سید حامد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بن رودز، مشاور امنیت ملی باراک اوباما در امور خارجه یک بار اظهار داشت لیبی، عراق، افغانستان و سومالی بدون دخالت آمریکا وضعیت بهتری داشتند. با این حال، دائمی‌ترین سوالی که در اتاق‌های فکر مطرح می‌شود حول محور دینامیک‌های منجر به شکست مداخلات نظامی آمریکا در منطقه می‌چرخد.
ادامه مطلب
ژاپن به عنوان یک میانجی و پیوند‌دهنده در خاورمیانه از مزیتی ویژه برخوردار است. به‌رغم روابط نزدیک با ناتو و مشارکت لجستیکی در سایر جنگ های تحت رهبری آمریکا، از جمله جنگ کره و ویتنام، ژاپن در اشغال عراق و افغانستان نقش محدودی داشت. بنابراین ژاپن از جمله اندک شرکای آمریکاست که از مداخلات دهه های اخیر در منطقه سربلند بیرون آمده و شهرتش دست نخورده باقی مانده است.
ادامه مطلب
افغانستان به دست طالبان افتاد. آمریکا این کشور را در شرایط مشابه سال ۲۰۰۱ رها کرد: بی ثبات و در خطر. وضعیتی که استراتژیست های بایدن امیدوارند این کشور را به یک باتلاق غیرقابل مدیریت و ضداقتصادی برای چین، روسیه و ایران و سایر رقبا تبدیل سازد.
ادامه مطلب
تحلیل بلومبرگ این است که در روابط بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی، «عقل سلیم در حال ناپدید شدن است» و طرفین وارد مرحله رقابت بر سر رهبری منطقه ای شده اند. این شبکه خبری همچنین می نویسد که روابط بین محمد بن سلمان و محمد بن زاید، دو ولیعهد عربستان و امارات، که روزگاری بسیار دوستانه بود رو به تیرگی نهاده است.
ادامه مطلب
سید محمد عیسی نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: آنچه در لابه‌لای گردوغبار این خروج از دیده‌ها پنهان مانده، این واقعیت است که خروج ایالات متحده از افغانستان، منادی آغاز دورانی متفاوت در خاورمیانه و مناطق همبستۀ آن (مدیترانۀ شرقی و آفریقای شمالی) است. می‌توان پیش‌بینی کرد، آمریکا در خاورمیانه و هم‌بسته‌هایش، دیگر در هیچ موردی، حاضر به مداخله گسترده نظامی نخواهد شد و حداکثر مداخلۀ نظامی به حملات پهپادی و موشکی محدود و نمادین خلاصه می‌شود. این تغییر، دارای پیامدهای خرد و کلانی است. و اگر به اثر پروانه‌ای باور داشته باشیم، نه تنها خاورمیانه، بلکه کلّ جهان را خطرناک‌تر از قبل خواهد کرد.
ادامه مطلب
شیما صابری در یادداشتی در معرفی کتاب «روایت گمشده» می نویسد: کتاب که مجموعه خاطرات فاروق الشرع از دو دهه و نیم فعالیت در عرصه سیاست خارجی سوریه، منطقه و جهان است در هر برگی، نکته ای را از دل تاریخ معاصر و پرتنش خاورمیانه با روایت شاهدی عینی بیان می‌کند. او به خوبی می‌داند چگونه بنویسد چرا که به اذعان خود علاقمند به مطالعه ادبیات ملت‌های مختلف جهان بوده، پس بخوبی زیرکی را با حسن نگارش در هم آمیخته است.
ادامه مطلب
بهنام وکیلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عربستان و ایران با میانجیگری عراق سه دور مذاکره در بغداد انجام داده‌اند و انتظار می‌رود روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند. امارات، مصر و اردن در مذاکرات با ایران شرکت کردند. روابط ترکیه با عربستان سعودی و ایران نیز به میزان قابل‌توجهی بهبودیافته است. روابط دیپلماتیک عربستان و سوریه در آینده نزدیک دور از ذهن نیست. شایان‌ذکر است که علت اصلی وخامت روابط بین کشورهای خاورمیانه هنوز وجود دارد و تناقضات برطرف نشده است. اما چه دلایلی شرایط فعلی را رقم می‌زد؟
ادامه مطلب
رضا مقاتلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: این منطقه همواره شاهد چالش ها و رویدادهای مختلفی بخصوص در دهه های اخیر در خود بوده است که در این نوشتار تلاش خواهد شد ۱۰ چالش مهم تر این منطقه در یک دهه ی پیش رو مورد اشاره قرار گیرد. لازم به اشاره می دانم که ترتیب اشاره به موضوعات نشان از برتری یک موضوع بر دیگری نخواهد بود و صرفاً با هدف بیان اصل مطلب مورد اشاره قرار گرفته است. همچنین یقیناً بیان این موضوعات همه آنچه می تواند باشد نخواهد بود و بسیاری از چالش ها در دل موضوعات مورد اشاره قرار خواهد گرفت یا آنکه کلیت خاورمیانه را بعضاً شامل نخواهد شد.
ادامه مطلب
خدایار سعیدوزیری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ترکیه با کنار گذاشتن رویکرد سابق خود و تلاش برای گسترش نفوذ راهبردی در منطقه و فراتر از آن، در آینده با چالش‌های بیشتری مواجه خواهد بود و در عین حال بیش از گذشته به دنبال منابع انرژی خواهد بود از جمله از طریق همکاری و مشارکت با کشورهای حاشیه مدیترانه و امکان برداشت از منابع گازی زیربستر این دریا و از سوی دیگر از آنجایی که چندان امیدی به عضویت در اتحادیه اروپا در چشم‌انداز کوتاه مدت خود ندارد، سعی خواهد کرد نقشی واسط را بین شرق و غرب و مشخصا روسیه و اروپا و ایالات متحده بازی کند که این امر به معنای راه رفتن بر لبه تیغ خواهد بود، چرا که با کوچکترین خطایی تعادل برهم خورده و ممکن است با واکنش سنگین یکی از دو طرف مواجه شود و در این میان ایران باید همواره ضمن گسترش همکاری‌های اقتصادی با ترکیه، مراقب فعالیت‌های این کشور در منطقه آسیاپاسیفیک و آسیای میانه باشد.
ادامه مطلب
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تجربه نشان داده هر گاه تعادل بین خوداتکایی داخلی و تعاملات مثبت بین المللی بر هم می خورد و کفه ترازو به نفع یکی از آنها سنگین تر می شود، فجایعی در مسیر آبادانی و پیشرفت کشورها رقم می خورد که بازنده اصلی آن مردم، به ویژه قشر متوسط و ضعیف جامعه هستند؛ از این رو به نظر می رسد غرب آسیا امروز بیش از همیشه به تعادل سیاسی نیاز دارد.
ادامه مطلب
به گفته اردمیر، با این حال، انتخاب رئیس جمهوری جدید آمریکا و همچنین تلاش های سریع وی برای دستیابی به توافق با ایران، موضع آنکارا را تغییر داده است.
ادامه مطلب
احمد دستمالچیان، سفیر پیشین ایران در لبنان و اردن در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی گفت: ایران قائل به معادله امنیت در برابر امنیت است و اگر قرار به ناامنی چه در زمین، هوا و دریا باشد جمهوری اسلامی ایران به آن پاسخ خواهد داد.
ادامه مطلب
محسن روحی صفت در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی پیرامون آسیب شناسی نگاه جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات افغانستان با محوریت طالبان بر این باور است که طالبان از زمان شکل گیری تا به اکنون در صحنه تحولات سیاسی و میدانی افغانستان با شدت و ضعف نقش آفرین بوده تا جایی که در دو مرحله هم قدرت را در افغانستان به دست گرفته است. بنابراین نمی توان طالبان را به عنوان یک واقعیت جاری در افغانستان نادیده گرفت. از این منظر است که جمهوری اسلامی ایران هم سعی کرد مناسباتی را با طالبان برقرار کند و این به معنای اصالت دادن به طالبان از سوی تهران نیست.
ادامه مطلب
متاسفانه، خاورمیانه راهی را برای تحمیل خودش (بر سیاست واشنگتن) پیدا می کند. در شرایطی که تیم بایدن واکنش خوبی به چالش های منطقه ای داشته، هنوز هم فاقد یک راهبرد فراگیر منطقه ای است که دوستان و شرکایمان هم آن را هضم کنند.
ادامه مطلب
اینکه روسیه از نفوذ خود در منطقه مِنا چگونه استفاده خواهد کرد، هنوز معلوم نیست. یک عامل مهم، ماهیت و میزان نفوذ ایالات متحده خواهد بود. خروج نیروهای آمریکایی از سوریه به این معنی است که روس ها درباره آینده عملیات نظامی خود در سوریه تنها در هماهنگی با دولت بشار اسد و بدون در نظر گرفتن آمریکایی ها تصمیم خواهند گرفت و موقعیت ایالات متحده در هر مذاکره ای درباره آینده سوریه به طور قابل ملاحظه ای تضعیف شده است. روسیه از طریق سیاست های چندجانبه و حضور نظامی تلفیقی در منطقه، قصد دارد نفوذ سیاسی و فرصت های اقتصادی خود را گسترش دهد. شرکت های برجسته روسی در حال برنامه ریزی برای توسعه انرژی، نظامی، فنی، کشاورزی و سایر انواع همکاری ها در منطقه مِنا هستند. با این حال، نقش آتی روسیه در منطقه با روابط این کشور با ایران و چین مشخص خواهد شد. روابط میان این کشورها نزدیک اما پیچیده، و منافع و ابزارهای آنها برای دستیابی به اهداف استراتژیک خودشان متفاوت است که این مساله، زمینه را برای رقابت برای نفوذ فراهم می کند.
ادامه مطلب
رحمن قهرمانپور در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی، ضمن تاکید بر این نکته که احیای برجام به موازات تعمیق مناسبات منطقه ای، بهترین سناریوی ممکن در حوزه دیپلماسی برای دولت سیزدهم است، پیرامون چالش های پیش روی سید ابراهیم رئیسی در عرصه سیاست خارجی تصریح کرد که سیاست گذاری و اجرای تئوری تعمیق مناسبات با همسایگان چندان کار ساده ای نیست، چون مجموعه همسایگان ما یک چارچوب معین و مشترک امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیکی ندارند. پس تنظیم یک سیاست خارجی مدون و هوشمندی که بتواند این سطح از تنوع امنیتی، ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک را در همسایگان ایران پوشش دهد کار بسیار سختی است و به یک اجماع نظر داخلی نیاز دارد که البته متاسفانه این اجماع نظر فعلا در کشور مشاهد نمی شود.
ادامه مطلب
تغییر شرایط در واشنگتن غیرقابل انکار است: خاورمیانه دیگر اولویت اصلی ایالات متحده نیست. خروج آمریکا از منطقه با خروج نیروها از افغانستان و کاهش تعهدات نظامی در قبال عراق، اردن، کویت و عربستان سعودی و تمرکز بیشتر بر چین و روسیه مشهود است. به خصوص با توجه به سابقه فاجعه بار دخالت های اخیر ایالات متحده در منطقه، دلایل خوبی برای این تغییر استراتژی وجود دارد؛ اما این استراتژی بدون خطر نخواهد بود. برای نمونه، خروج ناگهانی و فوری ایالات متحده از عراق در سال ۲۰۱۱ زمینه را برای ظهور داعش و البته گسترش ردپای منطقه ای ایران فراهم آورد. واشنگتن این مرتبه باید برای جلوگیری از آسیب های مشابه، راهی برای کاهش تعهدات نظامی و افزایش ثبات در منطقه به طور همزمان، بیابد. یکی از بهترین فرصت ها برای حصول چنین دستاوردی، مذاکرات نوظهور بین دو رقیب مهم در منطقه، یعنی ایران و عربستان سعودی، است.
ادامه مطلب
آمریکا در هر بار مداخله و حتی قبل از هر مداخله، به فکر راه خروج هم بوده است. اکنون فقط این مسئله باقی می ماند که آمریکا در شرایط کنونی چه چیزی در منطقه غیر از جلوگیری از تبدیل شدن ایران به کشوری هسته ای می خواهد؟
ادامه مطلب
سید جلال ساداتیان در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن اذعان بر این نکته که با حضور احتمالی حسین امیرعبداللهیان یا هر فرد دیگری در قامت سکاندار جدید دیپلماسی، مسیر سیاست خارجی ایران تغییر نمی کند و در بهترین حالت این افراد کارگزار جزء دیپلماسی ایران خواهند بود، پیرامون آینده سیاست خارجی دولت سیزدهم این گونه عنوان داشت که در صورت عدم مذاکره با آمریکا، عدم احیای برجام، عدم لغو تحریم ها و عدم تعیین تکلیف لوایح مربوط به FATF باید از هم اکنون فاتحه دولت سیزدهم را خواند.
ادامه مطلب
نجمه پوراسمعیلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران جمهوری اسلامی ایران باید آگاه باشند که رفع نکردن تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی کشور، به عبارتی دور ماندن از بهره‌های اقتصادی و تأکید بیش از اندازه بر مسائل نظامی- امنیتی از طریق باز کردن صحنه بازی‌های جدید مثلاً در افغانستان، نمی‌تواند نفع بلندمدتی را نصیب ایران کند و قطعاً بازیگری مثبت و نظم‌ساز ایران در سطح منطقه را تضعیف خواهد کرد.
ادامه مطلب
عباس ملکی در بررسی و ارزیابی سیاست خارجی دولت یازدهم و دوازدهم با نگاهی به آینده عنوان داشت که اگر بخواهم کارنامه سیاست خارجی دولت حسن روحانی مورد ارزیابی قرار دهم قطعاً این کارنامه از انتظارات کارشناسان و حتی انتظارات مردم پایین‌تر است، اما در عین حال نمی توان گفت که این کارنامه کارنامه غیر قابل قبولی است.
ادامه مطلب
الهه کولایی در نقد عملکرد سیاست خارجی دولت های یازدهم و دوازدهم عنوان داشت که به دلیل تحولات آمریکا و همچنین تاکید بر ایدئولوژی گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کم توجهی یا عدم توجه به تحولات منطقه‌ای و بین المللی، بدون در نظر گرفتن دگرگونی قواعد حاکم بر جهان، به خصوص قواعد حاکم بر بازیگران فعال در عرصه جهانی مانند روسیه فرصت ها از دست رفت، چرا که تمام این پارامترها متاسفانه از سوی دستگاه سیاست خارجی ما طی هشت سال گذشته یا به درستی رصد نشد و یا شنیده نشد. این رویه و نگاه همچنان در دولت های یازدهم و دوازدهم طی این سال ها پی گرفته شد و همچنان به این فضای متحول منطقه ای و بین المللی کم توجهی شد که نتیجه آن تداوم فرصت سوزی ها بود. لذا من به عملکرد سیاست خارجی دولت یازدهم و دوازدهم نمره خوب و قابل قبولی نمی دهم.
ادامه مطلب
در حال حاضر، ترکیه آمادگی دارد تا نقش کلیدی در تامین امنیت پس از خروج نیروهای امریکایی ایفا کند. ایران و ترکیه به عنوان دو کشور کلیدی در منطقه قادر هستند، در احیای صلح در افغانستان کمک کنند. اتحاد آنکارا و تهران نه فقط به افغانستان، بلکه به کل بشریت کمک خواهد کرد.
ادامه مطلب
راه‌حل جامع برای کاهش تاثیرات بحران اقلیمی این است که به منازعات و فساد پایان داده شود و این تنها راه خروج از کابوس کنونی است. اما در حال حاضر، با توجه به جولان کروناویروس در جهان، بیش از همه سرمایه‌گذاری روی برنامه‌های آب، فاضلاب و بهداشت (WASH) ضروری است، پیش از آنکه خیلی دیر شود.
ادامه مطلب
آمریکایی ها به خصوص در خاورمیانه عاشق داستان های «آدم خوب، آدم بد» هستند. در دهه ۱۹۸۰، معمر قذافی «سگ دیوانه خاورمیانه» بود. دو دهه بعد، تصور می شد که سرنگونی صدام حسین یک ضربه سهمگین به «محور شرارت» وارد می آورد. تقریبا در همان دوره بود که سوریه به یک «کشور سرکش» تبدیل شد که «قاتل» صادر می کرد. و در همه این مدت، ایران در تصور آمریکایی آن «دست شیطانی» در پشت همه بی ثباتی های منطقه بود. اما واقعیت پیچیده تر از این داستان سرایی هاست.
ادامه مطلب
اکنون بیش از هر زمان دیگری لزوم گفت وگو میان گروه های سیاسی عراقی به ویژه سه کلان جریان کردی، شیعی و سنی برای ترسیم هر چه بهتر آینده عراق در آستانه انتخابات، عبور از مرحله قومیت گرایی و عدم تقسیم قدرت بر اساس منافع طایفه ای بیش از هر زمان دیگری واجب است. در غیر این صورت این کشور به سان ۱۸ سال گذشته کماکان در چرخه معیوب تمامیت خواهی برخی افراد و جریانات گرفتار خواهد بود که اساسا رگ حیاتشان در بستر اختلافات قومی و دامن زدن به تنش های طائفه ای و مذهبی است تا ذیل آن، بستر برای تقسیم قدرت بین این جامعه قلیل محفوظ بماند.
ادامه مطلب
مسئله واضح این است که رویکرد آمریکا در خاورمیانه تغییر نکرده است. حتی پس از خروج بیشتر نیروهای آمریکا از عراق و افانستان همچنان ده‌ها هزار نیروی این کشور در خاورمیانه حضور دارند و این علاوه بر پایگاه‌های هوایی و دریایی این کشور است. اما این حضور نظامی به حل مشکلات منطقه یا درگیری‌های آن کمک نکرده است.
ادامه مطلب
جلال میرزایی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی ضمن تاکید بر این نکته که احیای برجام نسخه فوری و در عین حال کم هزینه ای برای حل مشکلات کشور است، در خصوص تبعات به تعویق انداختن نشست وین تصریح کرد که احیای برجام تنها نسخه برای احیای توان کشور و بسیج نیروها و امکانات داخلی است، چرا که احیای برجام در مقام نخست امتیازات اقتصادی و تجاری فوری را برای کشور مهیا می کند و بعد از آن موجبات ارتقاء توان داخلی را شکل می دهد. آن هم در شرایطی که اکنون ما شاهد اوج‌گیری اعتراضات مردمی در کف خیابان هستیم و خواستار حل سریع مشکلاتند. از آن طرف هم که جیب دولت خالی است. اینجاست که به این نتیجه می رسیم به تعویق انداختن مذاکرات وین تا زمان روی کار امدن دولت رئیسی از سوی جمهوری اسلامی ایران تا چه اندازه اشتباه بوده است.
ادامه مطلب
حشمت الله فلاحت پیشه در گفت وگو با دیپلماسی ایرانی بر این نکته تاکید دارد که در دوران زمامداری دولت سیزدهم حتی المقدور باید مسائل فرابرجامی چون امنیت اسرائیل، اختلافات ما با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، توان موشکی و نفوذ منطقه ای را باید از پرونده فعالیت‌های هسته‌ای، نشست وین و احیای برجام دور و تفکیک کنیم، آن هم در این شرایط بد اقتصادی و معیشتی و نارضایتی‌های جدی عمومی جامعه که به احیای برجام و امتیازات تجاری آن شدیداً نیازمندیم؛ نکته ای که حتی طرفداران دولت سیزدهم و خود رئیسی هم به آن اذعان دارند.
ادامه مطلب
این سوال که آیا روسیه برای منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) به طور کل و به طور خاص برای خاورمیانه یک استراتژی داشته، به ویژه پس از تاثیرات بهار عربی بر سیاست خارجی روسیه در سال ۲۰۱۱ و پس از میانجیگری موفقیت آمیز آن در توافق بین غرب و سوریه درباره تخریب ذخایر سلاح های شیمیایی (سپتامبر ۲۰۱۳) و مداخله نظامی در این کشور (از سپتامبر ۲۰۱۵)، مطرح شد. در رابطه با این سوال، در تجزیه و تحلیل فعالیت روسیه در خاورمیانه سه سبک فکری وجود دارد: اول، اینکه روسیه برای خاورمیانه استراتژی داشته که تا حد زیادی موفقیت بوده است؛ دوم، اینکه روسیه برای منطقه استراتژی داشته، اما شرایط لزوما مطابق انتظارات آن پیش نرفته است؛ و سوم، اینکه روسیه برای خاورمیانه استراتژی نداشته است.
ادامه مطلب