آشتی قطر و کشورهای عربی شاید دوام نیابد

نویسنده: برزو درگاهی

دیپلماسی ایرانی: تحریم و منزوی ساختن قطر از سال 2017 آغاز شد اما این اواخر نشانه هایی از پایان مناقشه بین ثروتمند ترین کشورهای جهان آشکار شده است. چند روز پیش، کویت اعلام کرد، گفت وگوها میان عربستان سعودی و قطر با تلاش داماد رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا، دونالد ترامپ، جرد کوشنر و وزیر امور خارجه امریکا، مایک پمپئو موفقیت هایی داشته است. اطلاعات مربوط به این رویداد اندک است اما شبکه های خبری کویت اعلام کردند که در نشست بعدی شورای همکاری خلیج فارس در روز 10 دسامبر در بحرین، مصالحه و همکاری بین عربستان سعودی و قطر شکل می گیرد و از طرفی مقامات سعودی درباره پیشرفتی واقعی سخن به میان آورده اند. اما دوحه تاکید کرده همکاری و توافق باید بین تمامی کشورها شکل بگیرد و فقط محدود به قطر و عربستان سعودی نباشد.

حتی برخی سیاستگذاران عربستان سعودی به بطور خصوصی با ابراز نگرانی نسبت به تحریم قطر گفته بودند که تلاش برای محاصره این کشور کاملا نتایج وارونه ای داشته است. 

واشنگتن از عربستان سعودی می خواهد از محاصره قطر دست بردارد تا جریان مالی خارجی بین ایران و قطر نیز قطع شود، اما برنامه ها و روابط قطر با ایران پس از برداشته شدن احتمالی محاصره چندان قابل پیش بینی نیست زیرا ممکن است قطر نخواهد روابط خود را با ایران، با کشوری که یک میدان گازی را با قطر شریک است و در زمان محاصره و فشارهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین به کمک قطر آمده، قطع کند.

آندرس کریگ، کارشناس مسائل خلیج فارس در دانشگاه لندن و مشاور نظامی سابق قطر می گوید که داد و ستدهای قطر و ایران نسبت به سال 2017 رشد بسیار چشمگیری داشته است و این رابطه صرفا از روی اجبار و نیاز نبوده بلکه کالاهای ایرانی در موارد بسیار زیادی کیفیت بهتر و قیمت کمتری نسبت به دیگر کالاهای تولیدی در منطقه دارند و این انتخاب قطر بود تا روابط خود را با ایران عمیق تر کند.

سینزی بیانکو، کارشناس مسائل شبه جزیره عربستان در شورای روابط خارجی اروپا نیز در این باره می گوید: «بهبود روابط با قطر به جو بایدن نشان می دهد که این کشورها آماده نرمش بیشتری در مواضع خود هستند.»

 ریشه درگیری ها در شورای همکاری خلیج فارس، تفاوت های ایدئولوژیک برخی کشورهای عضو این شورا با قطر است. قطر از اسلام سیاسی اخوان المسلمین و رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان حمایت می کند در حالی که امارات متحده عربی اسلام سیاسی مطابق با اندیشه اخوان المسلمین را تهدیدی وجودی علیه حکومت خود می داند.

 گروه مشاوران امنیتی صوفان در گزارشی که مشترکا منتشر کرده اند، در این باره می گویند: "عدم حمایت امارات متحده عربی از اهداف شورای همکاری خلیج  (GCC)، تاثیر مثبت هر گونه مذاکره و یا توافق بین عربستان سعودی و قطر را محدود می کند و ممکن است زمینه ساز شرایطی دشوار و کشمکش تازه می شود."

ایالات متحده اصرار دارد تا قبل از پایان یافتن رسمی دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ این توافق حاصل شود و آن را یک دستاورد سیاسی برای خود می داند، به همین خاطر جرد کوشنر و مایک پمپئو با عجله به آب و آتش می زنند این توافق حاصل شود و به دنبال تثبیت دگرش هایی تازه در خاورمیانه هستند.

منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11