آغاز ماه عسل ترکیه و امارات

نویسنده: سلیم اِی. السید

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، در انتخابات اواخر ماه گذشته میلادی موفق شد سومین دوره ریاست جمهوری خود را به دست آورد و به قدرت 20 ساله خود ادامه دهد. او در آغاز این دوره جدید، روند ترمیم روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس، به ویژه امارات متحده عربی، در دو جبهه اقتصادی و سیاسی را آغاز کرده است.

ترکیه که ششمین شریک تجاری بزرگ امارات به شمار می رود، در ماه مارس یک توافقنامه تجاری 5 ساله به ارزش 40 میلیارد دلار را با این کشور امضا کرد که این توافق در 31 ماه مه پس از انتخاب مجدد اردوغان به تصویب پارلمان نیز رسید. کارشناسان این توافق اقتصادی دوجانبه را صرفا یک نشانه از رفاقتی قلمداد می کنند که در حال ریشه گرفتن بین رهبران دو کشور است.

به گزارش میدل ایست نیوز، عبدالخالق عبدالله، تحلیلگر اماراتی و استاد علوم سیاسی، گفت که این توافق بازتابی از رویکرد محمد بن زاید، رئیس جمهوری امارات متحده عربی، به سیاست خارجی است چرا که او روابط شخصی را شیوه ای برای اعتمادسازی می داند. این استاد دانشگاه اماراتی در ادامه گفت و گو با المانیتور افزود: «من فکر می کنم که آنها در جلسات مختلفی که داشتند، خیلی خوب بایکدیگر کنار آمده اند. شیخ محمد بن زاید این هفته (به بهانه تماشای بازی فینال لیگ باشگاه‌های اروپا) سفری به استانبول داشت، این مساله نشان می دهد که او برای دوستی با اردوغان به اندازه جنبه های استراتژیک مختلف روابط بین دو کشور، ارزش قائل است.»

محمد بن زائد در 28 ماه مه پیش از اعلام نتایج رسمی انتخابات ترکیه، در توئیتر رئیس جمهوری اردوغان را به او تبریک گفت. اما این رابطه شخصی یک رابطه دیرینه و همیشگی نبوده است.

روابط ترکیه با امارات و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بین سال های 2010 تا 2020، در ابتدا در نتیجه بهار عربی و سپس پس از قتل جمال خاشقجی، نویسنده و مخالف سعودی، متحمل آسیب شدیدی شد. رسانه های نزدیک به اردوغان در سال 2016 حتی امارات را به تامین مالی عاملان کودتای نافرجام علیه این مرد قدرتمند ترکیه متهم کردند.

ترکیه تحت ریاست جمهوری اردوغان و پس از بهار عربی در سال 2011، به عنوان حامی اصلی اخوان المسلمین در تونس، مصر و سوریه شناخته می شد؛ عربستان و امارات به شدت با اخوان المسلمین مخالف هستند و فعالیت این گروه در هر دو کشور غیرقانونی قلمداد می شود. اخوان المسلمین همچنین در سال 2013 در مصر از قدرت برکنار، و از سال 2022 از دولت تونس طرد شده است. در رابطه با سوریه هم پس از سال های طولانی جنگ داخلی در این کشور، امارات و عربستان هر دو نهایتا دولت بشار اسد را پذیرفتند، اما اردوغان همچنان با او مشکل دارد.

در جریان مناقشات خلیج فارس در سال 2017 نیز ترکیه در مقابل کشورهای عربی محاصره کننده، طرف قطر را گرفت. محاصره قطر و اختلافات خلیج فارس در نهایت در سال 2021 پایان یافت.

عبدالله اینطور توضیح داد که روابط امارات و ترکیه مراحل مختلفی داشته که نقطه اوج آن قبل از بهار عربی و زمانی بوده که ترکیه یکی از بهترین شرکای تجاری امارات محسوب می شده است؛ با این حال، در زمانی که روابط دو کشور در پایین ترین سطح بود نیز، دو طرف همچنان رابطه را حفظ کردند: «حتی در دوره رقابت های سیاسی که دو کشور داشتند، روابط اقتصادی قوی و محکم بود.»

امارات پس از کاهش تنش ها با قطر در سال 2021، یک صندوق سرمایه گذاری 10 میلیارد دلاری در ترکیه ایجاد کرد. بلافاصله پس از دو زمین لرزه بزرگ سال جاری میلادی که ترکیه و اقتصاد این کشور را ویران کرد، امارات به پرداخت 100 میلیون دلار کمک به ترکیه و همچنین سوریه که به شدت تحت تاثیر زلزله قرار گرفته، وعده داد.

عبدالله گفت: «روابط بین امارات و ترکیه در دو سال گذشته تقریبا 180 درجه تغییر کرده است. آنها می خواهند رقابت و تا حدی دشمنی را به دوستی تبدیل کنند. آنچه اکنون شاهدش هستیم، همسویی بیشتر دو کشور در زمینه مسائل سیاسی است. ترکیه جدید به طور فزاینده در حال عقب نشینی از حمایت از اخوان المسلمین است.»

این کارشناس معتقد است که این تغییر، علاوه بر تلاش های عمده امارات برای جایگزینی سیاست رویارویی با همکاری با رقبای سیاسی قبلی مانند اسرائیل، ایران، قطر و دیگران که به ویژه از زمان توافق ابراهیم در سال 2020 عیان شد، می تواند نتیجه رشد روابط اقتصادی ابوظبی و آنکارا باشد. به گزارش رویترز، تجارت دوجانبه امارات و ترکیه در سال 2022 با رشدی 40درصدی در قیاس با سال پیش از آن، به 18.9 میلیارد دلار رسیده است.

عبدالله گفت که فرصت های بیشتری برای رشد وجود دارد و بیشتر شرکت های ساختمانی ترکیه ای که در امارات مشغول به کار هستند، از این کشور به عنوان یک مرکز صادرات مجدد به بنادر جهانی استفاده می کنند و همکاری ها بین امارات و ترکیه در گسترش صنعت هوانوردی نیز در جریان است.

نیکلاس هِراس، مدیر ارشد بخش استراتژی و نوآوری در موسسه خطوط جدید، گفت که اگرچه رقابت برای نفوذ در آفریقا همچنان ادامه دارد، امارات از مخالفت فعالانه با سیاست خارجی ترکیه به سرمایه گذاری فعالانه در روابط با این کشور، تغییر موضع داده است: «امارات به اقتصاد ترکیه به چیزی شبیه به یک دارایی تحت فشار می نگرد که با سرمایه گذاری ارزان قیمت در آن در شرایط کنونی، در آینده می تواند بازگشت سرمایه قابل توجهی را انتظار داشته باشد.»

ترکیه پتانسیل زیادی دارد. جمعیت این کشور در حال حاضر 85 میلیون نفر، و در حال افزایش است. ظرفیت صنعتی زیادی دارد و جمعیت عمدتا تحصیلکرده این کشور می توانند به صنایع نوظهور فناوری در کشاورزی، انرژی پاک و فناوری نظامی کمک کنند. موقعیت جغرافیایی ترکیه و دسترسی آسان آن به اروپا، آفریقا و آسیا نیز این کشور را به یک فرصت سرمایه گذاری جذاب برای امارات در زمینه های املاک، تجاری و توریستی تبدیل می کند.

با این حال، رشد اقتصادی ترکیه در کوتاه مدت احتمالا دشوار خواهد بود چون این کشور تحت رهبری اردوغان با مشکلات اقتصادی قابل توجه، کاهش شدید ذخایر ارزی که امسال برای اولین بار از سال 2002 تاکنون به زیر صفر رسید، و تورم سالانه 39.59 درصدی در ماه مه، مواجه بوده است.

منبع: المانیتور/تحریریه دیپلماسی ایرانی