باید به دیپلماسی عمیق بیندیشیم

دیپلماسی ایرانی: سیاست خارجی غربی و شرقی را آزمایش کردیم. سیاست خارجی منطقه ای را هم اشاره کردیم ولی عملیاتی نشد. تنش با افغانستان، رقابت با ترکیه، شک و تردید رابطه با اعراب، آوردن چین به امور منطقه، تردید در ثبات مواضع کرملین، جایگاه متزلزل غربی ها در منطقه، آشفتگی حاکم بر قفقاز، موفقیت اسرائیل در جذب همسایگان ما و برقراری رابطه با آنها، همگی موید نظریه عدم عملیاتی شدن سیاست منطقه ای است. 

به احتمال بسیار دولت بعدی سیاست منطقه ای با برنامه را در دستورکار قرار خواهد داد. خصوصیات سیاست منطقه ای با برنامه شامل مشارکت‌ ترکیه، عربستان در کنار جمهوری اسلامی ایران در امور منطقه خواهد بود. سیاست تک روی ترکیه در قفقاز و آسیای مرکزی و نفوذ عربستان بر کشورهای عربی برای برای مخالفت با جمهوری اسلامی ایران را شاهد بودیم و لذا ادامه چنین روندی را نمی توان به عنوان سیاست منطقه ای ثابت خود عنوان کرد. 

همانطور که اخلاق در سیاست خارجی عنصر مهم محسوب می‌شود، حسادت بین دولت ها نیز برای سبقت گرفتن یکی بر دیگری عنصر مخربی است که باید به آن پایان داده شود. 

شاهدیم چگونه آذربایجان به خاطر حسادت با جمهوری اسلامی و گرفتن بهانه های واهی با اسرائیل روابط تنگاتنگ ایجاد کرده است. حسادت دولت ها در منطقه عمومیت دارد و فقط شامل حال آذربایجان نمی شود و باید در رفع آن کوشا باشیم. 

اعتماد بین دولت ها در منطقه به دلایل چند دهه گذشته مخدوش شده است که با توجه به مرکزیت، جغرافیا و برادر بزرگ‌تری ایران باید امتیازاتی یک طرفه به همسایگان برای ترمیم اعتماد ارائه شود. مشارکت منطقه ای در ثروت، آب، قدرت اتمی، نظامی، مراسلاتی در حد حذف مرزها و همکاری اطلاعاتی برای استرداد مجرمین و همچنین تشویق توریسم و گردشگری و توسعه جایگاه زبانی با همسایگان باید ترویج شود. در این راستا باید هیات های دانشگاهی و نخبگانی در کنار هیات های سیاسی افزایش یابد. 

سیاست جمهوری اسلامی در رابطه با اسراییل نه تنها به سرانجام نرسیده و نتوانسته کشورهای همسایه را از برقراری رابطه با آن بازدارد، بلکه همسایگان مردد از هدف جمهوری اسلامی را به سنگر حمایت و محافظت از اسرائیل سوق داده است. اتفاقی که اگرچه محکوم است اما واقعیتی است که باید برای حل مشکل آن به طور جدی اندیشید و فکری برای آن کرد. هدف دشمنان ایران به ویژه اسرائیل را نمی توان از خاطر دور نگه داشت. به نظر می رسد دومینوی محاصره ایران دور از ذهن نباشد و این درحالی است که جمهوری اسلامی می‌تواند با استقرار در دریای مدیترانه و محیط پیرامونی آن، ماهیت وجودی اسرائیل برای اروپا و امریکا را خنثی کند. باید در این زمینه به طور جدی اندیشید و استراتژی روشن و عملی تعریف کرد. نباید گذاشت دشمنانمان از فرصت ها سوء استفاده کنند و برای ما مزاحمت ایجاد کنند. تعریف استراتژی در دیپلماسی و رسیدن به اهداف مطابق با استراتژی از پیش تعریف شده، باید از سیاست های ثابت عرصه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باشد.