خروج از ان پی تی؛ راهکار مقابله با جنگ احتمالی آتی

نویسنده: احمد ذوالفقاری، کارشناس مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: پس از مدت‌‌‌ها تهدید اروپا به فعالسازی مکانیسم ماشه، قطعنامه تأیید پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای روز ۲۸ شهریور ماه در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب نرسید و بنابراین این مکانیسم فعال و روند بازگشت تحریم‌‌‌های شورای امنیت علیه ایران آغاز شد. این قطعنامه‌‌ در حالی رای سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا را بدست نیاورد که در عمر ده ساله برجام، این کشورها بودند که برخلاف ایران هیچ‌‌گاه به تعهدات خود پایبند نبودند. همچنین در شرایطی که ایران قصد داشت با رویکرد دیپلماسی پس از وقوع جنگ دوازده روزه، از تنش‌‌های احتمالی مجدد دوری جوید، آمریکا و سه کشور اروپایی نشان دادند هم‌‌اکنون در حمایت از رژیم صهیونیستی در حال بازیگری در یک برنامه کاملا هماهنگ در زمین بازی جدید هستند. 

در این برنامه که با هدف تضعیف جمهوری اسلامی ایران و در نهایت تغییر نظام سیاسی طراحی شده، هریک از بازیگران نقش خاصی را بر عهده گرفته‌‌‌اند. آمریکا با همراهی اروپا تحریم‌‌های اقتصادی همه‌جانبه یا فشار حداکثری را اجرا می‌‌کنند. رژیم صهیونیستی با پشتیبانی فنی و لوجستیکی آمریکا و اروپا اقدام نظامی محدود را انجام می‌‌‌دهد و در نهایت اروپا با پشتیبانی آمریکا، با وعده عدم تجاوز مجدد قصد بازگرداندن ایران به میز مذاکره برای گرفتن امتیاز را دارند. 

شکل شماره 1: چرخه زمین بازی جدید طراحی شده توسط غرب برای ایران

این چرخه جدید که پس از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و هم‌زمان با جنگ تحمیلی دوم شکل گرفت از تغییر ادراک نسبت به بازیگری ایران از یک بازیگر خطرناک به یک کنشگر پیش‌‌‌بینی‌‌‌‌پذیر کم‌‌خطر برای منافع غرب در منطقه غرب آسیا ناشی است. این پیش‌‌‌بینی پذیری در جمیع عرصه‌‌ها از جمله عرصه سیاسی و هسته‌‌ای به دلیل عدم تناسب تهدیدات و اقدامات ایران علیه غرب به وجود آمده است؛ به عنوان مثال بنابر اذعان اندیشکده بولتن اندیشمندان هسته‌‌ای  تهدیدات متعدد ایران در حوزه خروج از NPT در دوره‌‌‌‌های متعدد و عدم اجرای آن غربی‌‌‌‌ها را به این نتیجه‌ رسانده که تهدید مجدد ایران درباره خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌‌های هسته‌‌‌ای به اقدام عملی نخواهد رسید . بنابراین چنین مدلی از بازیگری در زمین بازی جدید تعریف‌‌شده از سوی کشورهای غربی، احتمال پیروزی ایران را در جمیع عرصه‌‌‌ها با مشکلات جدی‌تر روبه‌رو کرده است. 

بدین‌منظور ضروری است تا ایران با انجام اقداماتی چون خروج از NPT که براساس ماده ۱۰ این معاهده حق خروج را برای همه کشورها به رسمیت می‌شناسد، از این پیمان خارج شود. براساس ماده ۱۰ NPT  «هر یک از طرف‌های معاهده، در راستای اعمال حق حاکمیت ملی خود، این حق را دارند که در صورتی که تصمیم بگیرند رخدادهای فوق‌العاده‌ای مرتبط با موضوع این معاهده منافع عالی کشورشان را به خطر انداخته، از معاهده خارج شوند». علاوه بر آن این اقدام ایران تهدیدی بسیار خطرناک برای نظم هسته‌‌‌ای غربی که ذیل پیمان NPT به وجود آمده، به شمار می‌‌رود؛ چرا که امکان خروج بیشتر بازیگران جهانی را از آن فراهم می‌‌کند. این موضوع را از سخنان امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، می‌توان فهمید که گفته است: «خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌‌های هسته‌‌‌ای، بدترین سناریو برای تحولات غرب آسیاست. چنین سناریویی نشان‌‌دهنده انحراف و تضعیف جمعی خواهد بود».

در نهایت باید اشاره کرد، خروج ایران از معاهده NPT بواسطه هزینه بسیار بالای آن برای طرف‌‌‌های غربی به عنوان واکنشی قاطع به حساب می‌‌‌آید که تغییر در محاسبات طرف‌‌های غربی را سبب می‌‌شود و مجدد ایران را به موجودیتی غیرقابل پیش‌‌‌بینی در ساحت سیاسی تبدیل می‌‌کند. با این وجود اگر اقدامی فعال، بازدارنده و قانونی در مقابل کنش‌های سیاسی کشورهای غربی انجام نشود، ادراک آن‌ها از بازیگری ایران تغییری نخواهد یافت. این موضوع باعث می‌شود چرخه جنگ – تحریم – مذاکره – امتیازگیری ادامه پیدا کند؛ به گونه‌‌‌ای که پس از بازگشت تحریم‌‌های شورای امنیت سازمان ملل به‌وسیله مکانیسم ماشه، نوبت به آغاز جنگی دیگر علیه ملت ایران خواهد رسید.