لیبی پس از قذافی:
از انقلاب به آشوب مداوم
رضا حاجی محمدی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: لیبی، که زمانی نماد ثبات نسبی در آفریقا بود، حالا به مثالی از پیچیدگی‌های گذار پسااستبدادی تبدیل شده است.
ادامه مطلبلیبی
مداخله‌گری افسارگسیخته غرب
مداخلات خارجی؛ موفقیت‌های تاکتیکی به بهای شکست‌های راهبردی
اردوان امیراصلانی می نویسد: آیا جنگ «پیشگیرانه» اسرائیل علیه ایران که ماه گذشته با حمایت ایالات متحده انجام شد، نوید بازگشت به مداخله‌گری افسارگسیخته غربی را می‌دهد؟ تجربه مداخله در عراق در سال ۲۰۰۳ و در لیبی در سال ۲۰۱۱، خاطره‌ای تلخ بر جای گذاشت.
ادامه مطلب
هوش مصنوعی و معمای هسته‌ای:
بازخوانی پرونده‌های هسته‌ای کره شمالی و لیبی برای ترسیم آینده دیپلماسی ایران
سید رضا تقوی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ابتدا خلاصه‌ای از وضعیت کره شمالی و لیبی را که به هوش مصنوعی ارائه شده بود، مرور می‌کنبم و سپس، نتایج تحلیلی و پیشنهادی هوش مصنوعی را بدون دخل و تصرف بازگو خواهیم کرد.
ادامه مطلب
شباهت‌ها و تفاوت‌ها
آیا سوریه مثل لیبی خواهد شد؟
مؤسسه صلح کارنگی در اوایل فوریه امسال، توصیه‌هایی برای جلوگیری از تکرار سناریوی لیبی در سوریه منتشر و طی آن هشدارهایی بسیار به جا و ضروری را مطرح و تأکید کرد، سوریه در مقایسه با لیبی با چالش‌های بسیار بزرگتری مواجه است زیرا این کشور از لحاظ تنوع قومی و فرقه‌ای، ساختاری پیچیده‌تر و شکننده‌تر از لیبی دارد.
ادامه مطلب
شرکت SADAT، ابزار بلندپروازی‌های اردوغان
شرکتی که واگنر ترکیه لقب گرفته است
خدایار سعیدوزیری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: شرکت SADAT یک شرکت خصوصی نظامی – امنیتی ترکیه است که مقر آن در استانبول است. واقعیت ماموریت و هدف SADAT همواره محل بحث بوده و با اتهاماتی از سوی احزاب و گروه‌های مخالف حزب عدالت و توسعه (AKP) مواجه است. این بحث‌ها از حمایت این حزب از ایجاد ارتش خصوصی وفادار به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور تا ارتباط و همکاری نزدیک با سازمان اطلاعات ترکیه (میت) را در برمی‌گیرد. درحال حاضر مدیر عامل این شرکت ملیح تانرووردی، پسر بنیانگذار (ادنان تانرووردی) است. این شرکت، واگنر ترکیه لقب گرفته است!
ادامه مطلب
هنری لوی، فیلم ساز یا دلال اسلحه؟
ردپای همیشگی یک فرانسوی در تجزیه طلبی‌ها
علی فرهمند در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به تازگی تصویری از هنری لوی فرانسوی در کنار یک افسر ارشد اسرائیلی هک و منتشر شد که می تواند پرده از ابعاد پنهان بسیاری از تحولات سال‌های اخیر در منطقه و در ایران دارد و نشان دهد که صاحب آن عزم و اراده که پیمانکارانی چون هنری لوی را به استخدام خود در آورده اند چه کسانی هستند.
ادامه مطلب
بریکس، نقشه راه آنکارا برای تقویت نفوذ دیپلماتیک منطقه ای
فرصت‌ها و چالش‌ها در دوران جدید روابط ترکیه و مصر
محمود فاضلی در یادداشتی می نویسد: در سال‌های اخیر ترکیه گام‌های مهمی در حوزه دیپلماسی برداشته است. ترکیه بین اوکراین- روسیه میانجیگری کرد و در روابط خود با عربستان، امارات و مصر بازنگری کرد. آنکارا همچنین تلاش دارد از طریق گفت‌وگوهای سیاسی و اقتصادی خود با یونان دشمن و رقیب سنتی خود دیوار بی‌اعتمادی با این همسایه را فروبریزد. مسیر این نقش ترکیه با عضویت در بریکس پررنگ‌تر خواهد شد. ترکیه شرکت در تحریم‌ها علیه روسیه را رد می‌کند. این رفتار هرچند هم‌پیمانان غربی‌اش را ناراضی کرده، اما به او کمک می‌کند در جایگاه یک «قدرت میانی» مستقل قرار گیرد.
ادامه مطلب
با هدف تثبیت موقعیت سیاسی خود
بهره‌برداری دیکتاتورهای عرب از جنگ غزه
پژوهشگران اندیشکده چتم هاوس مستقر در بریتانیا نیز اخیرا در مقاله‌ای به این موضوع پرداختند که به نظر می‌رسد سیسی امیدوار است که «خشم عمومی بر اسرائیل متمرکز شود و آمریکا نیز به دلیل تلاش‌های قاهره در گرماگرم جنگ غزه، بر حمایت هایش از دولت مصر بیفزاید». اما حاکم مستبد مصر تنها رهبر منطقه نیست که چنین امیدواری‌هایی را در سر می‌پروراند. به نوشته براهیمی و مِزران، دو پژوهشگر ارشد اندیشکده چتم هاوس، در دو سال گذشته دولت‌های الجزایر، تونس، لیبی و مراکش نیز «به طرز ماهرانه‌ای» توانسته‌اند از فرصت‌های وقوع چند بحران جهانی از جمله جنگ‌ها، مهاجرت و افزایش پوپولیسم در اروپا استفاده کنند تا پایه‌های حکومت متزلزل خود را محکم کنند.
ادامه مطلب
آشتی اردوغان سیسی چقدر برای منطقه مفید است؟
نزدیکی ترکیه و مصر و کمک به حل بحران لیبی
مصر و ترکیه دو کشور دارای ثقل نزد طرف‌های لیبی و دو متحد استراتژیک در شرق و غرب این کشور هستند و بهبود روابط قاهره و آنکارا می‌تواند بخشی از حل بحران در لیبی باشد.
ادامه مطلب
آنچه بر سر این کشور نفت خیز آمد
تجربه تحریم لیبی
بیژن اشتری در یادداشتی می نویسد: حمودا الاسودا، وزیر نفت لیبی در دوران قذافی بعدها درباره تحریم ها گفت: "آمریکایی‌ها شناخت کاملی از تجهیزات و دستگاه های ما داشتند و هر قطعه و وسیله ای را که ما نیاز داشتیم در فهرست کالاهای تحریمی گذاشته بودند. مشکلات ما پیچیده‌تر شد چون نمی‌توانستیم این قطعات را حتی از بازار آزاد بخریم.
ادامه مطلب
ظهور و سقوس معمر
شش اشتباه مرگبار قذافی
بیژن اشتری در یادداشتی می نویسد: کتاب «ظهور و سقوط قذافی» با ترجمه بیژن اشتری از سوی نشر ثالث تجدید چاپ شده است.
ادامه مطلب
انقلاب هایی که ناکام ماندند
سیزده سال پس از خزان بهار عربی
صلاح الدین خدیو در یادداشتی می نویسد: انقلاب های عربی عاقبت بخیر نشدند. رەآورد آنها نه تنها توسعه و دمکراسی نبود، بلکه از پس آنها موجی جدید از استبداد و خودکامگی سر برآورد و بی ثباتی سیاسی هم به آن افزوده شد.گل سر سبد بهار عربی تونس بود که پس از چند سال کش و قوس به آغوش استبداد و حکومت شخصی بازگشت.
ادامه مطلب
کشوری که بعد از ۱۱ سال هنوز بی ثبات است
لیبی، جایی برای رقابت ترکیه، مصر و امارات
در بازی در حال تغییر یارگیری های منطقهای، که در آن منافع سیاسی و اقتصادی عامل اصلی «جنگ نیابتی» است، به نظر می‌رسد که درگیری ها بیشتر به منطقهای کوتاه مدت و فرصت‌طلبانه تکیه دارد تا به اصول ایدئولوژیک روشن و مشخص. برای بازیگران محلی و منطقه ای، مسئله بیش از هر چیز ایجاد عواملی برای دفاع از منافع سیاسی و اقتصادی آنهاست. از این نظر، ما شاهد تحول محیط استراتژیک به سمت سیالیت بیشتر اتحادها هستیم که غلبه بر اختلافات خاص را موجب می شود: گرم شدن روابط ترکیه و امارات، ادغام مجدد قطر در بازی منطقه ای، نزدیک شدن چندین کشور عربی به دشمنان بزرگ دیروز مانند اسرائیل و ایران و غیره.
ادامه مطلب
آرزوهایی که ناکام مانده اند
سراب دموکراسی در کشورهای دیکتاتورزده
سید محمد شفیعی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: دموکراسی تحمیلی از سوی کشورهای دیگر نه تنها چاره کار نیست، بلکه شرایط کشورها را نسبت به گذشته خود در این کشورها بدتر می‌کند.
ادامه مطلب
بازیگران اصلی دومینوی کودتاها به منفع مشترک رسیده اند
رد پای ترکیه و روسیه در کودتاهای آفریقا
رامین فخاری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از میان حداقل ۲۴۲ نظامی موفقی که از سال ۱۹۵۰ رخ داده آفریقا با ۱۰۶ کودتا بیشترین تعداد کودتا را در جهان را به خود اختصاص داده است. باید به این مسئله اشاره کرد که کودتاهای جدید عمدتاً در کشورهای فرانسوی‌زبان که قبلاً مستعمره فرانسه بوده‌اند و نفوذ فرانسه در آنها بیشتر است رخ‌داده است.
ادامه مطلب
ناآرامی‌های لیبی احتمالا کشورهای عربی را از سازش بازدارد
تبعات رسوایی سیاسی «منقوش» هم چنان دامه دارد
به نظر می رسد داستان دیدار نجلا منقوش، وزیر امور خارجه لیبی با الی کوهن، همتای صهیونیستی اش همچنان سر دراز دارد. این دیدار به مثابه رسوایی سیاسی نه تنها برای منقوش گران تمام و به برکناری و حتی احتمال محاکمه او منجر شده که قصه به جاهای باریک حساس تا پای سرنگونی دولت لیبی و نیز جرم انگاری عادی سازی روابط با صهیونیست ها منجر شده است. در همین رابطه و به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت امور خارجه تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرد که نخست وزیر دولت وحدت ملی لیبی از سفارت فلسطین در طرابلس مخالفت خود با عادی‌سازی روابط با تل‌آویو و جرم بودن آن را اعلام کرد.
ادامه مطلب
ابزار نفوذ روسیه در قاره سیاه
آفریقا و گروه واگنر
علیرضا محمدی نیگجه در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جنگ قدرت بین رئیس جمهور ولادیمیر پوتین و گروه واگنر و رهبر آن یوگنی پریگوژین می تواند پیامدهای بزرگی برای آفریقا داشته باشد. نیروهای واگنر در چندین کشور آفریقایی از جمله مالی و بورکینافاسو فعال هستند. گروه واگنر روسیه در امور چندین کشور آفریقایی مداخله و حمایت نظامی و امنیتی ارائه کرده و در عین حال نفوذ مسکو را در سراسر این قاره گسترش داده است.
ادامه مطلب
نقش هولناک خانم ویرانگر
ملکه هرج و مرج
در حقیقت بزرگترین نقش تخریبی هیلاری کلینتون در هنگام فعالیتش به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا در کشورهای عربی بوده است به ویژه اثناء حوادث سال ۲۰۱۱ که بهار عربی نام دارد.
ادامه مطلب
ایالات متحده، آفریقا را از دست داده است؟
تلاش‌های نومیدانه آمریکا برای اعمال نفوذ در لیبی در میان نگرانی از افزایش حضور روسیه
آمریکا نفوذ زیادی را در بسیاری از کشورهای آفریقایی از دست داده است. همچنین این‌که محبوبیت واشنگتن در این قاره رو به کاهش است. این مسئله اخیرا بایدن رئیس جمهور این کشور را بسیار نگران کرده است. به گفته چندین تحلیلگر آمریکایی از دست دادن یک کشور دیگر به نفع روسیه (در آفریقا) ممکن است فقط یک احتمال اجتناب ناپذیر باشد. به این ترتیب به نظر می رسد که بایدن در نهایت به ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی این کشور مراجعه کرده است تا به نحوی مانع از آن شود.
ادامه مطلب
پوست‌اندازی سیاست خارجی در واپسین روزهای سال
دیپلماسی فراقوه‌ای
در آخرین روزهای اولین سال قرن جدید سیاست خارجی ایران با تحرکات کم‌سابقه‌ای مواجه شده است. در این میان علاوه بر وزارت امور خارجه، شورای عالی امنیت ملی هم حسابی پای کار آمده است. سازمان انرژی اتمی هم به سهم خود با موافقت برای سفر گروسی و توافق با آژانس، سنگ‌بنای این پوست‌اندازی را گذاشت و به دنبال آن هم سفر شمخانی به پکن و مذاکرات پنج‌روزه نهایتا به ازسرگیری مناسبات تهران - ریاض منجر شد. به تبع این اتفاق، طیفی از کشورهای منطقهای و فرامطقه‌ای هم از تمایلشان برای احیای روابط با ایران گفتند؛ بحرین، مالدیو، لیبی، مصر، اردن و... هم‌اکنون سعی دارند به شکل جدی‌تری در مسیر طی‌شده عربستان گام بردارند. افزون بر نهادها و ارگان‌های مذکور، هیئتی پارلمانی از سوی مجلس شورای اسلامی هم با حضور در منامه سعی در احیای روابط ایران و بحرین دارد.
ادامه مطلب
گشایش‌های سیاست خارجی منطقهای تهران
فصلی برای پایان نزاع
از ظهر جمعه و با توافق تهران - ریاض برای احیای روابط دوجانبه اخبار مثبت درباره تلاش دیگر کشورهای منطقهای و فرامنطقه‌ای برای ازسرگیری روابط با ایران منتشر می‌شود. به دنبال دیدار روز شنبه دو هیئت پارلمانی ایران و بحرین در منامه، برخی منابع خبری از انجام مذاکرات میان دو طرف برای احیای روابط خبر دادند. آن‌گونه که خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از منابع مطلع اعلام کرد در‌حال‌حاضر گفت‌وگوهای مهمی میان ایران و بحرین در سطح دوجانبه برای ازسرگیری روابط در حال انجام است.
ادامه مطلب
موضوعی که کشورهای عربی ده‌ها سال است دست به گریبانند
مساله قدیمی اختلافات مرزی
مشکل مرزها در جهان عرب قدیمی است و مربوط به زمان حاضر نیست، ولی نزدیک به هفت قرن است که تشدید شده و دو بعد اساسی دارد که یکی از آنها مربوط به مرزهای کشورهای عربی با یکدیگر است، دیگری به مرز با کشورهای خارجی مربوط است.
ادامه مطلب
یازدهمین بخش از سلسله یادداشت های سرکیس نعوم در سال یازدهم
اگر بوش و اوباما به پوتین واکنش نشان می دادند به اوکراین حمله می کرد؟
سوال من در اینجا این است که آیا جورج بوش پسر بر سر جدایی دو منطقه از گرجستان و بعد از او، باراک اوباما بر سر جدایی دونباس و سپس کریمه "پالس" ندادند که او این گونه برداشت کرد که آنها با جدایی این سه منطقه موافقند؟ آیا این سبب نشد که روسیه و رئیس جمهورش پوتین به این باور برسند که امریکا توانایی رویارویی و پشتیبانی از متحدانش را ندارد یا تمایلی به انجام این کار ندارد، و این سبب شد در فوریه سال جاری جنگ اوکراین را شروع کند و تلویحا بگوید که می خواهد پیمان ناتو را از مرزهایش دور کند و همچنین آمادگی دارد دوباره جمهوری هایی که اسمشان اتحاد جماهیر شوروی بود را دوباره تحت تسلط خود بیاورد؟
ادامه مطلب
آیا جهان به نظام اقتصادی جدیدی نیاز دارد تا به صلح برسد؟
حل و فصل‌های بزرگ در افق
تنش در یمن و مرزهای لبنان و اسرائیل به شکل روابط میان آمریکا و ایران ارتباط دارد. به این ترتیب که بلافاصله پس از امضای توافق هسته‌ای میان دو کشور این مسئله تاثیرات خود را بر اوضاع داخلی یمن و تنش میان لبنان و اسرائیل خواهد داشت و احتمالا بر بحران اقتصادی لبنان و چه بسا روابط میان سوریه و اسرائیل تیز تاثیر بگذارد؛ زیرا کشمکش در مذاکرات کنونی طبق اطلاعات به بیرون درز کرده فقط درخصوص توافق هسته‌ای نیست بلکه بر سر تعیین مناطق نفوذ ایران و آمریکا نیز است.
ادامه مطلب
هفتمین بخش از سلسله یادداشت های سرکیس نعوم در سال یازدهم
توهم اسرائیل از عادی سازی روابط با کشورهای عربی
آنچه اسرائیلی ها می گویند صرفا توهمات است. فقط عادی سازی روابط است. هدف مغرب از این کار تسلط بر صحرای غربی و تثبیت پادشاهی خود و اعمال استقلال خود بر آن است. هدف سودان خلاصی از تحریم ها و بدهی هایی است که زیر آنها کمر خم کرده است. هدف بحرین هم رسیدن به پول و سرمایه گذاری های مهم و عظیم و گسترده است. هدف امارات هم دستیابی به سلاح های پیشرفته از جمله جنگنده و همچنین تکنولوژی پیشرفته و گوناگون است. اما همه اینها صلح نیست، به صلح هم نمی رسد.
ادامه مطلب
زمین سوخته
خشکسالی و ستیز در خاورمیانه
دگرش های آب و هوایی تنها بخشی از ماجراست و به گفته بسیاری، دگرش های اقلیمی مسئول اصلی درگیری های منطقه ای نیست. دولت ها در خاورمیانه نیازهای اساسی مردم را به نفع خودشان مصادره می کنند و وقتی نوبت به انعطاف پذیری و حرکت به سمت انرژی های سبز می رسد، پا پس می کشند.
ادامه مطلب
تشدید اختلافات شرق و غرب
دشواری های انتخابات ریاست جمهوری لیبی
مصطفی هاشم، استاد علوم سیاسی در دانشگاه طرابلس می گوید: «رای دهندگان (در وضعیت فعلی) بسیار ناامید هستند. اختلافات اصلی شرق و غرب این است که هر یک از رهبران شرق و غرب سعی دارند با تاکید بر قبایل و مناطق خود، بخش بزرگتری از قدرت را کسب کنند.»
ادامه مطلب
یک معضل جدی در سازمان ملل
راحت‌طلب‌هایی که از سوئیس می‌خواهند بحران خاورمیانه را حل کنند
انتخاب بین سازمان مللی که در لیبی به خطر افتاده و سازمان مللی که در ژنو نباشد، نیست، بلکه بین سازمان مللی است که به طور مؤثر در صحنه لیبی درگیر است و سازمان مللی که مدعی مدیریت این بحران چند وجهی از سواحل دریاچه ژنو است. در حالی که انتخابات آینده لیبی دارای چنین اهمیت سیاسی است، مایه تاسف است که ملاحظات آسایش شخصی در استقرار فرستاده ویژه سازمان ملل برای آن کشور اولویت دارد.
ادامه مطلب
معرفی کتاب
خیزش مردم سرخورده
علی موسوی خلخالی می نویسد: کتاب «خیزش مردم سرخورده» نوری از دریچه‌های مختلف بر جوامعی است که در همسایگی ما هستند، همسایگانی که با وجود مشترکات فرهنگی فراوان اطلاعات نسبتا کمی از آنها داریم اما می‌توانند نکات بسیاری را به ما بیاموزند؛ کشورهایی مثل مصر، تونس، لیبی و... در این کتاب تلاش شده‌است بهار عربی از جنبه‌های گوناگون دیده شود. هم از نگاه خارجی و سیاست‌مداران خارج از جهان عرب که در بخش اول مطالبشان را می‌خوانید، هم از نگاه سیاست‌مداران فعال در جامعه عرب و هم از نگاه روشنفکران، نویسندگان و اندیشمندان عرب که هر کدام از دریچه ویژه خود و از بعدی که مورد اهتمامشان است، به تحولات نگاه کرده‌اند.
ادامه مطلب
تلاش آنکارا برای نقش آفرینی در آفریقا
برای ترکیه اگر لیبی نشد، اتیوپی مورد بعدی است
دولت حزب عدالت و توسعه در حال ترمیم خروج احتمالی از لیبی با جبهه اتیوپی است. قدم ها باید با دقت بسیار برداشته شوند. استقبال از رهبر دولت موقت سودان در آنکارا و همچنین نخست وزیر اتیوپی نشان می دهد که دولت حزب عدالت و توسعه این بار برخلاف آنچه در لیبی انجام داد، با دقت بیشتری عمل کرده است.
ادامه مطلب