فاطمه سیاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: باتوجه به مسائل مهم و وضعیتِ کنونی این کشورها، پیش‌بینی می‌شود بطور کلی جامعهٔ عربی و بطور خاص هر کشور از آن بنابر شرایط و سیاست‌هایش، با دولت بایدن چالش‌هایی پیدا کند؛ یا حداقل از تصمیمات و رویه‌های آن متأثر شود. به اهم این چالش‌ها که هر کدام دو یا چند کشور را درگیر خواهد کرد، می‌پردازیم.
ادامه مطلب
تهیه و ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
ادامه مطلب
اروپایی ها نباید بگذارند برجام به دلیل لجبازی های احتمالی ایالات متحده و ایران یا تنش های منطقه ای برچیده شود و بالعکس، باید عناصر اساسی توافق را در سیاست های منع گسترش سلاح های هسته ای خود تعمیم دهند. اروپایی ها می توانند از طریق گروه تامین کنندگان هسته ای، شبکه ای از کشورهای دارای توانایی هسته ای که ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپا و بریتانیا را نیز در بر می گیرد، برای وارد کردن عناصر برجام در استانداردهای کنترل صادرات مواد هسته ای و فن آوری اقدام کنند. در حالت ایده آل، ضمانت های موجود در «ان.پی.تی» و یک پروتکل الحاقی جهانی به علاوه تعدادی از محدودیت های مورد توافق جمعی در برجام، می تواند یک معیار راستی آزمایی پیشرفته و یک استاندارد جدید منع گسترش تسلیحات هسته ای را تشکیل دهد. استفاده از این مقررات در همه کشورهای حاشیه خلیج فارس حتی پس از انقضای آنها در چارچوب برجام می تواند نگرانی ها را در منطقه کاهش دهد.
ادامه مطلب
حضور و فعالیت نظامی آمریکا در خاورمیانه کاهش می یابد و در آینده نیز صرف نظر از این که چه کسی رئیس جمهوری آمریکا شود، این روند ادامه پیدا خواهد کرد. کشورهای عربی در آینده اتکاء کمتری به آمریکا خواهند داشت ولی روابط اکثر آنها با آمریکا گسترده تر از هر قدرت بزرگ دیگری خواهد بود.
ادامه مطلب
توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ را تا اندازه زیادی می توان میراث دهه ۲۰۰۰ قلمداد کرد؛ زمانی که ایران تنها کشور در منطقه بود که به طور پنهانی برنامه انرژی هسته ای را دنبال می کرد. از آنجایی که دیگر کشورهای همسایه ایران نیز همه تلاش خود را برای رسیدن به این کشور در زمینه انرژی هسته ای به کار بستند، امروز به همکاری منطقه ای در زمینه هسته ای نیاز است.
ادامه مطلب
اگر بایدن در مقام فرمانده کل قوا سوگند یاد کند، احتمالا روی توافق هسته ای ایران و نقش ترکیه در جنگ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان متمرکز خواهد شد. بایدن در اواخر کارزار انتخاباتی مکررا به ایران اشاره کرده و نشان داده از رویکرد نرم تری در قبال جمهوری اسلامی طرفداری می کند. بایدن مراسمی در ماه اکتبر گفت که سیاست های ترامپ باعث شده ایران «به داشتن مواد هسته ای کافی برای ساخت بمب» نزدیک شود. دولت ترامپ از زمان ترک توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۸ از اعمال تحریم های شدید علیه این کشور دست نکشیده است. طبق وب سایت کارزار انتخاباتی بایدن، نامزد دموکرات سعی خواهد کرد با گرفتن تضمین از ایران در رابطه با بازگشت این کشور به تعهدات هسته ای، ایالات متحده را به برجام بازگرداند.
ادامه مطلب
در پنج سال گذشته دورنمای ژئوپولتیکی عرصه دریای سرخ اساسا دگرش یافته است. اکنون شاخ آفریقا بخش جدایی ناپذیر و در حقیقت میانجی سیستم امنیتی خاورمیانه، هند و اقیانوسیه و مدیترانه به دلیل اهمیت راهبردی، رقابت برای نفوذ بر دریای سرخ، تجارت و ترانزیت شده است.
ادامه مطلب
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: کشور ترکیه که بنا بر نظریه "دولت عایق" باری بوزان می‌توانست به عنوان یک کشور عایق میان مجموعه‌های امنیتی و سیاسی منطقه‌ای عمل کند، کاهش اختلافات میان بازیگران متعدد به‌خصوص قدرت‌های بزرگ در آسیای جنوب غربی و شمال آفریقا را سبب شود، طی یک دهه اخیر به یک آتش‌افروز ستیزه‌جو در تمام مجموعه‌های امنیتی و سیاسی منطقه تبدیل شده و خود عامل اصلی بی‌نظمی و تنش‌آفرینی در نظام جهانی بوده است.
ادامه مطلب
منطقه بعد از فروپاشی «سایکس – پیکو» که یک قرن و چند سال طول کشید به یک نظام منطقه ای جدید نیاز دارد. اگر بخواهیم واقع گرا باشیم لازم است این نظام همین الآن در کشورهایی که منطقه را نمایندگی می کنند اجرا شده است، به ویژه بعد از درگیری های دینی – طایفه ای – مذهبی که منطقه به آن دچار شد.
ادامه مطلب
رضا مقاتلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایده "بالکانیزاسیون" که همواره مدنظر سرویس ها و نهادهای اطلاعاتی، نظامی و امنیتی اسرائیل و ایالات متحده در ارتباط با دشمنی واحد برای آنان به نام ایران است در قضیه کنونی مناقشه قره باغ به خوبی رخ نمایان کرده است و با طرح ادعای حمایت ایران از ارمنستان در این مناقشه به دنبال تحریک قومیت آذری های فراوان ایران علیه حکومت مرکزی برآمده اند.
ادامه مطلب
همه این امید را دارند که با انتخاب بایدن آب ها به آسیاب برگردد و جهان تک قطبی مفهوم سنتی خود را بازیابد. اما کشورهای عربی خلیج (فارس) چه انتظاری از پیروزی هر یک از نامزدهای مطرح ریاست جمهوری آمریکا دارند؟ و آیا با پیروزی بایدن، تغییر واقعی در سیاست خارجی آمریکا رخ خواهد داد؟
ادامه مطلب
پروفسور سیدحسن امین در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که علیرغم تلاش های ترامپ برای تمدید محودیت های تسلیحاتی ایران، آمریکا به دنبال حفظ موازنه امنیت در خاورمیانه است، پیرامون دلایل مانور چندباره دولت بر پایان محدودیت های تسلیحاتی طی هفته اخیر اذعان دارد که تاکیدات چندباره رئیس جمهوری بر روی مسئله پایان محدودیت های تسلیحاتی ایران طی چند روز اخیر یک نوع فرار روحانی از استیضاح با چاشنی مانور روی این مسئله (پایان محدویت های تسلیحاتی) است.
ادامه مطلب
محمود سریع القلم در یادداشتی می نویسد: مشکل عظیمتر خاورمیانه این است که فقط در راهروهای قدرت نیست که «خود ارزیابی» نفی می شود، بلکه جامعه نیز «بررسی عملکرد خود» را عیب می داند. فقط این نیست که یک مدیر، حداقل بخشی از مشکل را در شناختِ اشتباه، سیاست های نادرست و خطاهای محاسباتی خود نمی داند و دولت های خارجی را مقصر خطاب می کند، بلکه راننده ای که دوبله پارک کرده و دو ساعت رفته، نرخ تورم را سرزنش می کند تا آنکه بپذیرد دوبله پارک کردن کارِ منطقی و صحیحی نیست.
ادامه مطلب
اختلاف بین اروپا و ایالات متحده بر سر ایران به طور فزاینده عمیق تر می شود. سیاست ایالات متحده در قبال ایران و منطقه- برون سپاری سیاستگذاری منطقه ای واشنگتن به ریاض و تل آویو و حمایت بی دریغ آن از کارزار نظامی عربستان در یمن- به شدت برای اروپا بی ثبات کننده است. برای اروپا، زمان آن رسیده است که به ایران نه به عنوان یک مشکل، که به عنوان بخشی از راه حل در کنار دیگر بخش های منطقه، نگاه کند. در زمان مذاکرات هسته ای، ایران تنها کشوری بود که با نقض احتمالی تعهدات بین المللی خود برنامه مخفی غنی سازی اورانیوم داشت. اما وقتی صحبت از دخالت در امور دیگر کشورها و گسترش نفوذ آنها در منطقه و فراتر از آن می شود، قدرت های زیادی در منطقه هستند که می شود آنها را مقصر دانست و جداسازی ایران از منطقه دیگر نتیجه مثبتی ندارد.
ادامه مطلب
ایالات متحده از دهه ۱۹۵۰ به طور متوسط یک مرتبه در هر دهه سعی کرده دولت های مستقر در کشورهای خاورمیانه را برکنار کند. این کار را در رابطه با ایران، افغانستان (دو مرتبه)، عراق، مصر، لیبی و سوریه انجام داده و در هر مورد انگیزه و روش های متفاوتی داشته است: از کودتا حمایت کرده، به کشوری حمله و آن را اشغال کرده، و در برخی دیگر موار به دیپلماسی، لفاظی ها و تحریم ها روی آورده است. با این حال، همه این تلاش ها یک وجه مشترک داشتند و آن، این است که به شکست انجامیدند.
ادامه مطلب
محسن زاهدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در یک نگاه کلی به صحنه منطقه نقش ترکیه و تحرکاتش در منطقه کمی گیج کننده بنظر می رسد، داشتن ارتباط با رژیم صهیونیستی و حملات پر حرارت به امارات برای شروع همین روابط، خرید تجهیزات نظامی از روسیه و مذاکرات مداوم با آن کشور ونیز ایران در عین تداوم حمایت از داعش و دخالت در سوریه، تنش با یونان و اروپا و حفظ روابط قوی با آمریکا از جمله اجزای این نقش ظاهرا متناقض است.
ادامه مطلب
ایران دیرزمانی است که زندگی بدون درآمد نفتی را آموخته و اعمال نفوذ ارزان در منطقه را به خوبی تمرین کرده است. بنابراین، زمانی که بحران کروناویروس به پایان برسد، نفوذ نسبی ایران در جاهایی مثل عراق، لبنان و سوریه، احتمالا بیشتر و نفوذ کشورهای عربی، کمتر خواهد شد. این دگرش، بازنگری در رویکرد بی حاصل ترامپ در برابر ایران را ضروری تر می سازد.
ادامه مطلب
بهاء الدین بازرگانی گیلانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: آن سیاستمردان و روشنفکرانی نیز که ترقی امارات جنوبی خلیج فارس را نمایان می کنند، آیا خود حاضرند تن به نوع حکمرانی دست نشانده، یکه تاز و غیر دموکراتیک امثال شیخ زاید بدهند؟ واقعا می توانند؟
ادامه مطلب
شهره پولاب در یادداشتی می نویسد: گفته می شود تلاش های تولید قدرت ایران در سراسر منطقه موجب رانش کشورهای عرب خلیج فارس به سوی اسرائیل جهت جستجوی امنیت بیشتر شده است. در نتیجه همکاری نزدیک اعراب و اسرائیل ایران احساس احاطه شدن بیشتری خواهد داشت زیرا پیوند جغرافیایی دریای سرخ و دریای عرب با خلیج فارس در شبه جزیره عربستان موجب می شود تا پهنه وسیعی از جغرافیای منطقه در اختیار هم پیمانان جدید قرار گیرد. از زمانی که ایالات متحده تصمیم به سپردن سرنوشت خاورمیانه به دست کشورهای منطقه گرفته، ترکیه و روسیه نیز برای شرایط ناشی از خلا آمریکا در منطقه گام برداشته اند.
ادامه مطلب
تابلوی این هفته از رهبران اسرائیل، بحرین و امارات که در کاخ سفید گردهم آمده بودند، تلاشی بود برای ارسال این پیام اطمینان بخش که ایالات متحده همچنان قدرتی برای ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه باقی مانده است. اما این یک تصویر یک خوش بینی گمراه کننده بود. ایالات متحده در این منطقه آشفته آب در هاون می کوبد. نیروهای آمریکایی هنوز در مناطق مسکونی در سوریه، عراق و افغانستان باقی مانده اند که می توانند در برابر تروریسم موثر باشند؛ اما این حضور در حال کاهش است. آینده خاورمیانه اساسا به کاهش قدرت ایالات متحده و پویایی های جدید داخلی، مثبت و منفی، مربوط می شود که خلاء را پر می کنند.
ادامه مطلب
وحید کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بلر برای نابودی خاورمیانه هنوز فعال است. ترفند انگلیسی، این بار برای جنگ با جمهوری اسلامی ایران در دستور کار مثلث شیطانی «انگلیس، اسرائیل و امریکا» است و به هوشیاری نیاز دارد.
ادامه مطلب
درخصوص کاهش نفوذ آمریکا بویژه در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و ضرورت پر کردن خلاء ناشی از این مساله در خاورمیانه، اتفاق نظر هست. سخن درباره ی عقب نشینی آمریکا از ایفای نقش "تنها قطب جهانی" و بازگشت "جهان چند قطبی" از سال ۲۰۰۸ آغاز شد.
ادامه مطلب
داوود هرمیداس باوند در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این باور است که اگر ترامپ در مسئله تمدید تحریم های تسلیحاتی، فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه های شش گانه شورای امنیت علیه ایران، آن هم در این برهه حساس انتخاباتی، شکست را بپذیرد عملاً باعث خواهد شد که اعتبار خود را در میان افکار عومی داخلی در ایالات متحده از دست بدهد و این مسئله زمینه وی را برای شکستن انتخابات پیش‌رو فراهم خواهد آورد. پس نشست مشترک دیروز با حضور چهار تن از وزرای دولت ترامپ (مایک پمپئو، مارک اسپر، ویلبر راس و استیو منوچین) تلاشی برای حفظ جایگاه دونالد ترامپ در آستانه انتخابات بود.
ادامه مطلب
به نظر می آید متغیر تنش میان واشنگتن و تهران از سوی اسرائیل مورد بهره برداری قرار گرفته است تا در صورت خروج آمریکا از صحنه خاورمیانه خود را به عنوان جایگزین مطرح کند.
ادامه مطلب
حیدر حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: برخی از فعالان صنایع تسلیحات،عادی سازی روابط را یک مشکل می دانند، زیرا اکنون همه چیز از جمله معامله هایی که ترجیح می دهند پشت درهای بسته بمانند، در معرض دید عموم خواهد بود. با این وجود، بیشتر این منابع اذعان دارند که عادی سازی روابط احتمالاً منجر به افزایش فروش تسلیحات، سیستم های امنیت سایبری و فرماندهی و کنترل به کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد شد. هیچ یک از مقامات وزارت جنگ اسرائیل پس از اعلام توافق عادی سازی تل آویو – ابوظبی از اعزام هیات به امارات سخن نگفته اند.
ادامه مطلب
در حقیقت اهداف منطقه ای چین و پیامدهای آن روشن نیست. چین روابط گسترده ای با ایران و حضور پررنگی در شاخ آفریقا دارد. از سوی دیگر روابط چین با دشمنان ایران از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل نیز بر کسی پوشیده نیست. چین در سوریه از حکومت اسد حمایت می کند اما در یمن، طرف عربستان را می گیرد. چین تا به حال تلاش کرده با عدم دخالت مستقیم در رویارویی های منطقه ای، توازن در روابط را مدیریت کند. این کنار ایستادن و ناظر بودن در بسیاری از رویارویی ها بیش از آنکه تصویر یک حامی را القا کند کشوری را نشان می دهد که بیشتر اوقات جا خالی می کند.
ادامه مطلب
مهدی مطهرنیا در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی بر این نکته دارد که نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و ۱۴۰۰ ایران به عنوان کاتالیزور تشدید تنش ها عمل می کند.
ادامه مطلب
چارچوب زمانی و نیز ماهیت روابط امارات و اسرائیل به این مسئله اشاره دارد که ارتباط این دو از عادی سازی روابط فراتر رفته و شکل ائتلاف راهبردی پیدا کرده و اعلام عادی سازی رسمی در چارچوب تکمیل ساختار این ائتلاف است.
ادامه مطلب
رسانه ها و اندیشکد های مطرح در ایالات متحده اخیرا درگیر دو تحول مهم در خاورمیانه شده اند که هر دو را می توان در ارتباط با تشدید درگیری های ژئوپلیتیک بین ایالات متحده و ایران تفسیر کرد: خبر چشم انداز یک همکاری استراتژیک احتمالی بین ایران و چین و عادی سازی روابط بین امارات متحده عربی و اسرائیل.
ادامه مطلب
جعفر حق پناه در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که پیرامون حمایت امارات از پ.ک.ک یک از دلایل مواضع تند آنکارا در برابر ابوظبی ذیل توافق عادی سازی روابط با اسرائیل است، پیرامون زمینه ها و بستر ایجاد اتحاد منطقه ای ترکیه و ایران بعد از توافق اخیر بر این باور است که باید شاهد افزایش سطحی از همکاری ها بین ایران و ترکیه، هم در مناسبات دوجانبه و هم در خصوص تحولات منطقه‌ای باشیم. اما این مهم نافی آن نیست که این دو کشور، هم از نظر سخت افزاری و هم از جهت تعیین حوزه نفوذ منطقه ای با هم رقابت دارند.
ادامه مطلب