سیاست خارجی مستقلانه ایران

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان با ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب فوریه 1979 میلادی، اغلب به برداشتی یک جانبه و مغرضانه از دیپلماسی تهران تمایل دارند. به ویژه کلیشه ای شکل گرفته است که می گوید ایران به عنوان اصلی ترین دولت اسلامی شیعه از نظر مذهب، پرچمدار تشیع جهانی است، برای هژمونی مطلق در جهان اسلام تلاش می کند و ایدئولوژی پان اسلامیسم را تبلیغ می کند.

نمی توان گفت که عامل مذهب در سیاست و دیپلماسی ایران جایی ندارد (در غیر این صورت حکومت جمهوری اسلامی ایران نامیده نمی شد و نظام حاکم با برتری آیت الله تعیین نمی شد). در واقع، سرنگونی رژیم شاه با شعارهای انقلاب اسلامی در ایران دو هدف کلیدی را دنبال می کرد:

نخست – حذف تسلط خارجی (غربی – انگلوساکسون) در زندگی ایران، حذف نفوذ مخرب ارزش های ضد اخلاقی غرب و بهره برداری شرکت های غربی از منابع طبیعی استراتژیک نفت و گاز ایران. 

دوم – داخلی – از طریق تحکیم اسلام، حفظ تمامیت ارضی و وحدت سیاسی داخلی دولت ایران و جامعه چند قومیتی آن.

بدیهی است که ایران به لحاظ تاریخی و سنتی جایگاهی کلیدی در خاورمیانه را به خود اختصاص داده است. ایده تثبیت جهان تشیع در این فضا را به عنوان یک استراتژی اولویت دار می داند. بر این اساس، کشورهایی مانند لبنان، عراق، سوریه، یمن، عربستان سعودی، ترکیه، پاکستان، افغانستان و آذربایجان از موضوعات مورد توجه ایران هستند. در این میان، تهران در دیپلماسی خود نه فقط با ترجیحات مذهبی پیش می رود، بلکه سعی می کند، رویکردی همه جانبه در موضوع روابط دوجانبه داشته باشد.

ایران در دهه ‌های گذشته، توانسته است یک مجموعه ملی صنعت، آموزش، علم و دفاع ایجاد و توسعه دهد. در شرایط مدرن، تهران همچنان به مخالفت با هژمونی جهانی امریکا ادامه می دهد. در این راستا، سیر مستقل ایران در شرایط تشدید روابط روسیه و اوکراین جلب توجه می کند، جایی که دیپلماسی ایران از یک سو حاکمیت اوکراین را به رسمیت می شناسد و از سوی دیگر سیاست توسعه طلبانه ناتو به رهبری ناتو را محکوم می کند.

ایران بدون توجه به نظر کی اف و متحدان غربی اش، دیپلماسی مستقل و سیاست عملگرایانه و مشارکت راهبردی با روسیه را توسعه می دهد. تهران از نقش روسیه در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر، سیاست مسکو برای حفظ صلح و امنیت منطقه ای در مناطق ماوراء قفقاز و آسیای مرکزی هم مرز با ایران قدردانی می کند. مشارکت مثبت روسیه و ایران در سوریه نیز در مخالفت مشترک با نیروهای تروریسم بین ‌المللی در سکوی همکاری دیپلماتیک آستانه شکل گرفته است.

ایران و روسیه همچنان بزرگترین دارندگان گاز طبیعی هستند. بیش از 40 درصد از ذخایر گاز جهان می تواند تاثیر کلیدی بر روند قیمت گذاری در بازارهای گاز خارجی داشته باشد. در تلاش برای غلبه بر انزوای ناشی از تحریم ‌های غرب، ایران علاقه ‌مندی فعال به همکاری‌ های سودمند دو جانبه با اوراسیا را افزایش داد و به سازمان همکاری شانگهای که یک سازمان بین ‌المللی کلیدی برای همکاری‌ های آسیایی است، پیوست.

چین و هند حوزه های مهم همکاری های اقتصادی چند جانبه ایران در زمینه های سرمایه گذاری، انرژی، فناوری پیشرفته، صنعت، کشاورزی، لجستیک و ارتباطات حمل و نقل هستند. ایران برای توسعه زیرساخت‌ ها، انرژی و گردشگری سرمایه‌ گذاری کلانی به مبلغ 450 میلیارد دلار از چین دریافت کرده است که در آینده ‌ای قابل پیش ‌بینی می ‌تواند چهره ایران را به نفع یک کشور صنعتی تغییر دهد. پکن و دهلی نو نیز فعالانه در حال توسعه همکاری نظامی و نظامی – فنی با تهران در سطح دوجانبه هستند.

سفر رسمی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به چین، گواه مرحله جدیدی از مشارکت راهبردی ایران و چین بود. طرفین 20 موافقتنامه همکاری در زمینه فناوری اطلاعات، بهداشت و درمان، کشاورزی، تجارت، گردشگری، ورزش و سایر زمینه ها را امضا کردند. تهران در تلاش است تا سنت های تاریخی روابط تجاری ایران و مراکز آسیایی را احیا کند. همه چیز در حال بازگشت به حالت عادی است، زیرا ایران نه فقط کشوری با سنت های گذشته است، بلکه سوژه کلیدی خاورمیانه مدرن و قطب نه چندان امیدوارکننده جهان چند قطبی آینده است.

منبع: ای نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی