پیامی که پوتین در سفر به تهران به جهان داد

نویسنده: ألطاف موتی

دیپلماسی ایرانی: سفر پوتین به متحد خود در خارمیانه باید در چارچوب روابط روسیه – ایران درنظر گرفته شود. از زمان جنگ اوکراین نقش تهران در رقابت شطرنج راهبردی میان روسیه و غرب در سطح امنیت، انرژی و سیاست‌های ژئواقتصادی تعیین کننده شده است.

روابط راهبردی میان مسکو و تهران نتیجه تفاهم مشترک میان پوتین و رهبر معظم ایران درخصوص مقابله با تلاش‌های غرب برای تحمیل سیستمی منطقه‌ای به نفع غرب است. این تفاهم برای نخستین بار در همکاری نظامی دو کشور در سوریه خود را نشان داد.

در این سفر دو کشور تلاش‌های خود را برای مقابله با یکجانبه‌گرایی اقتصاد غربی و تحریم‌هایش هماهنگ کردند. در حقیقت پس از سفر رئیسی به روسیه، تهران و مسکو همکاری اقتصادی فشرده‌ای را آغاز کردند. جنگ اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه اهمیت تهران برای مسکو را افزایش داد.

علی رغم این‌که ملت ایران همچنان دیدی منفی نسبت به سیاست‌های داخلی و خارجی روسیه دارند؛ اما رسانه‌های این کشور که حکومت بر آنها سیطره دارد برای تغییر این ذهنیت شدیدا تلاش می‌کنند. به این ترتیب که تلاش می‌کنند روسیه را متفاوت با گذشته به تصویر بکشند؛ یعنی کشوری که از توانمندی‌های اقتصادی پیشرفته‌ای برخوردار است که می‌تواند در مبارزه با تهدید غرب کمک کند.

در واقع ایران به حمایت دیپلماتیک و نظامی روسیه در جریان مقابله با تهدیدات نوظهور نیاز دارد. ایران امیدوار است برای حفظ سطح قابل اتکایی در راستای بازدارندگی علیه آمریکا و متحدانش در منطقه و در مواجهه با ابتکارات جمعی مانند «ائتلاف پدافند هوایی در خاورمیانه» و«تهدیدات اسرائیل» تسلیحات پیشرفته روسی از جمله رادارها و هواپیماهای جنگی دریافت کند. 

رهبران ایران باور دارند دریافت این تسلیحات در چارچوب تبادلات امنیتی – راهبردی با روسیه قرار می‌گیرد. از این منظر، مسکو باید در ازای کمک ایران در حفظ و مدیریت پایگاه‌های روسیه در سوریه یا در ازای تقویت قدرت تاکتیکی نیروی هوایی روسیه به وسیله پهپادهای ایرانی، تسلیحات مورد نیاز تهران را تامین کند. 

دولت رئیسی که راهبردی سیاست خارجی‌اش توسعه روابط با روسیه، چین و کشورهای همسایه است، سفر پوتین به ایران را نتیجه نمادین دیپلماسی با قدرت‌های غیر غربی معرفی می‌کند.

حضور پوتین در ایران همچنین به میزان زیادی موضع محافظه کاران را در برابر میانه‌روها تقویت کرد. میانه‌روهایی که به صورت گسترده از سفر رئیسی به مسکو انتقاد کرده بودند.

این همان بخشی از پیامی است که پوتین درصدد ارسال آن از طریق سفرش به ایران بود. او می‌خواست نشان دهد که همچنان رهبری قدرتمند است که به حکومت‌های منطقه‌ای از اروپای شرقی گرفته تا جنوب قفقاز، آسیای میانه و خاورمیانه اجازه نمی‌دهد بدون تامین نقش روسیه و منافعش در راستای تغییر گام بردارند.

منبع: رای الیوم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11