پس از اقدام تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، روابط تهران و اروپا وارد مرحله‌ای از انجماد و رکود دیپلماتیک شده است. این وضعیت که نتیجه مستقیم افزایش بی‌اعتمادی متقابل و فشارهای سیاسی غرب بر ایران محسوب می‌شود، عملا مسیر گفت‌وگوهای رسمی را متوقف کرده است.
ادامه مطلب
نوید فاضلی گفت: «چابهار، تنها بندر ایران در اقیانوس هند است که می‌تواند توازن ژئواستراتژیک جدیدی را در منطقه ایجاد کند و جایگاه ایران به‌عنوان بازیگر مرکزی اقتصاد منطقه را تثبیت نماید.»
ادامه مطلب
محمد محمودی کیا در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تفاوت ملت ایران با دیگر ملت‌ها در مواجهه با آمریکا در این است که ملت ایران نسبت به ادغام در نظم آمریکایی مقاومت کرده و از آرمان خود عقب ننشسته است.
ادامه مطلب
غلامرضا نظربلند می نویسد: در جنگ خانمان‌سوز سودان، دو کشور عمده عربی، مصر و عربستان، از ارتش و امارات از نیروهای واکنش سریع حمایت می‌کنند. تقابل بین کشورهای عربی در جنگ داخلی کشور عربی دیگری غریب می‌نماید؛ به‌ویژه آنکه مقابل دو کشور ریشه‌دار عربی نام‌برده، کشورکی عربی است که ریشه ندارد و از‌قضا به قرار معلوم با حمایت‌های مالی و لجستیکی سنگین خود از RSF، دست‌کم در این فاز از جنگ نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کند. این ظاهر شگفت‌آور اما باطنی غیر از این دارد. امعان نظر در تاریخِ نداشته یا دست‌کم تاریخ تاریک امارات و سیاست خارجی در‌پیش‌گرفته آن، رویکرد جاری او را در قبال تحولات منطقه و حتی فراتر از آن توجیه می‌کند.
ادامه مطلب
حسن فتاحی و ایران سیدی در یادداشت مشترکی می‌نویسند: ضرورت این مقاله آنجاست که بسیاری از ایرانی‌ها گمان می‌کنند در اروپا پیشرفت دانش سرراست بوده و در ایرانِ زمان قاجار، میلِ به آن به‌کل ازمیان‌رفته بود. این دیدگاه‌های خام و صفر و یکی سبب می‌شود که به ریشه‌یابی دلایل جاماندگی ایران خوب پرداخته نشود. دلایل جاماندگی ایران بسیار است و درباره‌اش بسیار نوشته‌اند؛ اما به باور ما نخستین گام در حل این مسئله دو چیز است: نخست اینکه بپذیریم جامانده‌ایم و دیگر آنکه باور داشته باشیم می‌توانیم بار دیگر این جاماندگی را جبران کنیم.
ادامه مطلب
علی اکبر رضایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در حالی‌که آمریکا درگیر فرسایش قدرت و کاهش نفوذ جهانی است، چین، روسیه، ایران و متحدان‌شان با ظرافتی حساب‌شده در حال بازتعریف توازن قدرت جهانی‌اند.
ادامه مطلب
کیومرث اشتریان می نویسد: آن‌گاه که رفتار سیاسی از رقابت به دشمنی می‌رسد، پای امر مهمی در میان است و اگر منشأ آن از اظهارات مقامات «روس و انگلیس» باشد، نشان از تلاش بیگانگان برای تسخیر آینده نظام و کشور دارد. آیا جریان اصلی فعالیت‌های سیاسی در ایران، دشمنی است یا رقابت؟
ادامه مطلب
حقوق آب در حوضه‌های رودخانه‌ای مشترک در سراسر منطقه مورد مناقشه است و عراق و سوریه به ویژه در شام تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
ادامه مطلب
سارگل قنبری و امیرحسین عسگری در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسند: در این یادداشت هدف آن است که با بررسی مختصر سِیر دموکراسی در غرب، شرق و ایران و اصول آن به دلایل تغییرات در جهان معاصر بپردازیم و در نهایت به سناریوهای پیش روی جهان با این دیدگاه بنگریم که اگر چنین جریانی از دموکراسی به اقصی نقاط کلیدی جامعه بین‌المللی سرایت کند چه می‌شود؟ و اینکه چگونه می‌توان تسری افراطی‌گری در جریانات راست و چپ را کنترل کرد؟
ادامه مطلب
در شرایطی که سکون، بن‌بست و بی‌تحرکی بر کل بدنه سیاست خارجی و وزارت امور خارجه ایران سایه افکنده است، این روزها بار دیگر خبرهایی از احتمال ازسرگیری گفت‌وگوهای ایران و ایالات متحده به گوش می‌رسد؛ اخباری متناقض که از یک سو به سفر مقام بلندپایه عمانی به تهران و سپس دیدار مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران، در مسقط اشاره دارد و از سوی دیگر با انتشار گزارش‌هایی از سوی رسانه‌هایی چون «بغداد الیوم» و در مقابل، تکذیب رسمی خبرگزاری تسنیم، فضای مبهمی را در تحلیل وضعیت دیپلماسی ایران رقم زده است.
ادامه مطلب
محمد بیدگلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از اصلی ترین راهبردها و اهداف کلان نظام های سیاسی، دستیابی به سطح مطلوبی از امنیت ملی پایدار بوده است. سیاستگذاری امنیتی، در وهله نخست، به دنبال درک مسئله امنیتی، تمرکز بر آن و سپس یافتن راه حل مناسب است. مسائل در ابتدای راه ممکن است با تمهیداتی ساده و کم‌هزینه حل شوند اما زمانی که به بحران انجامید، حل آنها دشوار و پرهزینه خواهد بود. می توان گفت سیاست‌های امنیتی ایران بنا بر اقتضا و فضای عمومی جامعه، ترسیم و تدوین شده است. قرار گرفتن جمهوری اسلامی ایران در منطقه استراتژیک و حساس خاورمیانه که به عنوان پل ارتباطی بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا در جهان مطرح است، قرار گرفتن در معرض تهدیدات امنیتی بعضی از کشورهای خارجی را باعث می‌شود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری موثر و جریان‌ساز در منطقه خاورمیانه و در عرصه بین‌المللی، همواره از ناحیه ایالات متحده آمریکا و هم‌پیمانانش در معرض انبوهی از تهدیدهای چندوجهی در چارچوب جنگ‌های ترکیبی قرار گرفته است.
ادامه مطلب
آینده روابط ایران و آمریکا، نه در کاخ سفید و نه در تهران، بلکه در درک متقابل از «محدوده واقعیت» شکل خواهد گرفت. اما در این بین خاورمیانه امروز بیش از هر زمان دیگر، گرفتار سیاست به شدت لرزان ترامپ است که سیاست را با نمایش، و دیپلماسی را با معامله اشتباه گرفته است.
ادامه مطلب
میلاد غلامرضازاده در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: سیاست‌گذار ایرانی با درک درست از سیاست خارجی چین و اهداف اقتصادی این کشور در منطقه ما، که در گرو ثبات منطقه است، می‌تواند از سرمایه‌گذاری چین در ایران در قالب پروژه «یک کمربند، یک راه» در راستای منافع ملی بهره ببرد؛ پروژه‌ای که بیش از هر چیز در ابتدا نیازمند ایجاد زیرساخت‌های تأمین انرژی است.
ادامه مطلب
عربستان سعودی دریای سرخ را به خلیج فارس متصل می‌کند. این طرح که در رسانه‌های عربی با عنوان پل زمینی توصیف شده است، از سوی برخی تحلیلگران به عنوان راهی برای دور‌زدن تنگه هرمز تلقی می‌شود. این دسته از تحلیلگران می‌گویند که در ادامه سایر کشورهای عربی به این کریدور ترانزیتی می‌پیوندند و تجارت از تنگه هرمز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
ادامه مطلب
در شرایطی که فضای بی‌اعتمادی میان اسلام‌آباد و کابل در حال گسترش است، ایران می‌تواند نقش «میانجی واقع‌گرا» را ایفا کند؛ نقشی که نه از سر مداخله، بلکه از منظر مسئولیت امنیتی و منطقه‌ای تعریف می‌شود. آینده صلح و ثبات در شرق ایران، به موفقیت چنین ابتکاراتی وابسته است؛ ابتکاراتی که اگر با تدبیر و هماهنگی نهادهای منطقه‌ای همراه شود، می‌تواند از شعله‌ور شدن دوباره جنگی جلوگیری کند که تبعاتش به‌سرعت از مرزها فراتر می‌رود.
ادامه مطلب
هیچ‌کدام از بازیگران کلیدی علاقه‌ای به از سرگیری مذاکرات نشان نمی‌دهند، زیرا شرط می‌بندند که اهرم فشار آنها در نهایت دیگران را به تسلیم مجبور خواهد کرد. ایران اکنون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سه کشور اروپایی را به عنوان نمایندگان دورو و متخاصم آمریکا و اسرائیل به تصویر می‌کشد.
ادامه مطلب
ابوالفضل حسینی نیک در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران یکی از معدود کشورهایی است که از مزیت نسبی ژئوپلیتیکی برخوردار است؛ زیرا در نقطه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا واقع شده و می‌تواند حلقه ارتباطی میان شرق و غرب (از چین و هند تا اروپا) و شمال و جنوب (از روسیه و آسیای مرکزی تا خلیج فارس و اقیانوس هند) باشد. این موقعیت، ایران را در جایگاهی قرار می‌دهد که بالقوه می‌تواند به «گره ژئواکونومیک» در شبکه‌های تجاری جهانی تبدیل شود. در واقع، مزیت نسبی ایران نه فقط در منابع انرژی یا نیروی انسانی، بلکه در امکان ایفای نقش به‌عنوان کریدور ترانزیتی و پل ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نهفته است.
ادامه مطلب
تجربه مناقشه جدید نشان می‌دهد که تعریف سیاست خارجی ایران در چارچوبی وابسته و مبهم، همان خطری است که از دل روابط نامتوازن با روسیه سر برمی‌آورد. واقعیت آن است که بحران از بیرون آغاز شد، اما در داخل تداوم یافت و تندروهایی که باید مخاطب هشدارهای اخیر باشند، همچنان بر آتش اختلاف می‌دمند.
ادامه مطلب
در تازه‌ترین تحولات خاورمیانه و به نقل از منابع عراق، رجب طیب اردوغان اعلام کرده است که در ازای صادرات روزانه نیم‌میلیون بشکه نفت از اقلیم کردستان عراق، یک میلیارد مترمکعب آب از سدهای ترکیه به سوی عراق رها خواهد شد. این توافق، در ظاهر معامله‌ای اقتصادی بین اربیل و آنکارا است اما در عمق خود، بخشی از استراتژی کلان ترکیه برای استفاده از آب به عنوان ابزار فشار ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود که شاید بیشترین و جدی‌ترین آثار مخربش بر ایران بوده است که متأسفانه کماکان ادامه دارد.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: تبلیغات غرب از مفهومی به مراتب متفاوت از شکل آرامش انجمادی کنونی با تهران دارد. همین مهٌم لازم می‌کند که تهران هوش حسگر خود را فعالانه به کار گیرد و مغلوب تصاویر فریبنده نشود. هشیاری با داشتن هوش لازم مرز طولانی دارد. به هرحال پرسش به قوٌت خود باقی است: باید منتظر چه اتفاقی بود؟
ادامه مطلب
تجربه‌های اخیر نشان داده است هرگاه ایران بیش از حد به نقش واسطه‌ها دل بسته، نتیجه آن تضعیف موقعیت چانه‌زنی و اتلاف انرژی سیاسی بوده است. میانجیگری، اگر بدون محاسبه دقیق از اهداف طرف مقابل انجام شود، نه‌تنها منجر به توافق نمی‌شود، بلکه به ابزار نفوذ بیگانگان تبدیل خواهد شد. در نتیجه، راهبرد هوشمندانه آن است که دستگاه دیپلماسی کشور ضمن بهره‌گیری از ظرفیت میانجی‌ها، استقلال تصمیم‌گیری و ابتکار عمل در مذاکرات را حفظ کند. بازگشت به تحلیل‌های واقع‌گرایانه، شناخت انگیزه‌های بازیگران خارجی و پرهیز از اشتباهات تاکتیکی، تنها مسیری است که می‌تواند از منافع ملی ایران در برابر رقابت‌های پنهان منطقه‌ای و جهانی صیانت کند.
ادامه مطلب
بهاءالدین بازرگانی گیلانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در حالی که اکثر جوامع، مخصوصا در دنیاهای غربی، کنش‌های آزادی‌خواهانه و اعتراض‌های بی‌سابقه علیه جنایات رژیم صهیونیستی را شاهد بود، بخشی از ایرانیان داخل و خارج، به‌صورت آشکار، برداشت و احساس متفاوت از تمام دنیا در این عرصه از خود نشان دادند. بسیاری از اقشار جوان، تحصیلکرده و نخبگانی، با بی‌میلی تمام، از قافله یکپارچۀ بین‌المللی عقب ماند و گسست و بی‌عملی تاریخی را دچار شد.
ادامه مطلب
آسیای مرکزی امروز در میانه نقشه‌ای از منافع متقاطع ایران، روسیه، چین، غرب و اسرائیل ایستاده است. تداوم آرامش در این سرزمین نه تنها به تصمیمات تهران و تل‌آویو، بلکه به درایت رهبران این پنج جمهوری در حفظ تعادل میان منافع اقتصادی و ملاحظات ژئوپلیتیکی بستگی دارد.
ادامه مطلب
سعیدرضا طاهرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در سال‌های ۲۰۲۴–۲۰۲۵ روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به فازی وارد شد که در آن پیام‌های سیاسی – رسمی و گام‌های عملی (از جمله تمرین‌های دریایی مشترک، پیمان راهبردی جامع و گزارش‌های رسانه‌ای دربارهٔ نقل‌و‌انتقال تسلیحاتی) برجسته شد. این مقاله با تکیه بر منابع روسی، ایرانی و چند منبع بین‌المللی، ادعاها دربارهٔ «ارتقای سطح روابط» را بررسی می‌کند، انگیزه‌های مسکو را از منظر ژئوپلیتیک تبیین می‌کند و سناریوهای ممکن برای نظم منطقه‌ای را ترسیم می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که گرچه پیام‌رسانی سیاسی روسیه به سمت «همسویی راهبردی» با ایران تقویت شده، اما برای اثبات نهادسازیِ الزام‌آور (پیمان دفاعی الزام‌آور یا انتقال سیستم‌های حساسِ در مقیاس گسترده) هنوز شواهد علنی و مستند کافی نیست.
ادامه مطلب
فرهاد قادری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شکل‌گیری دولت موسوم به «دولت نجات ملی» به رهبری ابو محمد الجولانی در ادلب، که اکنون با چراغ سبز ترکیه و پذیرش تلویحی روسیه به قدرت رسیده، توازن شکننده‌ای را میان سه بازیگر اصلی شکل داده است.
ادامه مطلب
محمود عباس‌زاده مشکینی می نویسد: در فضای رقابت داخلی و خارجی «پیش‌بینی اهداف و استراتژی و تاکتیک رقیب» اصل بسیار مهم و کارسازی است، به‌ویژه وقتی فضای موجود بین رقبا خاکستری یا خصمانه بوده و حریف هم از قدرت و ظرفیت بیشتری برخوردار باشد.
ادامه مطلب
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی، در گفت‌وگو با روزنامه سوئیسی «ژنو سولوشن» و در پاسخ به این پرسش که «چرا ایران دوباره بازرسی‌های بین‌المللی را می‌پذیرد؟»، جملات معناداری به کار برد و در همین راستا عنوان کرد: «پس از جنگ ۱۲روزه، ایران می‌توانست روابط خود با جامعه بین‌المللی را قطع کند، از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شود و مانند کره شمالی به یک کشور طردشده تبدیل شود، اما این کار را نکرد.
ادامه مطلب
نویسندگان: الکساندر پالمر (Alexander Palmer)، عضو برنامه جنگ، تهدیدات نامنظم و تروریسم در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن دی سی است. کندال وارد (Kendall Ward) ، کارآموز برنامه جنگ، تهدیدات نامنظم و تروریسم در CSIS بوده و یک افسر فعال ارتش است. منبع:مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) تهیه و ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
ادامه مطلب
در صورت تحقق تبادل میان تهران و پاریس، این رخداد می‌تواند نخستین نشانه از شکستن سکوت و یخ روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از دوره‌ای از تنش و بی‌اعتمادی باشد. از زمان فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط تروئیکای اروپایی و بازگشت قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت علیه ایران، مناسبات دو طرف در وضعیت انجماد سیاسی قرار گرفته است.
ادامه مطلب
محسن شریف‌خدائی می نویسد: استفاده از اقتصاد به عنوان ابزار قدرت، پدیده‌ای تازه نیست. در گذشته‌های دور، امپراتوری‌ها از کنترل مسیرهای تجاری، اعمال تعرفه‌های سنگین یا محروم‌سازی اقتصادی برای تضعیف رقبای خود بهره می‌بردند. یونان باستان، روم و بعدها قدرت‌های استعماری اروپایی، همگی از ابزارهای اقتصادی برای تحمیل اراده سیاسی خود استفاده می‌کردند.
ادامه مطلب