دیپلماسی یا تقابل ژئوپلیتیک؟

ایران و ارمنستان در برابر کریدور زنگزور

۲۹ تیر ۱۴۰۴ | ۰۶:۰۰ کد : ۲۰۳۴۰۵۴ اخبار اصلی آسیا و آفریقا

جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و آمریکا علیه ایران، که تهران را به بازسازی توان دفاعی و هسته‌ای واداشته، فرصتی برای ترکیه، اذربایجان و حتی ایالات متحده ایجاد کرده تا نفوذ خود را در قفقاز گسترش دهند. ترکیه با حمایت از کریدور زنگزور، به دنبال تبدیل شدن به هاب تجاری آسیای مرکزی-اروپا است. دیدار اخیر اردوغان با پاشینیان در ترکیه، نشانه‌ای از تلاش آنکارا برای عادی‌سازی روابط با ارمنستان و پیشبرد این پروژه است. آمریکا نیز با پیشنهاد مدیریت کریدور توسط یک شرکت خصوصی، به دنبال تقویت جایگاه خود در برابر چین و روسیه است. این تحرکات می‌تواند روابط ایران و ترکیه را به تقابل بکشاند.

دییپلماسی ایرانی: در گفت‌وگوی تلفنی اخیر علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، با همتای ارمنستانی خود، آرمن گریگوریان، دو طرف بر حفظ ژئوپلیتیک کنونی منطقه تأکید کردند. گریگوریان اعلام کرد که موضع ارمنستان در قبال کریدور زنگزور، مسیری استراتژیک برای اتصال آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان، تغییری نکرده و ایروان همچنان بر حفظ حاکمیت خود پافشاری می‌کند. احمدیان نیز با تأکید بر سیاست ایران مبنی بر جلوگیری از تغییرات ژئوپلیتیک، از موضع ارمنستان در محکومیت حمله اسرائیل به ایران در جنگ ۱۲ روزه ژوئن ۲۰۲۵ قدردانی کرد. این گفت‌وگو نشان‌دهنده همسویی تهران و ایروان در برابر تحرکات منطقه‌ای است.

داستان یک کریدور و رقابت‌های ژئوپلیتیک

کریدور زنگزور، مسیری ۳۲ کیلومتری در استان سیونیک ارمنستان، به محور تنش‌های منطقه‌ای تبدیل شده است. این کریدور، که ایده آن توسط ترکیه مطرح شد، باکو را از طریق خاک ارمنستان به نخجوان و سپس ترکیه متصل می‌کند و بخشی از «دالان میانی» برای تجارت آسیای مرکزی است. ارمنستان با نام «زنگزور» به دلیل بار ارضی و پان‌آذربایجانی آن مخالفت کرده و خواستار حفظ کنترل خود بر این مسیر است. پیشنهاد آمریکا برای اداره این کریدور توسط یک شرکت خصوصی، با هدف میانجی‌گری در مذاکرات صلح باکو-ایروان، پیچیدگی‌ها را افزایش داده است. این طرح می‌تواند نفوذ ایران را در قفقاز جنوبی کاهش دهد و مسیر تجاری تهران-ایروان را قطع کند.

فرصت‌طلبی ترکیه و آمریکا و بازنویسی نظم منطقه‌ای

واکنش ایران؛ دیپلماسی برای حفظ نفوذ

ایران، که مسیر تجاری با ارمنستان برایش حیاتی است، کریدور زنگزور را تهدیدی برای منافع خود می‌بیند. احمدیان در گفت‌وگو با گریگوریان تأکید کرد که تغییرات ژئوپلیتیک به ضرر همه طرف‌هاست. تهران با تکیه بر اهرم‌های منطقه‌ای، از جمله روابط با ارمنستان، می‌تواند موازنه را تغییر دهد. المانیتور هشدار می‌دهد که فرصت‌طلبی ترکیه در سایه ضعف کنونی ایران ممکن است به تنش‌های جدید منجر شود. با این حال، دیپلماسی هوشمندانه تهران، به‌ویژه تقویت روابط اقتصادی با ارمنستان، می‌تواند از کاهش نفوذش جلوگیری کند.

چشم‌انداز شکننده؛ صلح یا تنش؟

تحرکات ترکیه، آمریکا و آذربایجان در قفقاز جنوبی، به‌ویژه در کریدور زنگزور، منطقه را به صحنه‌ای حساس برای رقابت ژئوپلیتیک تبدیل کرده است. موضع مشترک ایران و ارمنستان در حفظ وضعیت موجود، در برابر فشارهای ترکیه و آمریکا، می‌تواند مانع تغییرات ناخواسته شود. اما دخالت بازیگران فرامنطقه ای دیگر مانند قطر و امارات در پروژه‌های مشابه (مانند جاده توسعه عراق) و نقش احتمالی چین و روسیه، پیچیدگی‌ها را افزایش داده است. موفقیت ایران در حفظ نفوذ خود به دیپلماسی فعال و اجتناب از تقابل مستقیم بستگی دارد. قفقاز جنوبی در آستانه تحولی است که می‌تواند نظم منطقه‌ای را بازنویسی کند.

نظر شما :

ناشناس ۲۹ تیر ۱۴۰۴ | ۰۶:۵۲

دیپلماسی مانند چاقوی میوه خوری است که کاربردش محدود است و البته زیادی لوکس . برخی مسایل چاقوی سلاخی نیاز دارند که اگر به هر دلیل نداشته باشی معطل می مانی و متاسفانه ما الان آن را نداریم . وقتی خواب بودیم ( خواب خرگوشی متمایل به خرسی ) ، وقتی در داخل به جان هم افتادن را انتخاب کردیم ، وقتی تعهد را که قابل تقلید کردن منافقانه است بر تخصص که قابل تقلید کردن نیست ترجیح دادیم ، وقتی هر بار دولت عوض شد به گونه ای همه چیز را پارو کردیم گویی حکومت عوض شده ، وقتی اولویت‌هایی مهم مانند مسئله کم آبی ، گسترش ریز گردها ، ناترازی انرژی ، خاموشی صنعت گردشگری ، بی عدالتی در نظام پرداخت ، توسعه نامتوازن نقاط مختلف کشور ، مرزهای بی صاحب ، مدیریت دگم و قبیله ای و کلی اشتباه دیگر را مرتکب شدیم و هزاران بار مصرانه باز هم مرتکب شدیم و همزمان خودمان را یل میدان نشان دادیم ( میدانی که هنوز آزمون جدی در آن پس نداده بودیم ) خب طبیعی است ، بهشت هم که باشد با مدیریت غلط از بین می رود . متاسفانه زنگزور را هم باید به دردسرهای اطرافمان اضافه کنیم . دالانی که نبود ، موزیانه خلق شد و با غفلت ما اجرایی شد و البته از آن درس آموزتر رود هیرمند است که یکی از ضعیفترین شبه حکومت های جهان آن را هدر می دهد تا به ما نرسد و ما ، انگشت به دهان ... کی گفته تاریخ معلم انسانهاست که اگر بود ما با تاریخ عظیم مان می بایست زیرکترین مردمان دنیا باشیم . خیر ، آنچه معلم انسان است ، شکستهای بزرگ است که متاسفانه بعد از شکست‌های بزرگ دیگر فرصتی نمی ماند که آموخته ها را به نسل بعد منتقل شود .... در حالیکه هنوز بوی دود جنگنده های صهیونیستی در آسمان شهرهای مان استشمام می شود ، در زمین ما به سرعت به فرمت کارخانه ( قبل از جنگ ) برگشتیم و شدیم آنچه که بودیم . خیر ، متاسفانه قرار نیست درس بگیریم ، قرار نیست .

علی ۲۹ تیر ۱۴۰۴ | ۱۰:۳۷

نویسندگان مدام بدون ذکر دلیل مسیر ایران به ارمنستان کنونی را دارای ظرفیت اقتصادی وترانزیتی مهمی برای کشور ما قلمدادمی کنند وبدون آن که به منافع بی شمار حاصل از باز گشایی دالان زنگه زور برای همه کشورهای مسیر مذکور اشاره کنند آن را با نامهای گوناگون به ضرر ایران می داننددر حالی که کشور ما در وضعیت فعلی می تواند با چنین مسیرهایی تنفس مصنوعی را قطع کرده و هوای آزاد استشمام کندکسانی که در مقابل ای طرح هستند به نظر من به ضرر کشورمان گام بر می دارند حتی خود ارمنستان هم فهمیده که بدون همراهی با دیگر کشورهای همسایه قادر به پیشرفت نیست بنابراین ایستادن در مقابل این طرح به ضررماست و همراهی با آن منافع زیادی خواهد داشت