درباره کلنگ زنی پروژه راه آهن بصره - شلمچه

نویسنده: سید رضا قزوینی غرابی، کارشناس مسائل عراق

دیپلماسی ایرانی: روز شنبه کلنگ اتصال راه آهن ایران و عراق به یکدیگر زده شد. اتصال خط ریلی ایران به عراق رخداد مهم با نتایج مهم تری است. این اتصال کوتاه ۳۲ کیلومتری برای سال ها در داخل عراق و البته برخی طرف های خارجی مخالفان زیادی داشت و همچنان دارد. قرار است تا دو سال آینده این اتصال تکمیل و به بهره برداری برسد.

بزرگترین استدلال مخالفان این است که با این اتصال، رونق بنادر عراق و اهمیت آنها به ویژه بندر فاو در ترانزیت کالا به سود بندر امام خمینی فروکش خواهد کرد چرا که هم هزینه ترانزیت کالا و هم زمان جابه جایی از طریق قطار و خط آهن شرایط به سود بنادر عراق نخواهد بود و بندر امام خمینی جلودار تجارت دریایی منطقه می شود. به همین دلیل بود که حتی وزارت حمل و نقل عراق سابقا و پس از توافق دو طرف برای اتصال، گفته بود که این پروژه فقط برای جابه جایی مسافران و زائران است و نه برای ترانزیت کالا.

از سوی دیگر، این رخداد یک دستاورد بزرگ برای ایران به شمار می رود. ایران با این اتصال به راحتی به سوریه و سپس مدیترانه متصل خواهد شد و این یک مسیر ترانزیتی ارزان و سریع و بسیار کوتاه برای تهران است که امکان صادرات کالا به بنادر جهان از طریق مدیترانه را توسعه و تسهیل می کند.

 با این حال نمی توان فواید آن را تنها برای عراق دانست. عراق نیز با این اتصال می تواند به گذرگاه مهمی در مسیر تجارت شرق آسیا و آسیای میانه به غرب از طریق مدیترانه بدل شود و بخشی مهم از کالاهای خود را از شرق از طریق همین خط تأمین کند. در این میان، انتقال زائران دو کشور به خصوص زائران ایرانی به عراق در موسم اربعین نیز در این طرح و سرعت، امنیت و ارزانی آن تحصیل حاصل است.

از این منظر، آمریکا نیز تمایلی برای این اتصال ریلی بین سه کشور ایران، عراق و سوریه نداشته است. با این حال در آینده چنانچه این اتصال برقرار شود و مفاهمه های اقتصادی و حمل و نقلی میان سه کشور برقرارشود به منافع اقتصادی برای هر سه طرف منجر خواهد شد و این چندان به سود واشنگتن نیست.

به هر صورت، کلنگ زنی روز شنبه خط آهن دو کشور توسط محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق که روزگاری خود از منتقدان و مخالفان این اتصال بود نشان داد که هشدار منتقدان اتصال در خصوص آثار منفی آن بر تجارت دریایی عراق یا مبالغه آمیز بوده و یا اینکه طرف عراقی با درنظر گرفتن ملاحظاتی در توافق از جمله نوع کاربری قطارها یا خط ریلی، به سمت اجرایی شدن طرح قدم برداشته است.