی، یا تهدید به الحاق کانادا، همگی در همین چارچوب ضدنهادگرایانه قرار میگیرند.
ادامه مطلبمحمد محمودیکیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: طی دو سال گذشته بسیاری از متخصصان و اندیشمندان روابط بینالمللی هشدار دادهاند که مفروضات رئالیسم به طور صریح در حال بازگشت به عرصه معادلات در سطح نظام بینالمللی است؛ بازگشتی که نشانهای از ناکارآمدی یا بیاعتمادی به ایدهها و ارزشهای ایدئالیستی نهادگرایی نئولیبرال است که همچون گذشته قادر به کنترل آشوب و تعدیل ورودیهای آشوبساز به محیط نظم بینالمللی نیست. در پایه این تحولات، نگارنده مفهومی تحت عنوان «رئالیسم هوشمند» را نه در قامت یک نظریه، بلکه در مقام یک راهنمای عمل برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح کرده که سنتزی از رئالیسم، سازهانگاری و عناصر نئولیبرالیستی است و بهدنبال یک رویکرد تعادلی است که در آن، دولتها نه در دام بدبینیهای قدرتمحور و ساختار غیرمنعطف نظم بینالمللی بیافتند و نه در دام خوشبینیهای ایدئالیستی.
ادامه مطلبمحمدحسین عادلی نوشت: در عرصه پیچیده روابط بینالملل، تحریمهای اقتصادی به ابزاری ترجیحی برای اجبار از سوی قدرتهای مسلط، به ویژه آمریکا و کشورهای غربی تبدیل شدهاند. با این حال، پارادوکس عمیقی در کانون این استراتژی نهفته است: تحریمهایی که برای منزوی کردن کشورهای هدف طراحی میشوند اغلب تشکیل بلوکهای اقتصادی جایگزین را تسریع میکنند و به جای وادار کردن کشور مورد تحریم به تمکین از خواستههای قدرت تحریمکننده، ائتلافهای ژئوپولیتیک جدیدی ایجاد میکنند و در عین حال هزینههایی را بر خود تحریمکنندگان نیز تحمیل مینمایند. این خروجی ناخواسته، سؤالات بنیادی را پیرامون کارایی تحریمها به عنوان ابزار سیاست خارجی برمیانگیزد.
ادامه مطلبکاظم سجادپور، استاد دانشگاه، پژوهشگر ارشد ممتاز در مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی طی مقالهای با عنوان «ایران و جنوب جهانی» نوشت: سرزمین، جمعیت، منابع و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، از جنبه ساختاری، ایران را تبدیل به یکی از معدود قدرتهای منطقهای و موثر میکند. از سوی دیگر این انتخاب و گزینش سیاستگذاران ایرانی است که راه تأمینکننده منافع ایران نه در اطاعت، پیروی و وابستگی به قطبهای جهانی، بلکه در همسوئی با کشورهای هم پیوند و هم سرنوشت در حوزه جنوب جهانی است. در یک کلام، نمیتوان جنوب جهانی را بعنوان یک واقعیت بینالمللی انکار کرد. فراتر از آن، جنوب جهانی، کارکردهای چندگانه در نظام جهانی معاصر دارد و ایران بعنوان عضوی از این خانواده، به نقش و موقعیت جنوب جهانی آگاه و در مسیر ارتقای آن کوشاست.
ادامه مطلبعابد اکبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: تحلیلگری که با تاریخ سر و کار دارد، میداند هیچ اکنونی تکرار کامل گذشته نیست. شباهتها اغلب سطحیاند و تفاوتها تعیینکننده. شرایط بینالمللی، وزن نسبی بازیگران، صورتبندیهای ژئوپلیتیکی و ظرفیتهای داخلی، همگی در حال دگرگونیاند.
ادامه مطلبامیرحسام هاشمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی سعی کرده است تا ضمن اشاره به وضعیت سیاست خارجی دوران طالبان اول و مبارزات آنها با اشغالگری آمریکا، الگوی کنونی سیاست خارجی حکومت طالبان نیز تشریح و تبیین شود.
ادامه مطلبمصطفی اعلایی در نوشتاری معتقد است که جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از آسیبها و حفاظت از منافع ملی بیش از هرچیز و در درجه اول درک خود از «تعهدات ملی» را اصلاح کند. ضرورت تحقق «تعهدات ملی» ایجاب میکند جمهوری اسلامی ایران به ماهیت «قدرت» و اصالت منفعت در روابط بینالملل توجه کرده و ضمن پیشگرفتن سیاست «مدارا» از سیاست «بازدارندگی» تکساحتی فاصله گرفته و «بازدارندگی» چندوجهی را جایگزین آن کند. در غیر این صورت قطعا در آینده در یک مسیر دومینووار متحمل خسارتها و ضررهای بزرگ ملی خواهد شد.
ادامه مطلببسیاری از تحلیلگران بر تأثیرات کلان هوش مصنوعی تمرکز کردهاند، گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی (CNAS) با عنوان «کاتالیز کردن بحران: یک آغازگر در مورد هوش مصنوعی، فناوریهای خودمختار و تسلیحات» بهطور خاص به تأثیرات این فناوری بر تسلیحات خودمختار و پیامدهای آن برای آینده درگیریها میپردازد.
ادامه مطلباخراج والتز نتیجه ترکیبی از خطای امنیتی و اختلافات ایدئولوژیک بود. رسوایی سیگنال بهانهای برای حذف او فراهم کرد، در حالی که اختلافاتش با رویکرد معاملهمحورترامپ در قبال ایران نشاندهنده چالشهای هماهنگی در تیم سیاست خارجی او بود.
ادامه مطلبنعمت اله مظفرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مراتب مختلف نیازمند آگاهی و بهرهمندی فرا استراتژیک از دستگاه فکری طباطبایی است. بویژه اینکه سید، سیاست خارجی ایران را به یک مساله فلسفی-جامعه شناسانه تبدیل می کند که سابقه ندارد.
ادامه مطلبسیاستگذاری خارجی و امنیتی روسیه به شدت متمرکز است و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری، تصمیمگیر نهایی در مسائل استراتژیک محسوب میشود. طبق گزارش آتلانتیک کانسیل (۲۰۱۹)، از زمان روی کار آمدن پوتین در سال ۲۰۰۰، فرآیند تصمیمگیری بهطور فزایندهای در اداره ریاستجمهوری متمرکز شده است و نهادهایی مانند دومای دولتی یا حتی شورای امنیت نقش مشورتی دارند.
ادامه مطلبفاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نزدیکی ایران به آذربایجان همزمان با مذاکرات دیپلماتیک، اقدامی چندوجهی با اهداف گوناگون است. ایران با تقویت عمق استراتژیک و ارتباطات منطقهای خود، در تلاش است تا در مواجهه با فشارهای بینالمللی در موضع ضعف قرار نگیرد و از طریق ایجاد کانالهای همکاری (به ویژه در حوزه انرژی و ترانزیت) قدرت چانهزنی خود را افزایش دهد.
ادامه مطلبحسین حاجی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ترامپ درصدد برگرداندن قدرت آمریکا به اواخر جنگ جهانی دوم است، دوره ای که آمریکا قدرت بلامنازع و مطلق جهان بود. زیاده خواهی های ترامپ در خروج از پیمان های بین المللی، تنش با اروپا، باج خواهی از کشورهای کانادا، چین، روسیه، مکزیک و خاصتا جمهوری اسلامی ایران در راستای بازیابی هژمونی و سلطه جهانی است.
ادامه مطلبمجید رضائیان می نویسد: روزنامهنگاران از قضا موظف هستند با تکیه بر روزنامهنگاری تحلیلی، پای همه سوژهها و موارد عینی در حال وقوع یا بهاصطلاح «محتمل» را به میان بکشند و درباره آن جریانسازی مثبت کنند تا مفهوم واقعی رسانه جریانساز -با تکیه بر ژانر روزنامهنگاری تحلیلی- جلوهگر شود. آخر. تیم یا جناح سرمایهگذاری ترامپ در کاخ سفید در برابر نئوکانهای جنگطلب، از قضا رسانهها را «سرمایه» قلمداد میکنند تا مزاحم و موی دماغ. همین نگاه را در ایران باید متناسب با شرایط کشور ایجاد و ترویج کرد. نگاهی که رسانه تحلیلی و جریانساز را «مستقل اما سرمایه» بپندارد تا رسانه «تابع و منفعل». تردید نکنیم این نگاه منتهی میشود به رسانه حاضر در دور میز مذاکره و نه غایب.
ادامه مطلبعباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: محاصره سال ۲۰۱۷ نهتنها باعث عقبنشینی قطر نشد، بلکه نقطه عطفی در تحول دکترین امنیت ملی و سیاست خارجی این کشور بود؛ دکترینِ بازیگری کوچک با دستهای بزرگ که قواعد بازی را با نرمی و قدرت بازنویسی کرد.
ادامه مطلباحمدرضا تمدن و رضا غضنفری فرد در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می نویسند: ترامپ با رفتار خود ثابت کرده به راستی سیاستمدار بودن را در وهله نخست در گرو موفقیت در تجارت تعریف کرده است و اصولا داشتن کارنامه تجاری درخشان را پیش قراول و شرط اصلی سیاستمدار بودن میداند.
ادامه مطلبعلی مفتح در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: مقاله حاضر، تاکیدی است بر اینکه ذهنیت تحلیلی در عرصه سیاست خارجی چیزی شبیه به قدم زدن در جنگل است که در آن نمی توان صحبت از نظم یا اعتماد کرد. حال، تاکیدی که این نوشتار بر آن استوار است این است که چنین قدم زدنی نه مانند حرکت در روز روشن بلکه همچون قدم زدن در جنگلی تاریک است که هر گونه «غیر قابل انتظار» قابل انتظار است. ذهنیت یک اندیشمند سیاست خارجی یا یک دیپلمات باید به گونه ای باشد که انتظار هر گونه اتفاق پیش بینی و برای آن آمادگی (و در شرایط مطلوب، برنامه ریزی) وجود داشته باشد، چرا که نقطه ثقل حرکت فکری وی نداشتن هیچ گونه انتظار یا همان انتظار غیر قابل انتظار باید باشد.
ادامه مطلبمحسن عسگریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در فرآیندهای دیپلماتیک پیچیده، بهویژه در مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، مدیریت انتظارات افکار عمومی و پرهیز از برساخت فضای غیرواقعی از نتایج احتمالی مذاکرات، اهمیتی بنیادین دارد. این یادداشت تحلیلی بهصورت اجمالی با بهرهگیری از مفاهیم نظریههای نوواقعگرایی، سازهانگاری و بازی دوسطحی پاتنام، به بررسی ضرورت بازنگری در راهبرد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی در مواجهه با تاکتیکهای غافلگیرکننده طرف آمریکایی، بهویژه در تجربه تعامل با دولت ترامپ، میپردازد. همچنین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی «رویاپردازی دیپلماتیک» در نمونهی برجام مورد تحلیل قرار گرفته است. در پایان، بر ضرورت اتخاذ رویکردی واقعگرایانه و تقویت گفتمان کارشناسی در سطح افکار عمومی تأکید میشود.
ادامه مطلبرستم ضیائی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در مطالعات سیاست خارجی ایالات متحده، سبک سیاستورزی دونالد ترامپ عمدتاً با ویژگیهای معاملهمحور شناخته میشود. در این چارچوب، نحوه کنش سیاسی ترامپ مبتنی بر ارزیابی مستمر سود و زیان در تعاملات داخلی و خارجی است؛ بهگونهای که اصول و ارزشهای هنجاری همچون ترویج دموکراسی، حمایت از متحدان، ایفای نقش حمایتی دولت نسبت به اقشار آسیبپذیر جایگاه ثانویهای در محاسبات تصمیمگیری وی دارد.
ادامه مطلبرامین مهمانپرست، ضمن تأکید بر اهمیت گشودن باب تعامل سازنده با جهان، معتقد است که مذاکره و توافق تنها میتوانند شرط لازم برای بهبود اقتصادی محسوب شوند؛ حال آنکه تحقق شرط کافی، در گرو اصلاحات عمیق در حوزه تصمیمسازی اقتصادی کشور است.
ادامه مطلباسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: الگوی حکمرانی ترامپ در هر دو دوره ریاست جمهوریاش، بر فردگرایی و تصمیم گیری خارج از چارچوبهای حکومتداری ایالات متحده امریکا استوار بوده است. روندی که دولت بزرگ را آسیب اصلی این کشور قلمداد و رهیافت آنارشی برای گذار از وضعیت کنونی به عصر حکمرانی بدون دولت را دنبال میکرد در تهاجم ترامپ به نهادهای عمومی ایالات متحده امریکا و سیاستهای پیشین این کشور بهویژه در سیاست خارجی نمود دارد.
ادامه مطلبهر چند همه چیز در حد گمانه زنی رسانه ای است و هنوز نباید به آغاز مذاکرات با آمریکا خوشبین بود، اما برخی جریانهای تندرو که همواره مخالف تعاملات دیپلماتیک بودهاند، ممکن است عامدانه به دنبال ایجاد تنشهای داخلی باشند تا مسیر گشایش دیپلماتیک را مسدود کنند. باید اذعان داشت که دامن زدن به مسائل حساس اجتماعی، مانند حجاب، که ظرفیت بالایی برای دوقطبیسازی جامعه دارد، میتواند آگاهانه بهعنوان ابزاری برای بحرانی نشان دادن شرایط کشور و ناممکن جلوه دادن هرگونه توافق به کار گرفته شود.
ادامه مطلبدر پیام نوروزی، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با تأکید بر استواری ملت ایران در برابر قدرتهای جهانی، اعلام کرد که «سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سال جدید بر همین اساس پیش خواهد رفت و هیچگونه مصالحهای بر سر منافع ملی صورت نخواهد گرفت.»
ادامه مطلبسال ۱۴۰۴ با توجه به میراثی که از سال جاری خواهد برد، در هالهای از ابهام و انتظار قرار دارد. اگر تنشها فروکش کند، شاید فرصتی برای بهبود روابط و اقتصاد فراهم شود. اما ادامه بیثباتی میتواند این سال را به یکی از سختترین دورهها تبدیل کند. امنیت داخلی، مدیریت بحران انرژی و عبور از تحریمها، چالشهای اصلی پیشرو خواهند بود. آینده در گرو تصمیمهای امروز است؛ تصمیمهایی که میتوانند راه را برای آرامش یا آشوب هموار کنند.
ادامه مطلباز منظر دیگر باید به زمانبندی برای تصمیم گیری در جهت رفع حصر مهدی کروبی با بازگشت ترامپ به کاخ سفید و تشدید تنشهای بینالمللی هم توجه داشت. به هر حال از زمان آغاز به کار دولت دوم ترامپ، ایران با چالشهای متعدد در سیاست خارجی و داخلی مواجه است. در چنین شرایطی، سیاست "وفاق" برای دولت مسعود پزشکیان نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت «اجتناب ناپذیر» جلوه می کند. این الزام ریشه در شرایط پیچیده داخلی و خارجی دارد که تهران را وادار به اتخاذ رویکردی همگرایانه و کاهش تنشهای داخلی کرده است.
ادامه مطلب