در تحلیل سفر اردوغان
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ترکیه چگونه می‌توانند خاورمیانه را تغییر دهند؟
نویسنده: محمود علوش
دیپلماسی ایرانی: سفر اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به منطقه خلیج فارس، چشم اندازی را برای توسعه روابط ترکیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و رساندن آن به سطوح مشارکت راهبردی همه جانبه باز کرد. با وجود این‌که ابعاد اقتصادی در این دور از سفرهای او بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ اما با توجه به ماهیت قراردادهای امضا شده و نیاز ترکیه به جذب سرمایه گذاری‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس برای حمایت از اقتصاد خود که در حال حاضر با چالش‌های بزرگی روبه‌رو است، این دور از سفرهای او تصویری ارائه داد از این‌که چگونه می‌تواند این روابط جدید میان آنکارا و کشورهای خلیج فارس به تغییر خاورمیانه بینجامد.
علاوه بر فواید اقتصادی متقابل و قطعی که دو طرف از این روابط جدید کسب خواهند کرد، توسعه و رساندن آن به سطح همکاری در زمینه‌های امنیتی و دفاعی و هماهنگی در سیاست‌های منطقه‌ای ابعاد راهبردی به این روابط اعطا می‌کند.
با امضای قرارداد فروش پهپاد از سوی ترکیه به عربستان و توجه روزافزون امارات به سرمایه گذاری در صنایع تسلیحاتی ترکیه و خرید پهپادهای ترکیه از سوی کویت به علاوه همکاری تنگاتنگ دفاعی ترکیه و قطر، آنکارا امروز خود را به منطقه خلیج فارس به عنوان یک شریک جدید قابل اتکا در زمینه امنیتی و دفاعی نیز ارائه میدهد.
باتوجه به این‌که بی‌ثباتی در روابط میان ترکیه و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در سال‌های گذشته فضای حاشیه‌ای برای برخی قدرت‌های دیگر مانند ایران برای تقویت حضور منطقه‌ای ایجاد کرد؛ بنابراین هماهنگ کردن سیاست‌های منطقه‌ای میان ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس از قدرت تهران برای ادامه توسعه نفوذ منطقه‌ای کم می‌کند و به محقق ساختن توازن منطقه‌ای که نیاز اصلی برای ثبات در منطقه است کمک می‌کند. با این وجود نباید به شراکت جدید میان ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس به این عنوان نگاه شود که علیه طرف سوم است بلکه نیازی برای دستیابی به توازن و ثبات منطقه‌ای است قبل از این‌که به نفع دو طرف باشد.
در زمانی که آنکارا در تلاش است تا از درگیری روسیه و غرب در راستای تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی خود به عنوان یک نیروی توازن بخش میان شرق و غرب استفاده کند، کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در تلاش هستند تا هویت ژئوپلیتیک جدیدی را اتخاذ کنند که میان ائتلاف سنتی آنها با آمریکا و برپایی شراکت با دیگر قدرت‌ها مانند روسیه، چین و ترکیه تعادل برقرار می‌کند. شراکت جدید میان ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس به دو طرف در راستای تقویت جایگاه آنها در رابطه با قدرت‌های بزرگ کمک خواهد کرد همچنین خلاء ناشی از خروج آمریکا در منطقه را پر کرده و ایران را از بهره‌برداری از آن محروم کنند.
بزرگترین ذینفع از شراکت جدید ترکیه و خلیج فارس، مشخصا ثبات منطقه خلیج فارس خواهد بود. حمایت ترکیه از قطر در بحران خلیج فارس در سال 2017 و تلاش‌های زیادی که پس از آن برای پایان دادن به این بحران و اتحاد مجدد کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام داد، اهمیت نقش این کشور به عنوان برقرارکننده ثبات در خلیج فارس را نشان داد و با روابط مستحکمی که امروز با کشورهای مختلف این منطقه برقرار می‌کند، نقش این کشور در حفظ ثبات خلیج فارس مهم‌تر و تأثیرگذارتر خواهد شد. در این برهه مهم از تاریخ خاورمیانه شراکت ترکیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نقش تاثیرگذاری در روند تشکیل دوباره نظام منطقه‌ای خواهد داشت.
منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نظر شما :